Samenvatting Aardrijkskunde vmbo-t/havo hoofdstuk 4.1 t/m 4.4

Samenvatting Ak

H4.1

Opbouw van Berlijn

► Berlijn ontstond op een eiland in de rivier de Spree. Daar ligt nu de historischebinnenstad. 
● Vanaf 1871 begon de industrie zich te ontwikkelen. Fabrieken vestigden zich langs rivierenen spoorwegen. 
● Arbeidsmigranten kwamen naar de stad om in de fabrieken te werken. Zij hadden woningen nodig, waardoor de oude woonwijken ontstonden.

De Muur

► Na de Tweede Wereldoorlog werd de stad verdeeld in Oost-Berlijn en West-Berlijn. 
● Via Berlijn konden vluchtelingen van Oost-Berlijn naar het vrije West-Duitsland vluchten. Om dit tegen te houden, werd in 1961 de Muur gebouwd. 
● Hierdoor kwam het stadscentrum in Oost-Berlijn te liggen. In West-Berlijn ontstond een nieuw centrum. 
● Om goed toezicht te houden, werden veel gebouwen gesloopt. Langs de muur ontstond zo een niemandsland.

Herenigd Berlijn

► Op 9 november 1989 viel de Muur. Er moest veel gedaan worden om de twee delen van Berlijn weer samen te voegen. 
● Aan de westkant ontstond een central business district (cbd), met kantoren, winkels en uitgaansgelegenheden. Aan de noordkant kwamen nieuwe regeringsgebouwen en een nieuw centraal station. 
● In Oost-Berlijnse woonwijken was op grote schaal stedelijke vernieuwing nodig. De huizen werden opgeknapt. Hierdoor werden de wijken duurder en konden de oorspronkelijke bewoners de huur niet meer betalen. Dit heet gentrificatie.

Suburbanisatie en re-urbanisatie

► Mensen willen graag in en rondom Berlijn wonen. Hoe dichter bij de stad, hoe groter de bevolkingsgroei. 
● Na de val van de Muur gingen veel inwoners uit Berlijn in nabijgelegen dorpen en voorsteden wonen. Dit heet suburbanisatie. 
● Maar in Berlijn groeit de bevolking ook. Veel jongeren trekken naar Berlijn. Dit is re-urbanisatie. Hierdoor is er zelfs natuurlijke bevolkingsgroei.

H4.2

Industrie in Duitsland

► Duitsland is economisch snel gegroeid. Binnen de industrie ontwikkelden zich vooral de chemische industrie, de elektronica-industrie en de auto-industrie. 
● Deze industrie heeft hooggeschoolde werknemers nodig. Het is een hightechindustrie. 
● Bij de auto-industrie zijn veel andere bedrijven betrokken. Bedrijven zitten graag bij elkaar vanwege agglomeratievoordelen.

Meer diensten

► Behalve de industrie ontwikkelde zich ook de dienstensector. Doordat de werknemers steeds hoger opgeleid werden, werd ook de dienstverlening hoogwaardiger. Bedrijven groeiden uit tot multinationale ondernemingen (multinationals). 
● Een steeds groter deel van de economie komt voort uit de dienstensector. Dankzij de export van producten uit de hightechindustrie groeide de dienstensector nog harder en kon de Duitse economie uitgroeien tot de grootste van Europa.

Regionale verschillen

►Door de verdeling in twee staten, de BRD en DDR, is de (economische) ontwikkeling niet overal gelijk geweest. 
● De industrie in het oosten bleek na de hereniging erg verouderd te zijn. Hierdoor gingen veel bedrijven failliet en werd de werkloosheid hoog. Dit veranderde door investeringen in infrastructuur en de komst van nieuwe bedrijven. 
● In het westen is de werkloosheid hoog in het Ruhrgebied en Saarland. Hier kregen de mijnbouw en de zware industrie last van buitenlandse concurrentie. Dit werd aangepakt door te investeren in onderwijs en toerisme.  
● Het zuiden is economisch het meest ontwikkeld. Er is veel hightechindustrie.

