De Geo Havo 3 Chili, het land waar de aarde ophoudt

De Geo 3 HV H3 Chili: het land waar de aarde ophoudt

• 3.1 Chili beeft

Zware bevingen

?In 1960was er een zware aardbeving met een kracht van 9.5 op de schaal van Richter. Het epicentrumlag ondiep. Seismologenkonden niet geloven wat hun apparatuur registreerde. De meeste slachtoffers vielen bij de tsunami die als gevolg van de beving ontstond. Het precieze aantal kon niet worden vastgesteld, omdat er geen betrouwbaar bevolkingsregister was.

De verkiezingen: wat doen de partijen voor jongeren?

Tiktok 1

Tiktok 2

Tiktok 3

Tiktok 4

Tiktok 5

Tiktok 6

Tiktok 7

Tiktok 8

Tiktok 9

Tiktok 10

Tiktok 11

Tiktok 12

Tiktok 13

Tiktok 14

Tiktok 15

Volg ons op TikTok

• De laatste grote aardbeving in Chili was in februari 2010 in het zuidenvan Chili. Na een aardbeving vindt altijd een serie van naschokkenplaats. Ze zijn het gevolg van het ontladen van de spanningop andere plekken langs de breuk.

Wegduiken

?In Chili botst (convergentie) de Nazcaplaatmet de Zuid-Amerikaanse plaat. Hierbij duikt de oceanische plaatweg onder de continentale plaat.Dit wegduiken heet subductie.

Op het raakvlak van de platen is veel wrijving. De onderduikendeplaat trekt de bovenliggende plaat mee naar beneden. Hierdoor ontstaat er grote spanning tussen de platen. Deze ontlaadt zich door een aardbeving.

• Na zo’n beving bouwt de spanning langzaam op. Een gebied waar al lang geen zware aardbeving is voorgekomen, noem je een seismisch gat.

Het Andesgebergte

?Het Andesgebergte is ontstaan doordat de wegduikende Nazcaplaatsmelt onder de Zuid-Amerikaanse plaat. Magmastijgt op en vormt een reeks vanvulkanen. Door de drukvan het opstijgende magma worden de gesteentelagengeplooid. Op die manier ontstaat een plooiingsgebergte.

• Doordat de oceaanbodem wordt gedwongen naar beneden te buigen, is aan de westkust van Chili een trogontstaan.

• 3.2 Chili brandt

Ontstaan van vulkanen

?De vulkanenvan Chili zijn net als de aardbevingenen het Andesgebergte het gevolg van de subductie. De Nazcaplaat is zwaarder, want deze bestaat uit basalt. Dit is een stollingsgesteente dat snel afkoelt. Graniet, waaruit de Zuid-Amerikaanse plaat bestaat, koelt langzamer af. Daarom duikt de Nazcaplaat weg en zinkt hij in de aardmantel.

ADVERTENTIE

Humanistiek studeren in de binnenstad van Utrecht

Heb je interesse in mens en maatschappij? Houden urgente vragen in de samenleving je bezig? In de bachelor Humanistiek combineer je kennis uit filosofie, psychologie, sociologie en geschiedenis.
Meer weten? Kom dan naar de Open Dag op 15 november!

Meld je aan!

• De convectiestroomin de aardmantel kan de oceaanbodem wel 600 tot 700 km naar beneden trekken. Op een bepaalde diepte begint de oceanische korst te smelten. Daardoor stijgen magmabellenop die langs breuken het aardoppervlak kunnen bereiken. Hier vormt het explosieve vulkaanketens.

Explosieve vulkanen

?De vulkanen die bij subductie ontstaan, zijn stratovulkanen. De uitbarstingen van deze vulkanen zijn erg explosief. Dit komt doordat het magma taaien stroperigis en veel gaskan bevatten. Het magma stolt in dekraterpijp. Deze raakt verstopt en de druk wordt groot. Bij een explosieveuitbarsting komt deze druk vrij. Soms is er sprake van een pyroclastische stroom, een gloeiende wolk van as en stof die met grote snelheid van de vulkaanhelling naar beneden komt.

• Stratovulkanen zijn opgebouwd uit afwisselende lagen lava en vulkanische as. Ze hebben steilehellingen.

Bijzondere eilanden

?De Juan-Fernándezeilanden zijn een archipel.Het bijzondere is dat ze vulkanisch zijn, terwijl ze niet aan de rand van een plaatliggen.

• Diep in de aardmantel liggen mantelpluimen, kolommen van gesmolten gesteente die vanuit het onderste deel van de aardmantel naar boven komen. De top van een gesmolten mantelpluim noem je een hotspot. Boven een hotspot ontstaat een vulkaan. De plaat drijft over de hotspot heen. Hierdoor ontstaat een rijvulkanische eilanden.
• Het magma dat uit de mantelpluimen naar boven komt, is erg vloeibaar.Vulkanen die op deze manier ontstaan, heten schildvulkanen. De uitbarstingen van dit soort vulkanen noem je effusief:ze zijn vrij rustig van aard.

• 3.3 Klimaat

Unieke ligging

?Chili is 4.500 kmlang en gemiddeld 170 km breed.

• Chili kent vierseizoenen. De winter duurt van juni tot en met augustus en de zomer van december tot en met februari.
• Door de uitgestrektheidvan het land heeft Chili veel klimaten. In het noordenis het kurkdroog. Daar ligt de Atacama.Rond de hoofdstad Santiago is er een mediterraan klimaat.Hoe meer je in Chili naar het zuiden reist, hoe kouderen hoe natterhet wordt. Hier heerst een gematigd zeeklimaat. In de Andes is er een hooggebergteklimaat.

Droogte in Chili

?Het droge klimaat in het noordelijke deel van Chili wordt bepaald door drie factoren.

• Tussen de 25 en 45° Z.B. ligt voor de kust van Chili een hogedrukgebied. Bij dit subtropische maximumstroomt de lucht aan het aardoppervlak weg. Deze lucht wordt vervangen door dalende lucht die kouder is. De dalende lucht wordt warmer, zet uit en kan meer waterdamp bevatten. Het wordt dandroger.
• Voor de kust van Chili stroomt een zeestroom. Deze komt van de Zuidpool en is koud. De zeestroom koeltde lucht die langs de westkust stroomt. Het koude water verdamptbijna niet en er wordt boven de oceaan dus geen regengevormd.
• In het noorden van Chili houdt het Andesgebergteoceaanlucht uit het oostentegen. Er ontstaan stuwingsregensaan de oostkant van de Andes, terwijl Chili in de regenschaduwvan dat gebergte ligt.

?Ten zuiden van 40° Z.B. overheersen de aanlandigewestenwinden. Ze brengen stuwingsregens aan de westkantvan de Andes.

El Niño

?De koude zeestroom bevat veel zuurstof en daardoor veel voedingsstoffenvoor vis. In sommige jaren is het water voor de kust maandenlang warmer dan normaal. Daardoor wordt er mindervis gevangen. Deze situatie heet El Niño.

• Tijdens El Niño is er meer verdamping en dus meer neerslag. Aan de kust van Chili ontstaat schade door overstromingen,aardverschuivingen en modderstromen.
• El Niño is wereldwijd merkbaar.

• 3.4 Bronnen: Chili in beeld

Bron 1

Koper

In de Atacama ligt de grootste dagbouw kopermijn ter wereld. Koper is het belangrijkste exportproductvan Chili. Het draagt voor 20% bij aan het bnpvan Chili.

Bron 2

Verstedelijking

Het cbd van Santiago wordt Sanhattan genoemd.

De Chilenen zijn zeer ongelijkover hun land verdeeld. Nog maar zo’n 10%van de Chilenen woont op het platteland. De urbanisatiegraadbedraagt dus ongeveer 90%.

Bron 3

Wijn

De meeste Chileense wijngaarden liggen in het mediterrane gebied rond Santiago. Opkomst van de wijn na de jarentachtigvan de vorige eeuw.

Bron 4

Economische ontwikkeling

Om Chili economisch te ontwikkelen, werd eerst gekozen voor het opzetten van fabrieken die de invoer moesten vervangen (importsubstitutie). Helaas was de binnenlandse markt daar te klein voor en steeg de koopkracht te weinig. Nu is gekozen voor diversificatie, meerdere exportproducten. Door verdragen met andere landen af te sluiten probeert Chili de afzetmarktuit te breiden.

Bron 5

Bevolking

In Chili wonen ongeveer 18 miljoen mensen. In de twintigste eeuw is de natuurlijke bevolkingsgroeisteeds verder gedaald. Het geboortecijferin 2014 was 14‰ en het sterftecijfer6‰.

De Chileense bevolking bestaat uit verschillende bevolkingsgroepen: mestiezen (afstammelingen van Spaanse kolonisten en indiaanse vrouwen),inheemse volkenof ‘pueblos indígenas’ en blanken.

Bron 7

Allende en Pinochet

Salvador Allendeen generaal Pinochetzijn twee leiders geweest die hun stempel op Chili hebben gedrukt. Pinochet was een dictatordie een terreurbewind voerde.