Paragraaf 1: Planeet aarde
Tijdschalen
- De ouderdom van de aarde wordt geschat op 4.6 miljard jaar, deze enorme tijd is in te delen door tijdschalen
- Geologische tijdschaal: De tijdschaal is onderverdeeld in tijdperken, perioden en tijdvakken. Deze methode wordt gebruikt door geologen.
- Relatieve tijdschaal: De volgorde was bekend, maar de werkelijke ouderdom kon niet worden vastgesteld. Er werd gebruikt gemaakt van kenmerkende fossielen voor elk tijdvak. Aanvankelijk was alleen deze tijdschaal er.
- Pas later kon er een nauwkeurigere schatting gemaakt worden door gebruik te maken van radioactief afval à mogelijke jaartallen koppelen aan relatieve tijdschaal.
Opbouw van de aarde
- Niemand heeft het ooit gezien maar door studie naar het gedrag van aardbevingen weten we toch dat de aarde is opgebouwd uit een aantal bolschillen:
- Kern
- Mengsel nikkel en ijzer
- Binnenkern is vast (Door hoge temp. à Hoge druk)
- Buitenkern is min of meer vloeibaar (Lagere druk)
- Mantel
- Binnenmantel is vast
- Buitenmantel is taai-vloeibaar
- Korst
- Bestaat uit gesteenten die grotendeels verbindingen van zuurstof en ijzer, calcium, magnesium, natrium en aluminium zijn.
- Onder oceanen tussen 7-10 km dik.
- Onder continenten tussen 35-40 km dik
- Onder grote gebergten kan de dikte oplopen tot wel 70 km.
- Kern
- De grens tussen de korst en mantel is de moho-laag
- De lithosfeer is de buitenste schil van de aarde, bestaande uit de aardkorst en het vaste, buitenste gedeelte van de aardmantel. Deze is 100-150 km dik en onderverdeeld in twee delen
- Continentale korst: Graniet met een soortelijke massa van 2.8
- Oceanische korst: Basalt met een soortelijke massa van 3.0
Paragraaf 2: Drijvende continenten
Catastrofe of niet?
- Tot ongeveer het midden van de 19e eeuw dachten wetenschappers dat continenten en oceanen vast lagen
- Toch waren er gedachtes dat de Amerikaanse continenten door aardbevingen losgerukt waren van Europa en Azië en ook zag iemand dat Zuid-Amerika als puzzelstukje in Afrika past. Maar niemand snapte dit dus ging er niemand op in.
- Catastrofetheorie: De aarde is zo tot stand gekomen door ingrijpende veranderingen.
- Wetenschappers kwamen erachter dat de aarde geen duizenden jaren bestond, maar miljoenen jaren. à principe van actualisme à heden is de sleutel tot het verleden.
Alfred Wegener
- Kwam in 1912 met nieuwe aanwijzingen
- Overeenkomsten tussen flora en fauna op verschillende continenten
- Sporen van gelijktijdige vergletsjering
- Gesteenten en gebergten bij kusten van Afrika en Zuid-Amerika sloten precies op elkaar aan.
- Supercontinent Pangea à Uit elkaar geschoven
- Zijn theorie staat bekend als de theorie van continental drift.
Bewijzen
- Paleomagnetisme: Het gedrag van het aardmagnetisme uit het verre verleden. In Engeland ontdekte men dat het magnetisch veld van Europa op een bepaald tijd aansloot bij dat van Europa.
Paragaaf 3: Bewegingen van platen
Asthenosfeer en convectiestromingen
- De lithosfeer bestaat uit platen die op de asthenosfeer drijven. Hierin komen allerlei stromen voor
- Deze beweging ontstaat door de inwendige warmte van de aarde.
- Een convectiestroom is een stroming van vloeibaar gesteente
Soorten bewegingen
Dit wil je ook lezen:
- Divergentie: Uit elkaar bewegen van platen
- Als er materiaal omhoog komt ontstaan er mid-oceanische ruggen.
