Hoofdstuk 3, 1t /m 8

1 groot, machtig en toch anders

Japan bestaat uit vierduizend grote en kleine eilanden. Er wonen 124 miljoen mensen. De meeste mensen wonen op de vier grootste eilanden: Honshu, Shikoku, Kyushu en Hokkaido.
Van deze vier eilanden is Honshu het belangrijkst.op dit eiland zijn de meeste industrieën geconcentreerd.Fiji de hoogste berg van Japan en tokyo de hoofdstad van Japan, liggen op Japan.
Drie kwart van het landschap van de Japanse eilanden is bedekt met bergen en vulkanen. Het gevolg is dat slechts een klein deel van Japan bruikbaar is voor landbouw, industrie en steden.

De VS bestaat uit 50 afzonderlijke staten. De grootste staat is taxas, de kleinste staat is rhode island. Twee staten liggen gescheiden van de rest, Hawaï ligt ten westen van het vasten land middenin de grote oceaan en alaska ligt ten noorden van canada.in de VS leven ruim 240 miljoen mensen. Het enorme aardoppervlak van de VS is in vier stukken te verdelen.
1 de oostelijke kuststreek. De atlantische kustvlakte wordt begrensd door het appalachengebergte. Hoewel dit niet het hoogste gebergte is, is het toch moeilijk toegankelijk.
2 het midden. Tussen de appalachen en de rocky mountains bestaat het land uit grote vlaktes. In het centraal laagland stromen veel rivieren. Dit in westelijke richting oplopende laagland gaat over in de great plains. Op deze vlakte vindt je vruchtbare gebieden. Tegen de grens met Mexico liggen ook woestijn steppe en woestijnen.
3 het droge westen. Dit is het hoogste deel van de VS. Het wordt gevormd door de rocky mountains en de siërra nevada.
4 de westelijke kuststreek bestaat uit enkele vrij jonge gebergten die via een vrij smalle kustvlakte naar de zee aflopen.

Het overgrote deel van de huidige bevolking van Japan en de VS behoort niet tot de oorspronkelijke bewoners. Dat zijn de ainu in Japan en de Noord-Amerikaanse indianen in de VS. Deze volken hebben zich gedwongen terug te moeten trekken naar koude of droge gebieden, die voor nieuwkomers onaantrekkelijk waren.
De verdrevenen zien zich veelal geconfronteerd met armoede en problemen als werkeloosheid en alcoholisme, waardoor hun levensomstandigheden slecht zijn.

2 mens en natuur: tegenstanders of medestanders?

Japan heeft een gematigd klimaat in het noorden en een subtropisch klimaat in het zuiden. Verantwoordelijk hiervoor zijn:
de enorme landmassa van Siberië. In de wintermaanden stroomt met de noordwest-moesson koude lucht van Siberië naar Japan. De winters in Japan zijn daardoor erg koud.
de water massa van de grote oceaan. In de zomermaanden komt daar met de zuidoost-moesson warme, natte zeelucht vandaan, waardoor de zomers niet zo heet zijn maar wel erg vochtig.
Japan ligt op de onrustige grens van de pacifische en de euroaziatische plaat, wat zo’n 1450 aardbevingen en vulkaanuitbarstingen per jaar tot gevolg heeft.
Zeebevingen veroorzaken een vloedgolf, een tsunami.boven de warme Chinese zee kunnen tyfoons ontstaan dat zijn orkanen, die vooral grote schade aanrichten in zuid-Japan en op de Filippijnen.

In de VS komen verschillende klimaten voor.
In het noordoosten en noordwesten heerst een gematigd landklimaat.
De westkust en het zuidoosten hebben een gematigd zeeklimaat.
Grote delen van het westen en het midden hebben een steppe of woestijn klimaat.
In de rocky mountains komt een sneeuw en hooggebergteklimaat voor.
In het zuidwesten ligt bij los angelos een klein gebied met een subtropisch klimaat.

Evenals in Japan vinden er in de VS regelmatig natuurrampen plaats.
De zuidoostelijke kustgebieden hebben last van tropische cyclonen, orkanen, veroorzaakt door het lagedrukgebied boven de Caribische zee.
Vanuit het noorden komen de blizzards. In deze zware sneeuwstormen daalt de temperatuur tot extreme waarden.
De westelijke kuststreek ligt precies op de grens van de pacifische en de Amerikaanse plaat, waardoor dit gebied met regelmaat overtroffen wordt door aardbevingen.

