H3 paragraaf 4

Samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 3 - Europa: van de bergen naar de zee

§ 4: Een reisje langs de Rijn

Een rivier met afwisseling

Veel mensen maken in de zomervakantie een cruise over de Rijn. Vooral in de middenloop aangezien daar de Rijn goed bevaarbaar is en de landschappen spectaculair zijn. Vanaf Zwitserland, hoog in de bergen, begint de bovenloop van de Rijn, daarna komt de middenloop en in de benedenloop mondt de rivier uit in de Noordzee. Gemiddeld voert de Rijn per jaar 2200 m³  water per seconde af. In sommige jaren is de piekafvoer veel meer. Door veel smeltwater en regen werd er in 1995 13000 m³/s afgevoerd. Als dat 3000 m³ meer is, moeten onze dijken nog in staat zijn het water tegen te houden.

Wat doen rivieren?

Rivieren vormen een schakel in de waterkringloop. Ze stromen van een bron naar een lager gelegen gebied; zoals een zee. Rivieren veranderen het landschap waar ze door stromen omdat ze veel energie hebben. Die energie zorgt ervoor dat klei, zand, grind en stenen worden meegevoerd. Bovendien veroorzaakt die energie erosie. Als de energie op is en de stroomsnelheid is afgenomen, vindt er sedimentatie plaats. Dat houdt in dat grind, zand en klei bezinken en achterblijven.

De bovenloop van de Rijn

De Rijn ontspringt op ongeveer 2100 meter hoogte in de Zwitserse Alpen. De rivier begint als een bruisende bergrivier, die zijn water krijgt van de smeltende gletsjers in het Gotthardmassief. Het gletsjerwater wordt onderweg aangevuld met neerslag; de Rijn is dus een gemengde rivier. In de bovenloop snijdt de Rijn zich door erosie in het landschap. In het gedeelte bij de bron is het verhang groot. Hier stroomt het water snel. De hoge stroomsnelheid zorgt ervoor dat het meegevoerde puin een diep V-vormig dal met steile wanden uitslijpt. De waterval van Schaffhausen in Zwitserland, vlak bij de Duitse grens, is ook het gevolg van erosie. De waterval is ontstaan doordat lagen hard en zacht gesteente elkaar afwisselen. Bovenop ligt het harde gesteente. De Rijn doet er veel langer over om het harde gesteente weg te schuren dan het zachte eronder. Door het verdwijnen van het zachte gesteente ontstaat een hoogteverschil. Over de rand van harde steen stort het water naar beneden.