Hoofdstuk 1: Energie

§1 Soorten energie
A Waar komt de meeste energie vandaan?
De zon; hierdoor kunnen planten groeien en hebben wij voedsel, ook waardoor wij kunnen leven. Veel spierarbeid is vervangen door machines, maar het bestaat nog steeds bijv. bij bouwvakkers en fietsen. De zon; warme lucht stijgt ®koude lucht daalt®wind
Warmte®vocht verdampt®wolken®rivieren®watermolens.
B Welke soorten energie gebruiken we het meest?
Zonne-energie, waterkracht, wind.
Tegenwoordig steenkool, aardolie en aardgas uit de grond. Ontstaan uit planten en dieren door miljoenen jaren zonneschijn. Is dus eigenlijk zonne-energie die lang bewaard is. Fossiele energie: brandstof die lang geleden is ontstaan uit resten van planten of dieren.
Benzine & diesel-auto’s aardolie producten
Aardgas -koken, huizen verwarmen
Steenkool-elektriciteitscentrales, hoogovens
C Waar wordt veel energie gebruikt?
De hoeveelheid energie is ongelijk verdeeld op aarde er zijn ook grote verschillen tussen de landen als je kijkt naar het gebruik van energie. Een vergelijking tussen de hoeveelheid energie die een land gebruikt en de hoeveelheid die dat land produceert noem je energiebalans. Als een land precies evenveel energie produceert als het gebruikt is de energiebalans nul. Positieve energiebalans: een land produceert meer energie dan het zelf gebruikt. Negatieve energiebalans: een land produceert minder energie dan het zelf gebruikt. Verschillen energiebalans: klimaat, welvaart, gedrag van mensen, prijs energie.
§2 Fossiele energie
A Hoe ontstaan fossiele brandstoffen?
Uit resten van planten. In Europa was dat 350 miljoen jaar geleden, er was toen een tropisch klimaat.
Overstromingen zout water®planten dood®dik pak boomstammen en takken®planten resten zakken dieper weg en worden bedekt met zand en klei®planten resten worden in elkaar gedrukt®veen, steenkool
Inkolingsproces: de verandering van planten in steenkool.
Olie ontstaat uit plankton (kleine diertjes en plantjes die dood gaan. Daar bij kan elk stukje plankton veranderen in een klein druppeltje olie de laag waarin deze olie ontstaat, heet het moedergesteente. Door hoge druk wordt de olie uit het moedergesteente geperst (ook met gassen) Olie en gas willen naar de oppervlakte alleen kan dit niet vanwege een laag klei of zout. Reservoirgesteente: een laag inde ondergrond waar bijv. Olie en gas zich verzamelen.
B Hoe worden fossiele brandstoffen gewonnen?
Bij Schachtbouw werken mijnwerkers onder de grond (1000m) met temperaturen van 40 graden Celsius. Druk van het gesteente is groot mijngangen kunnen instorten. Bijna overal in Nederland zit steenkool in de grond, vrij diep. Zuid-Limburg kan het uit de grond gehaald worden. Vroeger gebeurde dit ook alleen dit werd te duur. Steenkool tegenwoordig komt uit Polen en Zuid-Afrika. Mijnbouw in de openlucht heet dagbouw. Aardgas & aardolie: boortoren wordt gebouwd®gat in de grond geboord tot de laag waarin het gas zit®pomp wordt geplaatst(booreilanden)
Continentaal plat: het ondiepe deel van de zee tot 200 meter diepte zoals de Noordzee. Landen die hieraan grenzen mogen allemaal delfstoffen winnen in hun zone (200 mijl uit de kust).
Welke nadelen hebben fossiele brandstoffen?
Steenkool, olie, gas zijn ontzettend belangrijk in de wereld. Toen er voor het eerst steenkool werd gebruikt was er sprake van een industriële revolutie (soort van) stoomtreinen.
Nadelen fossiele brandstoffen

• Langzaam bijgemaakt (voorraden worden elke dag kleiner
• Nog gas voor de komende 30 tot 50 jaar
• Slecht voor het milieu Co2®klimaatverandering
• Grond kan verzakken door winningen van gas, olie of steenkool (lichte aardbevingen)

§3 Elektriciteit
A Wat is thermo-elektriciteit?
Elektriciteit die uit het stopcontact komt wordt gemaakt kort voordat we het gebruiken. Thermo-elektriciteit: centrales die elektriciteit maken door fossiele brandstoffen te verbranden. Fossiele energie®water gekoeld®levert stroom®dynamo gaat draaien®elektriciteit
Thermocentrales: Het grootste gasveld waar aardgas wordt gewonnen ligt in Slochteren, deze centrales werken op steenkool o f aardolie. Dit is kwetsbaar voor oorlogen en stakingen omdat dit de energievoorziening in Nederland beïnvloed. Als het zo erg mis zou gaan heeft Rotterdam nog een oliereserve van min 90 dagen. Elektriciteit centrales kunnen overstakelen op een andere fossiele brandstof dit doen ze vaak elke winter als het heel koud is. Veel afvalstoffen in de lucht, veel water voor de koeling. Koelwater wordt gebruikt om machines te koelen®dit water kan er ook voor zorgen dat bepaalde planten niet meer in rivieren kunnen groeien dit heet thermische verontreiniging: warm afvalwater dat het dierenleven en de plantengroei in het water aantast. Stadsverwarming: warm water dat gebruikt wordt om huizen en kassen te verwarmen. Deze warmte komt bijvoorbeeld van thermocentrales.
B Wat is hydro-elektriciteit?
Hydrocentrales: centrales die elektriciteit maken met stromend water. (Hydro=water). Om deze elektriciteit te maken wordt vaak een dam in een rivier gebouwd die het water tegen houdt dit noem je een stuwdam, deze kan in bergachtige gebieden tot wel 200 m hoog zijn. Achter een stuwdam ontstaat een stuwmeer. Er zijn hieraan ook enkele nadelen verbonden; mensen moeten verhuizen, landbouw grond gaat verloren en hele dorpen verdwijnen. Om elektriciteit te maken, zijn in de stuwdam van boven naar beneden buizen aangebracht. Door die buizen valt het water naar beneden. Onder in de buis zitten grote dynamo’s die door het vallende water gaan draaien. Zo ontstaat elektriciteit.
C Wat zijn kerncentrales?
Bij kerncentrales worden de kleinste deeltje van uranium, de atomen, kapotgemaakt, hierbij komt warmte vrij en dit kan gebruikt worden om elektriciteit te maken. Deze moeten ook gekoeld worden en daarom staan kerncentrales altijd aan water. Voordelen van kernenergie: geen vuile stoffen in de lucht. Nadelen: de radioactiviteit, de straling en het radioactief afval, 1986 Tsernobyl.
§4 Andere energie
A is er genoeg energie?
De energieprijs stijgt dit voel je overal zoals bijv. de energierekening en de benzineprijs. Deze prijzen stijgen omdat overal in de wereld steeds meer fossiele brandstoffen nodig zijn en omdat de voorraad steeds kleiner wordt.  Mensen moeten zuiniger omgaan met energie door hun huizen bijv. goed te isoleren. We moeten ook goed op zoek naar energie die nog in de grond zit. De hoogte van de olieprijs wordt voor een deel bepaald door de OPEC-landen. De leden v.d. OPEC, de organisatie van olie-exporterende landen, bezitten samen meer dan helft v.d. olievoorraad op de wereld.
B Wat is duurzame energie?
Groene energie(=duurzame energie): energie die gemaakt wordt van grondstoffen die niet opraken en die niet vervuilend zijn. Verschillende vormen van groene energie zijn; windenergie, waterkracht, hydro-elektriciteit, getijde-energie, geothermische energie(aardwarmte). Getijde-energie: elektriciteit die gemaakt wordt uit de stroming die ontstaat bij eb en vloed. Dam wordt gebouwd in de monding van een rivier, in die dam zitten dynamo’s die gaan draaien als het water door de openingen stroomt.  Zonne-energie: elektriciteit die met zonlicht wordt opgewekt. Aardwarmte: warmte die in de grond zit®Geothermische energie: energie die afkomstig is van aardwarmte.
C Wat is biomassa?
Biomassa: energie die gemaakt wordt van planten. Mengsel van benzine en brandstof gemaakt van suikerriet of soja of palmolie of mais. Dit is niet nieuw de eerste auto’s reden op pindaolie. In Europa zijn al verschillende fabrieken  waar bio-energie wordt gemaakt in de toekomst moet dat meer worden. Er zitten echter veel nadelen aan bio-massa; er is veel energie voor nodig om het om te zetten in brandstof, er dan ook veel stoffen vrij die slecht zijn voor het milieu, en suiker, soja en mais zij voedsel voor mensen dus je kunt hiermee een voedseltekort gaan krijgen. Palmolie; is ook slecht voor de tropische bossen. Om dit te voorkomen komt er een tweede generatie biomassa: energie die gemaakt wordt van afval van planten en dieren die niet slecht voor het milieu zijn.
Focus:
Steenkoolequivalent: een manier om brandstoffen met elkaar te vergelijken. De energie van verschillende brandstoffen wordt omgerekend alsof het steenkool was.