Van juni tot september waait in Japan de vochtige zuidoost-moesson. De regens zorgen voor veel problemen:
De regen doorweekt de bodem, die van de helling glijd.
De watermassa’s die van de bergen afstromen nemen veel kostbare grond mee. Rivieren overstromen.

3 hoe verdelen de grootmachten hun welvaart?

Het welvaartsniveau is zowel in de VS als in Japan behoort tot de hoogste in de wereld. In de wereldlijst staat het Japanse BNP op de achtste en van de VS op de tweede plaats. Beide landen kennen echter grote verschillen in individuele welvaart.

Het grootste deel van de Japanse bevolking woont in de vlakke kustgebieden. Daar zijn de beste bestaansmogelijkheden. Industrie en diensten hebben zich daar gevestigd. In de bergen zijn de bestaansmogelijkheden beperkt en is de bevolkingsdichtheid gering.
Veel Japanners hebben een hoog inkomen. Ze moeten daar veel uren voor werken. De prijzen van voedsel en wonen zijn erg hoog. Vergeleken met de VS zijn de verschillen tussen arm en rijk niet erg groot. Doordat de werkloosheid de laatste jaren is toegenomen, zullen de verschillen in welvaart waarschijnlijk toenemen.

In de VS is de regionale ongelijkheid groter dan in Japan. In de stedelijke gebieden in het noordoosten vind je bijna de helft van de banken en een kwart van alle industrie.
Het gemiddelde inkomen is er 30% hoger dan het gemiddelde inkomen in de zuidelijke staten, waar minder industrie is.
Vooral zwart Amerika profiteert maar weinig van de welvaart. Velen wonen in verpauperde wijken. Door ruimtelijke segregatie is er een economische kloof tussen blank en zwart Amerika ontstaan.

Zowel in Japan als in de VS komen de buitenlandse arbeiders en het slechtst vanaf. In Japan behoren de Koreaanse migranten tot de armste groep. In de VS werken vele hispanics, afkomstig uit Mexico en de Caribische eilanden. Samen met de zwarten vormen zij de armste groep in de Amerikaanse samenleving.

4 wat maakt grootmachten zo groot?

De economie van Japan verschilt sterk van die van de VS.

Primaire sector
De beperkte hoeveelheid landbouwgrond van Japan wordt bijna helemaal gebruikt voor de rijstteelt. Vlees, tarwe en fruit moeten worden geïmporteerd. Japan is daardoor ’s werelds grootste importeur van landbouwproducten. Veertig procent van de Japanse landbouw import komt uit de VS. De VS beschikt over veel meer nieuwe landbouwgrond dan Japan. Daardoor is de landbouw veel belangrijker. Samen met de europee unie is de VS op de wereld markt de belangrijkste leverancier van agrarische producten. De Amerikaanse export van landbouwproducten is niet alleen groot in de omvang, maar door de verschillende klimaatgebieden ook heel divers.
Een groot deel van de export van agrarische producten van de VS gaat naar Japan.

Secundaire sector
Japan heeft delf nauwelijks delfstoffen. Geen wonder dat bijna de helft van de totale import van Japan gevormd wordt door grond en brandstoffen. De Japanse industriële export naar de VS, waarmee o.a. voor de import wordt betaald, bestaat vooral uit consumptiegoederen, auto’s en elektronica. De VS heeft zelfs grote hoeveelheden ijzer, koper en looderts en aardgas. Daarnaast worden grote hoeveelheden grondstoffen vanuit de hele wereld geïmporteerd. De export van de VS naar Japan bestaat uit consumptie goederen, voedsel en grondstoffen.

Tertiaire sector
Ook in Japan en in de VS is sprake VN Tertiairsering. Door de sterke industrialisatie en verstedelijking is vooral de commerciële dienstensector belangrijk in zowel Japan als de Amerikaanse economie.

Japan heeft een handelsoverschot of een handelssurplus ten opzichten van de VS. Dat wil zeggen dat Japan voor meer geld naar de VS exporteert dan importeert.
De VS hebben een handelstekort met Japan. De waarde van de import van Japanse producten is veel hoger dan de waarde van de export producten naar Japan.

De Japanse landbouw moet de schaars beschikbare grond delen met de industrie en steden.het Japanse platteland ligt daardoor direct tegen de stedelijke gebieden aan. Boerderij bedrijven zijn over het algemeen kleine familie bedrijven, gemiddeld zo’n 1,2 hectare groot. Daarom zijn er niet veel fulltime boeren in Japan de meeste boeren hebben er een baan in de stad bij. Vaak zijn het de grootouders en echtgenote die het boeren bedrijfje draaiende houden. Ook combineren de boeren het verbouwen van rijst met visserij of bosbouw om rond te komen. Veel jongeren willen dit zware werk niet en emigreren daarom naar de stad.

Het platteland van de VS bestaat daarentegen het grootste deel van het grondgebied. Met name het zuiden, het westen en het noordwesten hebben grote landelijke gebieden.
In tegenstelling tot de kleine, meestal gemengde bedrijven van de Japanse boeren, zijn de Amerikaanse boerenbedrijven vaak erg groot en erg gespecialiseerd. Men spreekt van landbouwgordels of belts, zoals de wheat belt en de corn belt. Dat zijn de landbouwgebieden waar de mais en tarwe verbouw overheerst. In de drogere gebieden overheerst de veeteelt in de cattle belt
In het dichtbevolkte Japan wonen de boeren nooit ver van de stad. In de VS zijn daarentegen veel landelijke plaatjes waar mensen hun leven lang leven zonder ooit in de grote stad te zijn geweest. Maar ook in de VS is sprake van urbanisatie: vooral veel jongeren van de landelijke gebieden trekken naar de steden.

De Japanse regering heeft jarenlang een protectionisch landbouw beleid gevoerd. De rijstsector werd beschermd door invoerbeperkende regelingen en hoge subsidies. Onder druk van internationale verdragen is Japan nu gedwongen de deur op een kier te zetten. Japanse rijstboeren zijn hier niet blij mee want door het grotere aanbod zullen de prijzen dalen. Omdat intensivering eb bedrijfsvergroting nagenoeg onmogelijk zijn, gaan de Japanse boeren een moeilijke tijd tegemoet.

6 steden nog altijd in trek

Japan en de VS zijn sterk verstedelijkte landen; 80% van de Japanners en 75% van de Amerikanen woont in een stad. In de agglomeratatie tokyo wonen 12 miljoen mensen. In New York 7,5 miljoen mensen.
De regio’s rond tokyo en New York zijn zo verstedelijkt, dat ze megalopolissen genoemd worden. Ze zijn ontstaan doordat grote steden naar elkaar toe gegroeid zijn. De VS heeft drie van deze gebieden: boswash rond new york, sansan aan de kust en chipitts bij het merendeel in het noorden.

De meeste mensen kwamen naar de stad op zoek naar werk. De urbanisatiegraad, de mate waarin een land verstedelijkt is, is daardoor hoog. In Japan neem het urbanisatie tempo af, doordat veel mensen de stad weer uit willen. Dus door suburbanisatie.
de sterke verstedelijking brengt problemen met zich mee:
Hoge grondprijzen zorgen ervoor dat veel mensen buiten de stad gaan wonen. Omdat de meeste wel in de stad werken , blokkeert het massale forensisme door filevorming dikwijls de wegen en het openbaar vervoer.
De vervuiling in de steden is groot. Industrie en verkeer zorgen ervoor dat er op een warme , windstille dagen een gele mist over de stad hangt. In tokyo is de smogvorming soms zo erg dat mensen op straat mondkapjes moeten dragen.
Selectieve suburbanisatie heeft tot gevolg dat vooral minder draagkrachtige in de stad achterblijven. Daardoor dalen de inkomsten van de steden terwijl de kosten hoger worden. De toenemende verpaupering brengt het voorzieningenniveau van steden in gevaar, veel diensten verdwijnen. De verpaupering gaat vaak samen met criminaliteit.

Om het ruimtelijk druk op de grond te verlichten
, heeft Japan gekozen voor landaanwinning. In de haven van tokyo liggen verschillende kunstmatige eilanden. De grond wordt vooral gebruikt voor nieuwe bedrijven terreinen en vliegvelden. Een nadeel kan zijn dat deze eilanden extra gevaar lopen bij natuurrampen die Japan regelmatig treffen.

7 wat kenmerkt het verkeer tussen grootmachten.

Japan en de VS zijn allebei grootmachten. Terwijl Japan vooral een economische grootmacht is, is de cs ook in publiek en militair opzicht een grootmacht.
De verstandhouding tussen Japan en de VS is over het algemeen goed. Japan houdt zijn binnenlandse markten zoveel mogelijk gesloten voor producten uit het westen. De VS en Japan voeren hierover al jaren een zogenaamde handelsoorlog. Deze ‘oorlog’ vindt vooral plaats in de auto-industrie.De VS hanteert bijvoorbeeld strenge quota om de import van Japanse auto’s naar de VS in de hand te houden. Als reactie daarop heeft Japan Amerikaanse autofabrieken opgekocht, waarmee Japan de Amerikaanse invoerbeperkingen omzeilt.
In het verleden hebben zowel Japan als de VS zich vooral gericht op het Noord-Atlantische gebied. Daar komt nu verandering in met de snelle opkomst van de pacific rim. Dat zijn de landen die ronde de grote oceaan liggen. Japan, de Aziatische nic’s en het westen van de VS vormen de economische kern van de pacific rim. De lage lonen waaraan Japan en de nic’s aanvankelijk hun economische groei dankten, zijn opgetrokken. In plaats van de arbeidsintensieve bedrijven zijn er technologische hoogwaardige, kapitaalintensieve industrieën gekomen, die werk bieden aan de jonge, goed opgeleide beroepsbevolking.

In militair opzicht vormt de VS het belangrijkste land te wereld. Bij internationale conflicten kijkt de wereld naar de VS en wordt dit land dikwijls om militaire steun of tussenkomst gevraagd. De politieke en militaire macht staat niet in verhouding tot zijn economische macht. Japan heeft alleen een binnenlands verdedigingsleger en houdt zich veelal afzijdig van international conflicten. Na de tweede wereldoorlog mocht Japan van de vn geen leger hebben. Dit is onlangs opgeheven.
De grote oceaan in kleiner geworden: het vervoer van informatie via e-mail en internet is immers snel en goedkoop. Maar het vervoer van goederen is nog steeds een relatief dure en tijdrovende bezigheid. Gezien de enorme uitgestrektheid van het pacific –rimgebied speelt de scheepvaart daar in het algemeen een belangrijke rol in het goederenvervoer.

8 toerisme: hoe ver kan je gaan?

Naar verhouding wordt Japan door maar weinig toeristen bezocht: nog geen 4 miljoen per jaar. Zowel de absolute als de relatieve afstand is voor de westerse toeristen groot. Als gevolg daarvan is er nauwelijks massatoerisme. Vliegtickets naar Japan zijn relatief duur, evenals de verblijfskosten in het land zelf. Ook de taal vormt voor veel mensen een barrière.

De spreiding van het toerisme in Japan is ongelijk. De meeste toeristen komen aan in Tokio of osaka en blijven de rest van hun vakantie in het gebied tussen beide steden. Deze regio heeft nl. veel toeristische attractiepunten, zoals tempels en historische plaatsen. Het binnenlandse toerisme in Japan neemt toe neemt toe nu de opvatting over werken aan het veranderen is. Vooral de VS en Aziatische buurlanden zijn populair voor de Japanners. In eigenland worden tempels en natuurgebieden veel bezocht.

De VS behoort tot de meest bezochte landen ter wereld. Japanse toeristen vormen de grootste bron van inkomsten van de Amerikaanse toeristische bedrijvigheid. Vooral de steden New York, miami, Washington d.c., San francisco en las vegas zijn met hun historische gebouwen en/of hun rijke aanbod van theaters, musea e.d. waren toeristische attractiepunten. Een grote groep bezoekers komt specifiek voor de Noord-Amerikaanse natuur, met name in de staten utah, nevada en arizona. Amerikanen zelf vormen een van de grootste groepen toeristen in het eigenland. Hun bestemmingen wijken niet veel af van die van buitenlandse toeristen.

Japan en de VS hebben nationale parken opgericht om hun natuur te beschermen. Yosemite is het bekendste Amerikaanse park. Het park fuji-hakone-isu is een van de grootste toeristische trekpleisters van Japan. De recreatiedruk in deze parken is echter zo groot, dat delen ervan zij gesloten voor publiek.