- Het vulkanisme wat hierbij hoort is vrij rustig
- Platen kunnen ook scheuren
- Convergentie: Naar elkaar bewegen van platen
- Oceanische plaat botst tegen continentale plaat à zware aardbevingen
- Botsing tussen twee oceanische platen à vulkanisch eilandentrog met diepzeetrog
- Botsing tussen twee continentale platen à plooiing, vaak met aardbevingen
- Transforme beweging: Langs elkaar schuiven van platen
- Horsten in hoge zones, slenken in lage zones
- Breukgebergten
Paragraaf 4: De aarde brandt en beeft
Vulkanisme
- Bij een eruptie(vulkaanuitbarsting) komt doorgaans gesmolten gesteente(magma) naar buiten.
- Het herkomstgebied van het magma is de haard.
- Zodra het magma aan het aardoppervlak komt, heet het lava.
- De top van een gesmolten pluim is een hotspot.
Soorten vulkanen
- Schildvulkaan
- Heel vloeibare lava
- Effusieve uitbarsting met verschillende dunne lavastromen
- Flauwe hellingen
- Komen voor bij hotspots en mid-oceanische ruggen
- Spleetvulkaan
- Effusieve uitbarsting
- Stroomt uit kilometerslange scheuren in de lithosfeer over uitgestrekte gebieden.
- Stratovulkaan
- Lava is taai-vloeibaar
- Vaak te vinden bij subductiezones
- Zeer explosief
Aardbevingen
- Door de bewegingen in de lithosfeer bouwen zich spanningen op tussen platen à ontladen à seismische trillingen
- Het punt waar de beving ontstaat is het hypocentrum
- Het punt loodrecht aan het oppervlak waar de beving het meest is te voelen is het epicentrum
- Kan behalve door platentektoniek ook lang kleinere breukvlakken ontstaan
Tsunami’s
- Extreem hoge golven die ontstaan door aardbevingen in oceanen
Hoofdstuk 2: Afbraak en opbouw van het landschap
Paragraaf 1: Systeem aarde
Systeem aarde
- De aarde is opgebouwd uit 4 sferen
- Atmosfeer à de lucht
- Lithosfeer à het vaste gesteente
- Hydrosfeer à het water
- Biosfeer à het leven
- Een verandering in de ene sfeer heeft gevolgen voor de andere sfeer. Een uitbarsting in de lithosfeer zorgt bijvoorbeeld voor aswolken in de atmosfeer.
- De invloed die deze sferen op elkaar hebben, zie je terug in kringlopen, waarvan drie belangrijke zijn:
- Gesteentekringloop: Een proces waarbij een gesteente steeds opnieuw fasen doorloopt van verwering, erosie, sedimentatie en nieuwe gesteentevorming.
- Gesteenten: alle vaste stoffen die in de aardkorst voorkomen
- Cyclus bestaat uit:
- Stollingsgesteente: Afgekoeld magma, 95% van aardkorst
- Graniet, basalt
- Sedimentgesteente: Door afzetten van materiaal aangevoerd door lucht, water, ijs
- Kalksteen, zandsteen
- Metamorfgesteente: Stolling + Sediment gaat door hoge druk en temperatuur een metamorfose ondergaan
- Marmer, gneiss, leisteen.
- Stollingsgesteente: Afgekoeld magma, 95% van aardkorst
- Hydrologische kringloop: Proces waarbij de oppervlakte van de aarde een nooit eindigende kringloop van verdampingen, transport, condensatie en neerslag doorloopt
- Lucht, land, water
- Evaporatie, transpiratie, evapotranspiratie
- Koolstofkringloop
- De verhouding en overganssituaties tussen de hoeveelheden koolstof in de atmosfeer, biosfeer, lithosfeer en hydrosfeer
- Gesteentekringloop: Een proces waarbij een gesteente steeds opnieuw fasen doorloopt van verwering, erosie, sedimentatie en nieuwe gesteentevorming.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden