Recensie "Alleen maar nette mensen" Robert Vuijsje

Alleen maar nette mensen

een recensie geschreven door B. T.

Het boek is geschreven door Robert Vuijsje, een man van joodse afkomst die getrouwd is met een zwarte vrouw. Hij deed gymnasium en studeerde voor een tijdje in Memphis, Amerika (net als de hoofdpersoon David). Het eerste dat bij me opkwam toen ik hem voor het eerst zag, was: ‘Ah, dus hij schreef de hoofdpersoon gebaseerd op zichzelf?’ Hij is geboren op 12 oktober 1970 en is dus 51 jaar oud. ‘Alleen maar nette mensen’ was Vuijsje’s debuut, en werd gepubliceerd in 2008. Deze hit won meerdere prijzen en kreeg later ook z’n eigen film.

De hoofdperson David is een ordinaire, joodse jongen die, tot zijn ontsteltenis, vaak wordt gezien als Marokkaan. Hij heeft het gymnasium afgerond en een lieve, zorgzame vriendin genaamd Naomi, die ook bekend is als ‘de joodse prinses’. Dit kan David vrij weinig schelen: hij kent Naomi al zo lang, dat hij haar niet meer spannend vindt. Nee, hij heeft meer interesse in zwarte vrouwen met grote borsten die weinig contact hebben met blanke mensen. Zo legt hij zorgvuldig uit aan zijn vrienden hoe hij op zoek is naar de “intellectuele negerin”. Dit krijgt hem wat  rare blikken: hij komt uit een middle-class familie en woont in een buurt van ‘alleen maar nette mensen’. Ik merk door het boek heen dat David zowat alleen kijkt naar het uiterlijk, en met een racistisch beeld in gedachten. Hij vindt grote borsten en een dikke bil zo belangrijk dat het het eerste is waar hij naar kijkt in een vrouw. Bovendien zijn alle vooroordelen die hij over zijn ideale vrouw heeft erg stereotypisch en discriminerend, bijvoorbeeld over hoeveel kinderen alleenstaande zwarte moeders hebben en ze niet weten wie de vader is, en hoe ze alleen aan geld, hun nagels en hun haar denken.

David’s zoektocht naar de ‘Sherida-ketting’ vrouw levert hem een aantal problemen op: geen van zijn vrienden of familie hebben hetzelfde beeld over vrouwen als hij, maar dit houdt hem niet tegen: wanneer hij voor het eerst in zijn leven in bed is gedoken met de vrouw die hij zocht, Rowanda, schept hij op tegen zijn (ongeïnteresseerde) vrienden. Ze kijken neer op David, omdat ze vinden dat hij vreemd is voor het begeren van een zwarte vrouw - indirect kijken ze zo dus ook neer op zwarte vrouwen. Ook wanneer David’s ouders op bezoek gaan bij Rowanda, en haar moeder hun peperdure wijn ergens op de vloer achterlaat, reageren ze neerbuigend. Dit laat ook zien hoe de mensen waar David mee omgaan een (lichtelijk) racistische instelling hebben.

Rowanda vertrouwd David en denkt dat hij niet zoals de andere ‘liegmannen’ die ze heeft gedate, zou vreemdgaan. Dieptriest voor haar, want dat deed hij al vanaf het begin van hun ‘relatie’. David slaapt met allerlei vrouwen op zoektocht naar zijn perfecte vrouw, zonder op de gevoelens van die vrouwen te letten. Zo verpest hij veel van de relaties tussen hem en de enige mensen die enigszins om hem gaven. David blijft door het hele boek heen op zoek naar zijn identiteit, en eigenlijk vind ik dat het voor de lezer te bepalen is of hij zichzelf aan het eind van het boek vindt of niet. David maakt talloze fouten, en soms krijg je als lezer het gevoel dat hij ervan leert, maar niet op de manier dat hij zijn fouten niet opnieuw wil maken - maar ze eerder wil maken op een manier die hem geen problemen opleveren. Hij leert allerlei foute dingen en past ze aan in het dagelijks leven. 

David wordt door al zijn verwanten afgewezen en staat er alleen voor. Hij wordt bevooroordeeld omdat hij eruitziet als een Marokkaan, zijn ouders zijn teleurgesteld in hem omdat hij niet meteen is gaan studeren zoals van hen verwacht wordt, Rowanda wil niks meer met hem hebben omdat hij net zoals de zwarte ‘liegmannen’ is, zijn vrienden hebben hem in de steek gelaten omdat hij alleen over vrouwen praat en het allerergste: zijn vriendinnetje Naomi heeft hem gedumpt voor zijn vriend Daan. Nu hij niemand meer heeft om naartoe te gaan, besluit hij dat hij wil proberen om Marokkaans te zijn. Misschien wordt hij dan door iemand geaccepteerd.

Hij ontmoet een mooie, Marokkaanse vrouw die zijn gewilde bilgrootte heeft. Ze werkt bij de Albert Heijn waar hij vaak naartoe gaat. Na even met haar gesproken te hebben, eindigt het boek. Vuijsje laat ons zo weten dat een nieuw hoofdstuk va David’s leven is geopend, op een andere manier dan we in het boek hebben gelezen.

Ik vond het boek interessant om te lezen, omdat elk hoofdstuk schokkend en grappig was. De racistische ondertonen waren wel moeilijk te missen, maar je zou kunnen zeggen dat dat is wat het boek leven geeft. Het scheelt wel dat Amsterdam in het echte leven lang niet zo is als Vuijsje het heeft omschreven; de hoofdstad is meer tolerant geworden door de jaren heen. Als je tegen een stootje kunt en niet terugdeinst van nare opmerkingen en subtiele racisme, raad ik dit boek aan. Niet omdat het accuraat is, maar omdat er wat te leren valt van David’s leven, en voor het lachen.