Hoofdstuk 3; Japan/VS

1 groot, machtig en toch anders? Japan: - 4 000 eilanden - 124 miljoen mensen - belangrijkste eilanden: Honshu, Shikoku, Kyushu, Hokkaido. - meeste industrieën, meeste steden, hoogste berg (Fuji) en Tokyo op Honshu. - ¾ van het landshap is bedekt met bergen en vulkanen > maar klein deel bruikbaar voor landbouw, industrie en steden. VS: - 50 afzonderlijke staten (Texas = grootst > Rhode Island = kleinst) - 2 liggen gescheiden v/d rest: > Hawaii ver ten westen van vasteland in Grote Oceaan > Alaska ten noorden van Canada - 240 miljoen mensen - oppervlak is in te delen in 4 stukken: 1 Oostelijke kuststreek. Vruchtbare Atlantische Kustvlakte wordt begrensd door Appalachengebergte. Dat gebergte is niet erg hoog maar wel moeilijk toegankelijk. 2 Midden. Tussen Appalachen en Rocky Mountains liggen grote vlaktes. In Centraal Laagland stromen veel rivieren. Dit laagland loopt op in westelijke richting en gaat over in de Great Plains. Daar zijn vruchtbare gebieden te vinden. Bij de grens met Mexico liggen ook woestijnen en woestijnsteppen. 3 Droge westen. Hoogste deel VS. Gevormd door Rocky Mountains, Grote Bekken (vooral woestijn) en Sierra Nevada. 4 Westelijke kuststreek. Aantal vrij jonge gebergten die langs een smalle kustvlakte naar zee aflopen. Extra
De Ainu zijn de oorspronkelijke bevolking in Japan. De Noord-Amerikaanse indianen zijn de oorspronkelijke bevolking van de VS. Ze hebben zich gedwongen terug moeten trekken naar koude/ droge gebieden, die niet aantrekkelijk waren voor de nieuwkomers. De verdrevenen leven vaak slechte omstandigheden: armoede, werkloosheid en alcoholisme.
2 Mens en natuur: tegen- of medestanders? Japan: gematigd klimaat in noorden, subtropisch in zuiden, door: 1 Enorme landmassa van Siberië. In wintermaanden stroomt met de noordwest-moesson koude landlucht van Siberië naar Japan. Daarom zijn de winters in Japan erg koud. 2 Watermassa van Grote Oceaan. In de zomermaanden komt daar met de zuidoost-moesson warme, natte zeelucht vandaan > zomers niet zo heet, wel erg vochtig. Japan ligt op de grens van de Pacifische en de Euraziatische plaat > 1450 aardbevingen en vulkaanuitbarstingen per jaar. Door zeebevingen kan een vloedgolf ontstaan > tsunami. Wervelstormen kunnen boven de warme Chinese zee, tyfoons veroorzaken > deze orkanen kunnen vooral in Z-Japan en op de Filipijnen grote schade aanrichten. VS: verschillende klimaten: - noordoosten en noordwesten > gematigd landklimaat - westkust en zuidoosten > gematigd zeeklimaat - westen en midden > steppe- of woestijnklimaat - Rocky Mountains > sneeuw- en hooggebergteklimaat - zuidwesten (bij La) > klein gebied met subtropisch klimaat
Ook in de VS vinden regelmatig natuurrampen plaats: - zuidoostelijke kustgebieden > cyclonen, orkanen door lagedrukgebied boven Caribische zee - vanuit het noorden blizzards > zware sneeuwstormen, temp. daalt extreem laag - westelijke kuststreek > precies boven grens Pacifische en Amerikaanse plaat > regelmatig zware aardbevingen. Extra
Van juni tot september waait in Japan de vochtige zuidoost-moesson. De regens zorgen voor veel problemen: - regen doorweekt de bodem, die van de hellingen afglijdt > aardverschuivingen - watermassa’s stromen van bergen af > nemen kostbare grond mee > rivieren overstromen
Moesson = halfjaarlijkse wisselende wind. Elk halfjaar komt deze vanuit
