Ak periode 2

de vorming van de alpen

Dode resten van planten en dieren zonken in de loop van miljoenen jaren naar de zeebodem en stapelden zich op. De lagen die zo ontstonden, werden bedekt door zand en stenen die door rivieren naar zee werden gebracht. Zo vormden zich dikke lagen sedimentgesteenten. Door endogene krachten zijn breuken in de aardkorst ontstaan. Een deel van europa werd al een tafellaken gerimpeld. Het gesteente werd geplooid en de plooiruggen vormde de bergen. De alpen zijn een voorbeeld van een plooiingsgebergte. Onder hoge druk en hoge temperaturen kan kalksteen in de loop van miljoenen jaren veranderen in marmer. Gesteente die zo’n gedaantewisseling ondergaan, worden metamorfe gesteente genoemd. Hoewel de alpen al 30 miljoen jaar geleden zijn de alpen toch een jong gebergte. In vergelijking met oude gebergten. Merk je dat jonge gebergte hoger zijn en steile hellingen, spitse bergtoppen en diepe dalen. Oudere gebergte worden gekenmerkt door flauwe hellingen en afgeronde toppen en zijn veel lager. de oorzaak hiervan zijn exogene krachten. verwering is het uiteenvallen van gesteente onder invloed van het weer en de plantengroei. Het puin dat bij verwering ontstaat, heet verweringsmateriaal. verweringsmateriaal kan onder invloed van de zwaartekracht van een helling af rollen of schuiven. Gletsjers, rivieren, de zee of de wind nemen het mee naar andere plekken. Tijdens dit transport wordt het landschap verder afgebroken. Er vindt erosie plaats. Als de gletsjers, de rivieren, de zee of de wind uiteindelijk het meegevoerde materiaal ergens neerleggen, is er sprake van sedimentatie. Het landschap wordt dan weer opgebouwd.

 rivieren van ijs

 In de ijstijd was de gemiddelde zomertemperatuur lager dan 10 graden lager dan nu. Tijdens deze ijstijd of glaciaal staken alleen de bergtoppen van meer dan 2000 meter boven het ijs uit. In een ijstijd valt veel neerslag in de vorm van sneeuw. Door telkens te ontdooien en te bevriezen verandert de sneeuw in de loop der jaren in firn : korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw. Op lagergelegen plaatsen hoog in de bergen hoopt de firn zich op en vormt een firnbekken: het begin van een gletsjer. Door mechanische verwering zijn veel stenen naar beneden gevallen. Het meeste puin in een gletsjer licht aan de randen. Behalve zijmorenen aan de zijkant heb je ook grondmorenen. Dit gletsjer ligt onder het ijs. Aan het eind van de gletsjer liggen eindmorenen. Het met puin beladen ijs schuurt een dal uit. Door rivieren gevormde V-dalen veranderen in de dalen in de vorm van de letter U dat heten U-dalen deze dalen hebben steile bergwanden en een vlakke bodem. Laag in het dal is het warmer en gaat de gletsjer smelten. Onder in de gletsjer ontstaat een gletsjertunnel. de plek waar het water uiteindelijk naar buiten komt, heet de gletsjerpoort. Dit is het begin van een gletsjerrivier. Het gletsjerwater wordt onderweg aangevuld met neerslag; de rijn is dus een gemengde rivier. De gletsjers worden steeds kleiner wetenschappers zien de toekomst van gletsjers somer in.

Het stroomgebied van de rijn

Een laag gelegen deel van de aardkorst dat langs een breuk naar beneden is geleden, noem je een slenk. Aan weerszijden van de slenk liggen de horsten. Dit zijn stukken aardoppervlak die minder naar beneden zijn gezakt. Het dal is er breed en de rivier maakt ruime bochten, die meanders  worden genoemd. Inz de buitenbocht stroomt het water sneller dan in de binnenbocht. In de buitenbocht vindt daarom erosie plaats: langzaam kalft de oever af en wordt de bocht groter. In de binnenbocht wordt juist materiaal afgezet. Hier groeit de oever aan. Na verloop van tijd kan de ruimte tussen twee naast elkaar liggende buitenbochten worden afgesneden. de afgesneden bocht heet een hoefijzermeer. omdat het in de binnenbocht langzaam stroomt gaat het sedimenteren. Het verhang is het hoogte verschil per km. Ook is de verstening toegenomen