4.3 Wonen en Werken
Contrasterende bevolkingsdynamiek
- Totale bevolking Middellandse Zeegebied tussen 1950/2000 meer dan verdubbeld (185milj.->395milj.)
- In 2025 nog meer (500 miljoen)
- Middellandse Zeegebied ontwikkeld op twee manieren:
- Noordelijke deel zeer weinig groei
- Zuid en oost vervijfvoudiging tussen 1950/2025
Drie regio's:
- Zuid-Europa
- Noord-Afrika
- Turkije en het oostelijke Middellandse Zeegebied (Ja ze horen bij elkaar)
Zuid Europa:
- tussen 1950/2025 stijging van 113 naar 114 miljoen
- Het aandeel Middellandse Zeegebied van 60% naar 30%
Turkije en oostelijke Middellandse Zeegebied:
- tussen 1950/2000 van 30 miljoen naar 140 miljoen
- Het aandeel stijgt dan van 16% naar 28%
- tussen 1950/2025 van 42 miljoen naar 210 miljoen
- Het aandeel stijgt dan van 24% naar 42% (42% heb ik zelf berekend, stond niet in boek)
Bevolkingsdichtheid rond de 10.000 inwoners per km2:
- De kust van Italië en Spanje
- De Noord-Afrikaanse oasen
- De Nijldelta
- Het dal van de Jordaan
- De west- en zuidkust van Turkije
Nederland heeft 397 inwoners per km2
Bovenstaande gebieden zijn al van oorsprong dichterbevolkt door landbouwactiviteiten
Na WWII werd het meer door de uitbanning van malaria.
Daarna verhuisden veel mensen uit de bergen naar de kust
Sinds 1950 groeide steden als Bari, Izmir(400.000-> 4 miljoen), Istanbul (1miljoen->16 miljoen), Barcelona (1,6->3,1) en Marseille
Gestegen inwonertal door:
- Industrialisering
- de toegenomen infrastructuur
Ondanks dat er niet altijd werk was^
Laatste decennia WEER verdichting plaatsgevonden
- toename toerisme
- ongebruikte stukkengrond worden hotels, appartementen etc.
- Dorpen, steden, verkeer, toerisme concurreren> geen plaats meer voor landbouw
- consequenties voor handel, arbeidsmarkt, politiek, ecologische belasting en verscheidenheid in de samenleving
Mediterrane akkerbouw
Middellandse Zeegebied vooral akkerbouw
- graan
- olijfbomen
- wijngaarden
akkerbouw heeft drie vormen
dry farming
- droge akkerbouw die het hele jaar plaatsvindt
- vooral in de binnenlanden en gebieden aan lijzijde van gebergten
- twee- of driejarige cyclus
- 2-jarig:
- ene jaar bebouwd
- andere jaar braak gelegen
- 3 jarig:
- eerste twee jaren beweid en bewerkt, terwijl het regen en alles opslaat voor productieperiode
- derde jaar geoogst
- nadeel: steeds maar 1/3 van het land gebruikt voor oogst
- nadeel: tijdens braakligging meer kans op erosie
- nadeel: seizoenswerkeloosheid, alleen werk in oogsttijd
boom- en struikencultuur
- voornamelijk olijf- amandelbomen en wijngaarden
- (ook johannesbrood-, zwarte moerbei-, granaatappel- en pistachenotenbomen, hazelnootstruiken, en soms dadelpalm, appels peren, kersen en pruimen)
- minder oppervlakte dan droge akkerbouw
- bomen en struiken kunnen groeien met minder water
- ^^ leveren meer geld op
- olijfbomen groeien langzaam (7 jaar tot vruchten dragen)
- droge, hete zomer nodig om olijven te laten rijpen, in de herfst geoogst
- daarna nog een jaar lang in zoutwater leggen
- Druiven
- Griekenland, Spanje, Italië: vooral wijn
- Turkije, Griekenland: speciale zoete voor rozijnen
- de rest: vooral voor lekker meteen eten
- Soms onder bomen akkerbouwgewassen verbouwd (niemand weet waarom)
Geïrrigeerde akkerbouw
- meer onafhankelijk van het weer
- meest intensieve akkerbouw
- drie tot vijf oogsten per jaar
- vooral in dalen en aan de kust
- er wordt 'gebiedsvreemde' rotzooi geplant: perziken, abrikozen, citrusfruit.