tegengestelde richting (Arabisch > moussimg > jaargetijden) 3 Hoe verdelen de grootmachten hun welvaart? De VS en Japan behoren tot de welvaartstop van de wereld. In de BNP-wereldlijst staat Japan op de 8e en de VS op de 2e plaats. Toch kennen ze grote verschillen in individuele welvaart. Grootste deel van de Japanse bevolking woont in de vlakke kustgebieden, daar zijn: beste bestaansmogelijkheden, industrie en diensten. In de bergen zijn de bestaansmogelijkheden beperkt en is de bevolkingsdichtheid klein. Veel Japanners hebben een hoog inkomen, daar moeten ze dan ook veel uren voor werken. De prijzen van b.v. voedsel en wonen zijn hoog. Vergeleken met de VS zijn de verschillen tussen arm en rijk niet groot. Door de toenemende werkloosheid de laatste jaren, zullen de verschillen in welvaart waarschijnlijk toenemen. De regionale ongelijkheid is in de VS groter dan in Japan. In stedelijke gebieden in het noordoosten vind je bijna ½ van de banken en ¼ van alle industrie. Het gem. inkomen is er 30% hoger dan het gem. inkomen in de zuid. staten, waar minder industrie is. Vooral de zwarten profiteren maar weinig van de welvaart, velen wonen in verpauperde wijken. Door ruimtelijke segregatie is er een economische kloof tussen blank en zwart Amerika ontstaan. Extra
Buitenlandse arbeiders komen er in Japen en in de VS het slechtst vanaf. Koreaanse migranten behoren in Japan tot de armste groep. In de VS werken vele Hispanics, afkomstig uit Mexico en de Caribische eilanden. Samen met de zwarten vormen zij de armste groep in de Amerikaanse samenleving. welvaart = het kunnen kopen van voldoende goederen

BNP = Bruto Nationaal Product > soort maatstaf > totale inkomen van ‘n land 4 Wat maakt grootmachten zo groot? De economie van Japan verschilt erg met die van de VS. Primaire sector (b.v. landbouw, visserij, mijnbouw. Producten uit de natuur halen) Japan: Beperkte hoeveelheid landbouwgrond wordt bijna helemaal gebruikt voor rijstteelt. Vlees, tarwe en fruit moeten worden geïmporteerd > Japan = grootste importeur van landbouwproducten. 40% van de landbouwimport komt uit de VS. VS: Meer landbouwgrond dan Japan > landbouw belangrijker. Samen met de EU is de VS de belangrijkste leverancier van agrarische producten. De export van landbouwproducten is net alleen groot in omvang, maar (door de verschillende klimaatgebieden) ook divers. Groot deel van de export gaat naar Japan. Secundaire sector (bouwnijverheid, industrie. Verwerken van producten uit de natuur) Japan: Heeft nauwelijks delfstoffen. Bijna de ½ van de totale import bestaat uit grond- en brandstoffen. De industriële export naar de VS (waarmee o.a. de import wordt betaald) bestaat vooral uit consumptiegoederen, auto’s en electronica. VS: Heeft grote hoeveelheden ijzererts, kopererts, looderts en aardgas. Er worden ook grote hoeveelheden grondstoffen geïmporteerd. Export naar Japan bestaat uit consumptiegoederen, voedsel en grondstoffen. Tertiaire sector (dienstensector > b.v. handelaar, agent, arts. Diensten verlenen) In Japan en in de VS is sprake van tertiairisering. Door de sterke industrialisering en verstedelijking is vooral de commerciële dienstensector belangrijk in zowel de Japanse als de Amerikaanse economie. Extra
Japan heeft een handelsoverschot/ handelssurplus ten opzichte van de VS > Japan exporteert meer geld naar de VS dan dat het importeert. VS hebben een handelstekort met Japan > waarde v/d import van de Jap. producten is veel groter dan de waarde v/d export van Am. producten naar Japan.