Aardrijkskunde
Landschapszones (H2, vwo6)
=> groot gebied met kenmerkende natuurlijke omstandigheden vooral in klimaat en vegetatie, ook fysische-geografisch genoemd
3 dominante geofactoren die het aardoppervlak vorm geven: ondergrond, klimaat en mens. Deze beïnvloeden elkaar en de andere geofactoren: bodem, water, lucht, plant en dier.
Besturing van het aardoppervlak systeem zowel:
-Horizontaal: landschapzones a.g.v. klimaat te zien in: vegetatie zones: bepaald door de breedteligging
-Verticaal: bodemprocessen a.g.v. klimaat en ondergrond
Het landschap als dynamisch systeem
Hoe beïnvloeden de geofactoren elkaar?
Voedselkringloop: kringloop van voedingsstoffen waarbij afgestorven dieren en planten worden afgebroken tot mineralen, die weer ter beschikking komen aan planten, die op hun beurt weer gegeten worden enz.
“De voedingsstoffen die de bomen nodig hebben, zijn opgeslagen op drie plaatsen: in het leven organisch materiaal vd bomen, in het dode organische materiaal op de grond en in zwarte humuslaag in de bodem.”
Bodem: het bovenste deel van de grond waar planten in wortelen en dat in meer of mindere mate is verkleurd door organisch materiaal en uitspoeling. De zichtbaar verkleurde lagen noem je horizonten
Grond: sedimentatie terecht gekomen door verwering van gesteente
1. Vast gesteente begint uiteen te vallen
2. Organisch materiaal versnelt het uiteenvallen > toevoeging mineralen
3. Ontwikkeling grond houdt de dichte vegetatie in stand (= bodem ontstaat uit dode planten)
Processen die bijdragen aan de voedselkringloop + verkleuring van de grond
- Fotosynthese
Zonlicht + Water + voedingsstoffen (wortels) = nieuw organisch materiaal - Vorming van organisch afval (=bladeren die op de grond vallen)
& wormen en bacteriën die gedeeltelijk verteren - Mineralisatie en humusvorming
: Bacetriën, schimmels en wormen breken het organische materiaal geheel (mineralisatie) of gedeeltelijk (humus) af
> Bij mineralisatie ontstaan CO2, stikstof, calcium en kalium (voedingsstoffen).
!! worden deze stoffen niet direct opgenomen => spoelen weg m regenwater
> Bij Humus vorming ontstaat een zwart kleurige bodem => houdt voedingsstoffen goed vast + bindt water aan zich. - Verwering (langzaam vergaan door inwerking van water, zon enz.)
: Verwering door water, CO2 en bacteriën = voedingsstoffen komen vrij. - Neerslag en grondwater
: kan leiden tot het wegspoelen van voedingsstoffen, verder speelt water een grote rol bij de voedselopname + transpiratie
- Deze processen worden aangestuurd door de factor klimaat & deze processen leiden alleen tot verkleuring van de grond als deze langdurig plaatsvinden
Bossen in verschillende klimaten (bomen = voldoende water + geen te lage zomertemperatuur + een lang genoeg groeiseizoen)
Het tropisch regenwoud
- Hoge vochtigheid > veel regen => sterke uitspoeling
- Hoge temperaturen
- Continu groeiseizoen
- Processen gaan sneller
- Sterke mineralisatie > het org. Materiaal wordt direct afgebroken => voedingsstoffen die vrijkomen spoelen weg => niet zulke vruchtbare bodems
- Rode bodem door sterke chemische verwering > ijzer en aluminium houdende verbindingen
- De voedingsstoffen zitten grotendeels opgeslagen in het levende organische materiaal (rode kleur)
Het Naaldbos:
- Lage temperaturen > (vormings)processen liggen stil => dikke laag org. Afval
- Humusvorming
- Lage temperaturen > lage verdamping => neerslag zakt de grond in en spoelt de voedingsstoffen weg (= een grijze bodem: weinig humus + veel voedingsstoffen zijn weggespoeld)
- Uit en in spoeling > wordt bevorderd door de afbraak vd naalden = een zure bodem
- Kort groeiseizoen
- Komt voor in de boreale zone
Het loofbos:
- Mineralisatie en Humusvorming
- Ophoping humus
- Komt voor in de gematigde zone
Verschillen (in plant, dier, bodem) in bossen komen door de verschillen in klimaten, invloeden van de mens, verschillen in ondergrond, hoogteligging + het reliëf.
Wisselwerking tussen de geofactoren
Waardoor verschillen de landschapszones zo sterk van elkaar?
Chemische vruchtbaarheid: de vruchtbaarheid die bepaald wordt door de hoeveelheid voedingsstoffen in de bodem. (kalium, stikstof + fosfor)
Fysische vruchtbaarheid: de vruchtbaarheid die bepaald wordt door de hoeveelheid water en lucht in de bodem en doordringbaarheid voor wortels
Nuttige neerslag: de hoeveelheid water die overblijft wanneer er meer neerslag valt dan er verdampt
> weinig nuttige neerslag > andere waterbewegingen => beïnvloeding vd bodem
> hoge nuttige neerslag => uitspoeling
Uitspoeling: bodemvormend proces waarbij regenwater dat door de grond stroomt voedingsstoffen meeneemt en wegspoelt
Verschillen in landschapszones komen doordat er overal een ander klimaat is, waardoor de geofactoren anders op elkaar inwerken. Daarnaast ontstaan er verschillen, door verschillen in reliëf.
De begroeiing verandert door: verandering in temperatuur, de beschikbaarheid van water (neerslag + temperatuur).
Bodems onder droge of koude omstandigheden
Bij gebieden met een neerslag tekort ontstaat een bodem waar geen/weinig organisch materiaal ontstaat en waar er hoge concentraties zout, kalk en gips zijn. (= grijze, witte kleur > door veel regen stijgt het grondwater (met zout, kalk en gips) tot het oppervlak, als dit water verdampt blijven deze stoffen achter. (lage breedte, dicht bij de evenaar en tropische omstandigheden) (woestijn)
Grassteppes ontstaan op gematigde breedte waar de nuttige neerslag nul is. Hier is vaak een dikke zwarte humusrijke bovenlaag, doordat er geen uitspoeling is => alles hoopt zich op direct onder het oppervlak.
Toendra’s: grassen, heide en mossen, door de lage temperatuur en een kort groeiseizoen. (hoge breedte) De bovengrond bestaat uit veen, omdat het organisch materiaal nauwelijks verteert door de lage temperatuur.
Door middel van landbouw beïnvloedt de mens van oudsher het landschap als systeem:
- De voedselkringloop wordt doorbroken > het organisch materiaal wordt weggehaald.
Oplossing: de grond jaarlijks bemesten met natuurlijk/kunst mest - Van diversiteit naar monocultuur > het systeem wordt kwetsbaar, ook omdat de bodem bloot komt te liggen na de oogst en bij een monocultuur hebben ziekten een groter effect.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden