§1 De Alpen – natuurlandschap
Het ontstaan
De aardkorst is langs breuklijnen verdeeld in schollen of platen waarop oceanen en continenten liggen. De schollen bewegen uit elkaar, langs elkaar en botsen op elkaar. Bij het laatste ontstaan gebergten.
Ongeveer 225 miljoen jaar geleden was er sprake van één groot continent: Pangea. Daarna viel Pangea uit elkaar en verschillende platen botsten op elkaar, met als gevolg het ontstaan van o.a. de Alpen.
In Europa zijn gebergten gevormd in drie perioden. De laatste periode heet de alpiene gebergtevorming. Oorzaak was de botsing van de Afrikaanse plaat met de Euraziatische plaat. Het gesteente werd geplooid en er ontstond een plooiingsgebergte: de Alpen.
In dezelfde periode zijn ook de Sierra Nevada en de Pyreneeën (Spanje) en de Apennijnen en Karpaten ontstaan.
Jong gebergte
De Alpen worden een jong gebergte genoemd om dat ze nog niet zo lang door exogene krachten zijn afgesleten. Verwering speelt hierbij een grote rol. De Alpen hebben nog steile hellingen, hoge toppen en diepe dalen.
Verwering vindt o.a. plaats door de werking van vorst. Overdag stroom smeltwater in rotsspleten. ‘s Nachts bevriest dit water en zet dan uit, waardoor het gesteente scheurt en afbrokkelt.
De zwaartekracht zorgt ervoor dat het verweringsmateriaal naar beneden valt en wordt afgevoerd. Tijdens dit transport door ijs, rivier, zee of wind vindt erosie plaats. Daardoor worden gebergten vlakker en dalen breder.
Basisboek 56 Endogene en exogene krachten
De aardkorst verandert voortdurend van vorm door natuurkrachten: van buitenaf (exogene krachten) en van binnenuit (endogene krachten).
Het weer en de plantengroei zorgen van buitenaf voor vergruizing van de harde steenschaal. Dit heet verwering. Erosie is het afslijpen van de aardkorst. Bijvoorbeeld doordat regenwater los verweringsmateriaal wegspoelt.
Van binnenuit werkt de hitte. Binnenin de aarde is het gesteente vloeibaar: magma.
De kracht van magmastromingen zorgt voor breuken in de aardkorst. In een breukgebied ontstaan aardbevingen door het langs elkaar schuiven van stukken aardkorst.
In een breukgebied kan een gat ontstaan dwars door de aardkorst heen. Magma kan hierdoor naar buiten stromen. Als magma buiten is, heet het lava. Een vulkaan is een berg van gestold lava.
Basisboek 58 Reliëf
De aardkorst kent reliëf: hoogteverschillen in het landschap
Er zijn vier reliëfvormen
- Hooggebergte: toppen hoger dan 1500 meter.
- Middelgebergte: meeste toppen tussen 500 en 1500 meter
- Heuvelland: meeste toppen tussen 200 en 500 meter.
- Laagland: overal lager dan 200 meter.
In het laagland dus weinig reliëf.
Een gebied met weinig reliëf is een vlakte. Ligt deze lager dan 500 meter: laagvlakte. Boven 500 meter: hoogvlakte of plateau. Basisboek 63 Verwering
Verwering is het uiteenvallen van gesteende onder invloed van weer en plantengroei. Er ontstaat verweringsmateriaal. Twee soorten verwering.
Mechanische verwering: gesteente valt uit elkaar zonder van samenstelling te veranderen. Als gevolg van wisseling van temperatuur.
Chemische verwering: de samenstelling verandert wel; het gesteente reageert dan op zuurstof en water.
Voorbeeld van chemische verwering: de bekende hangende of staande pilaren van kalk: stalactieten en stalagmieten. De landschappen die zo ontstaan heten karstlandschappen.
§2 De Alpen: toerisme en verkeer
Bergboeren
Bergboeren houden zich van oudsher bezig met veeteelt. De boerderijen lagen in het dal. ’s Zomers werden de alpenweiden (= almen) boven de boomgrens gebruikt. De boeren woonden dan bij de alpenweiden. ’s Winters woonden ze dan in het dal. Tegenwoordig wonen de boeren het gehele jaar in het dal en rijden dan heen en weer tussen dal en alpenweiden.
De bedrijven waren te klein om van te leven. Veel boeren reisden in bepaalde perioden van het jaar naar de steden om daar te werken. Er was sprake van seizoensmigratie. Tegenwoordig wordt er bijverdiend in het toerisme: kamerverhuur, werken als skileraar. Een groot aantal boeren zijn helemaal overgestapt op het toerisme.
Toerisme
Na 1960 nam het toerisme sterk toe door meer inkomen en meer vrije tijd. De Alpenlanden profiteren op twee manieren van het toerisme: 1. in de zomer om te wandelen of te mountainbiken 2. in de winter om te skiën, te langlaufen of te snowboarden. Het toerisme kent dus een dubbelseizoen.
Voor dit massatoerisme zijn veel voorzieningen nodig. Om nieuwe skipistes te krijgen moesten veel bossen worden gekapt. Op de kale helling kan gemakkelijk erosie ontstaan. Soms ontstaan er zelfs aardverschuivingen. Ook wordt de plantengroei aangetast onder de platgedrukte sneeuw.
Verkeer
In de twintigste eeuw zijn op de laagste punten van de bergrug (=passen) belangrijke weg- en spoorverbindingen aangelegd. Daarvoor waren de Alpen een belangrijke verkeershindernis.
Ook kun je door de bergen heen via een aantal spoor- en wegtunnels.
Vooral na 1960 moeten er langere spoortunnels bijkomen. De wegen over de passen raken verstopt en veroorzaken ook veel vervuiling en geluidsoverlast. De nieuwe tunnels zijn ook geschikt voor hogesnelheidstreinen. Ook zijn spoortunnels goed voor het milieu: er rijden minder vrachtwagens over de snelwegen.
Basisboek 83 Hoogtegordels
Een natuurlijke zone op een berg heet een hoogtegordel.
Die hoogtegordels ontstaan door verschillen in temperatuur.
Onder aan de berg is de loofboomgordel van de gematigde breedte.
Verder omhoog kom je in de naaldboomgordel (te vergelijken met de taiga in Siberië). De bovenkant wordt begrensd door de boomgrens.
Boven de boomgrens beginnen de alpenweiden (te vergelijken met de toendra). ’s Zomer graast het vee, ’s winters ligt er veel sneeuw.
Boven de 2500 m groeien bijna geen planten meer, dat is de rotsgordel.
De rotsgordel gaat over in het gebied van de eeuwige sneeuw (te vergelijken met het landijs in de poolstreken).
Basisboek 168 Massatoerisme
Als veel toeristen op dezelfde plek verblijven, noem je dat massatoerisme. Drie kenmerken.
Het hoogseizoen is vooral in de maanden juli en augustus, waarin het topdrukte is.
Internationale ondernemingen spelen een hoofdrol in de ontwikkeling van massatoerisme. Ze bieden vakantiereizen aan en bezitten veel verblijfsaccommodaties en andere toeristische voorzieningen.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
R.
R.
Graag voordat je een cijfer geeft aan dit werkstuk, hier melden waarom je die cijfer geeft. Anders word je cijfer verwijderd.
7 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
Goeie samenvatting!
7 jaar geleden
AntwoordenR.
R.
Bedankt Nien!
Ik hoop dat je (als je een toets hierover had) er een goede cijfer voor hebt gehaald
7 jaar geleden