Invloed op de bevolkingsontwikkeling

►Duitsland heeft ongeveer 83 miljoen inwoners. Het land heeft een laag geboortecijfer. Toch blijft het inwonertal stabiel dankzij immigratie.  
● Mensen vertrekken uit de gebieden met hoge werkloosheid. Daar is sprake van demografische krimp. Ook veel landelijke gebieden hebben een vertrekoverschot. 
● In een aantal stedelijke gebieden, zoals Hamburg en Nürnberg, is sprake van bevolkingsgroei.

H4.3

Europese eenwording

► Om oorlogen te voorkomen en meer welvaart te creëren, richtten België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland en West-Duitsland de Europese Economische Gemeenschap (EEG) op. Dit werd later de Europese Unie (EU). 
● Er sloten zich steeds meer landen aan. Vanaf 2004 waren dit landen uit Centraal- en Oost-Europa waar een einde was gekomen aan (burger)oorlogen en communisme. 
● Er zijn nu 27 landen aangesloten.

Eenheid? 

► In de Europese Unie wonen veel verschillende volken met een eigen cultuur. De EU is dus multicultureel.  
● Door wetten te maken die in heel Europa gelden, werkt het Europese parlement aan politieke eenheid.  
● De EU is vooral een economisch machtsblok. Tussen de lidstaten geldt vrijhandel en er is één gemeenschappelijke interne markt. Daarnaast is de euro voor veel Europeanen het betaalmiddel.  
■ De Schengenlanden hebben hun onderlinge grenzen opgeheven. 

Of toch geen eenheid?

►Er is een economische scheiding tussen het welvarende noorden en westen en het minder welvarende zuiden en oosten.  
● Een inwoner van Duitsland verdient ongeveer drie keer meer dan een inwoner van Polen. Ook het aandeel van de beroepsbevolking dat werkzaam is in de primaire sector verschilt sterk binnen Europa.

Migratie

► De verschillen binnen Europa hebben grote demografische gevolgen. In Oost-Europa is sprake van emigratie en in West-Europa van immigratie. 
● Vooral jongeren vertrekken uit Oost-Europa. Hierdoor blijven vooral ouderen achter: er ontstaat vergrijzing.  
● Door het vertrek van de jongeren worden er ook minder kinderen geboren. Het aandeel jongeren neemt af. Dit heet ontgroening.

H4.4

Bron 1 Binnengrenzen en buitengrenzen

► De binnengrenzen in Europa verdwenen uit het landschap. 
● De buitengrenzen van Europa worden streng bewaakt om te voorkomen dat er illegale immigranten binnenkomen. 
■ Er wordt ook wel gesproken van Fort Europa. Voor vluchtelingen is het namelijk heel moeilijk om een Schengenland binnen te komen. 

Bron 2 Interne markt

► Voor EU-burgers is het makkelijker geworden om binnen Europa te migreren. 
● Voor migranten van buiten de EU is de situatie ingewikkelder geworden, hoewel landen uitzonderingen maken voor kennismigranten en sporters.

Bron 3 Migranten naar de EU

► Ieder jaar proberen duizenden mensen de EU binnen te komen. 
● Economische vluchtelingen komen naar Europa vanwege de hogere welvaart. 
● Andere mensen vluchten weg uit hun land, omdat het er te gevaarlijk is. 
■ Vluchtelingen die binnen het eigen land naar een ander gebied vluchten heten ontheemden.

Bron 4 Vluchtroutes

► Asielzoekers reizen steeds meer over land en zee om Europa binnen te komen in plaats van per vliegtuig.  
● Steeds meer routes over land zijn afgesloten. Daarom komen vluchtelingen nu vooral over zee.

Bron 5 Risicovolle overtocht

► De afgelopen jaren kwamen vluchtelingen vooral over de Middellandse Zee. 
● Veel bootjes zijn van slechte kwaliteit en te vol. Hierdoor zijn al veel mensen verdronken. 
● Mensen laten vrienden en familie achter en verkopen al hun bezittingen om de overtocht te kunnen betalen.

Bron 8 Vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije

► De EU en Turkije hebben afspraken gemaakt over de opvang van vluchtelingen. 
● Er is afgesproken dat Turkije meer migranten opvangt en de grenzen beter bewaakt. In ruil ontvangt Turkije extra financiële steunen mogen Turken zonder visumdoor de Schengenlanden reizen.