- ook tropisch/subtropische zooi: katoen, rijst, pinda's aubergine, paprika, tomaten etc.etc.etc.etc.etc.
vooral extensief
beperkende factor= droogte in de zomer
Alleen door irrigatie mogelijk om dieren bij mekaar te houden of voedsel voor dieren te verbouwen
Veeteelt steeds minder economische betekenis.
Echter: gebieden gebruiken die niet echt voor andere dingen kunnen worden gebruikt
- herder trekt rond met kudde schapen en geiten= nomadisme
- transhumance=nomadisme met seizoenstrekken tussen zomer- en winterweiden
- eigenaar kudde vaste woonplek en akkerbouw bedrijf
- herder krijgt betaald om rond te lopen
- meestal geen winterstal want te weinig voedsel voorraad
- seizoensmobiliteit en aanpassing aan reliëf -> land optimaal benut
- Probleem: veel weidegebieden of stoppelvelden kosten geld om te laten begrazen
- Probleem: problemen met overschrijden staatsgenzen
- Probeem: vroegere weidegebieden nu in gebruik als akkerbouwebieden
- Probleem: Winterweiden aan de kust overheen gebouwd (infrastructuur, industrie, etc.)
- Probleem: weideverboden voor tegen plantengroei schade en erosie
- -> veel protesten: herders kunnen niet meer traditioneel herden (trancehumance bedrijven)
- Soms moeten de dieren per vrachtwagen vervoerd worden om te kunnen grazen
- Nomadisme komt uit t zuiden want hadden super weinig regen
- Traditioneel verdwijnt en verandert in half-nomadisch bestaan want:
- Nieuwe eigendomsverhoudingen
- Veranderend bodemgebruik van weidegronden
- Beleid regering om iedereen woonplaats te geven
- Half-nomadisme: mensen leven in dorpen en naast veeteelt ook akkerbouw
- Moderne veeteelt (met grootschalige stallen) komt nauwelijks voor (behalve Spanje en Israël)
- Nauwelijks varkens gefokt, kippetjes alleen voor eigen gebruik, kleinschalig
- Melk- en vlees productie heel laag, alleen import voor behoefte land
Duurzame ontwikkeling in en rond de Middellandse Zee?
Het ecosysteem Middellandse Zee aangetast door: verstedelijking, industrialisering, etc.
- 70% afwatering stroomt ongezuiverd in rivieren
- Micro-organismen, parasieten, virussen, onafbreekbaar afval(plastic)
- Meeste uit Zuid-Europa, vervuiling tot in Noord-Afrika
- Intensieve landbouw vervuilt door meststoffen en pesticiden in water te laten komen
- Dat en combinatie eutrofiëring (de vergroting van de voedselrijkdom in met name water bron:Wikiped) zorgt voor afbraak zuurstof in water
- Ook plastic kassen leveren veel afval (niemand weet waarom)
- De zware industrie (petrochemie, textiel, leer- en papierindustrie) zorgen voor veel vervuiling
- Grootste vervuiling bij grote steden aan de kust
- Zware metalen, stoffen als DDT, cadmium, dioxine, en neerslag van luchtvervuiling komt in water
- Zeedieren raken vergiftigd->mensen vergiftigd van zeedieren
- Koelwater van elektriciteitscentrales zorgt voor “thermische verontreiniging”
- rampen met en schoonspoelen van tankers, afval van raffinaderijen zorgen voor olievervuiling
- 90% olievervoer van Egypte naar Gibraltar
- 60 zeevaart ongelukken per jaar, 15 keer met olie/chemicaliënschip
- Te veel toeristen in kustgebieden
- Men probeert zwemwater en stranden schoon te maken en toeristen bewust te maken
- MAP ‘Mediterranean Action Plan’ opgericht 1976
- Doel: tegengaan vervuiling en onderzoek voor duurzamere keuzes
- EU ondersteunt financieel (subsidies)
- MAP heeft ondertussen allemaal protocollen, wetgeving, en plannen
- Alsnog veel corruptie en nalatigheid wat volgens het boek blijkbaar ‘typisch mediterrane werkwijzen’ zijn.
REACTIES
1 seconde geleden