Halloween

Hoe is Halloween ontstaan? Halloween is een overblijfsel van een oud Keltische feest dat Samhain heette. Tegelijk met Halloween begon de donkerste tijd van het jaar, vooral vroeger ook de moeilijkste periode, omdat er dan weinig voedsel was. Doordat deze periode aanbrak, kreeg Halloween eigenlijk een soort van "slechte naam". Er werd gezegd dat er geesten, heksen, kabouters, feeën en duivel rond waarden en dode zielen terug zouden keren naar hun oude huizen. De mensen van toen geloofden dit en probeerden hen te verdrijven en uit de buurt te houden met zingende kinderen die lampions hadden. Ze namen hier kinderen voor, omdat ze geloofden dat kinderen nog niks fout hadden gedaan en onschuldig waren. Hierdoor waren ze heilig. En als er iets was wat kwaad tegen kon houden, dan was het iets wat heilig was. Halloween (Amerikaans) wordt ook wel All Hallow's Eve genoemd (Engels). Vroeger heette Halloween Samhain. Tegenwoordig wordt gezegd dat Samhain vroeger ook een soort geest had: Samhuin. Samhuin zou de pompoenenkoning zijn van Halloween. Vroeger geloofden de mensen heel sterk in Samhuin, waardoor hij veel kracht zou hebben. 1 keer per jaar, natuurlijk met Halloween, probeerde hij in 1 nacht, de nacht van 31 oktober, al het goede uit te roeien. Mensen kwamen niet in de buurt van akkers en kerkhoven, en zeker niet in de buurt van akkers met pompoenen! Nu geloven weinig tot geen mensen meer in Samhuin, de pompoenenkoning van Halloween en daardoor is zijn kracht sterk afgenomen. Samhain zelf is afgeleid van Sam Fuin, een Middeleeuws woord uit de 14e eeuw en betekent letterlijk: het einde van de zomer. Vanaf de Middeleeuwen verdwenen in Engeland de namen All Hallow's Eve en Samhain, en werd het Halloween genoemd, wat in Amerika, Canada, Ierland, Schotland en Wales zo overgenomen werd. Halloween is verbonden met 1 van de grote heilige dagen, namelijk de vooravond van Allerheiligen. Allerheiligen wordt gevierd op 1 november, de dag na Halloween. Vroeger was het een herdenking van alle martelaren en werd gevierd op 13 mei. In de 8ste eeuw veranderde dit, en werd het een herdenking van alle heiligen, hier is de naam ook van afgeleidt. In 844 werd door paus Gregorius IV de datum 13 mei vervangen door 1 november. Tegenwoordig is Allerheiligen de dag waarop alle heiligen worden herdacht, maar alleen door de Rooms-katholieke Eredienst. Hallow betekent heiligen of heilig maken en is oud Engels. Halloween heeft in de loop van de tijd nog vele andere namen gekregen, onder andere: All Souls Day, All Saints Day, November Eve, Hallowmas, Hallowtide, All Hallow's Night, Eve of All Hallows, Festival of the Dead, Third Festival of Harvest, Old Hallowmas en Martin Mas (dit laatste wordt gevierd op 11 november). In Amerika heeft Halloween ook nog andere namen gekregen, die heel normaal gebaseerd waren op de gewoontes: Nuterack Night (de nacht van het notenkraken), Bob Apple Night of Duck Apple Night (de nacht om te bijten naar appels die op het water drijven), Crab Apple Night ( de nacht van de wilde appel), Thump-the-door-Night (de nacht van het bonken op deuren (wat door de kinderen wordt gedaan)) en Apple and Candle Night (de nacht van de appel en de kaars). Halloween kondigde meerdere dingen aan, niet alleen de donkerste periode van het jaar, maar ook nog: het begin van het winterseizoen, het einde van de oogst, de jacht, de aanvang van het nieuwe jaar, het vieren van de dood en het voorspellen van de toekomst. De meningen over wanneer Halloween is ontstaan, zijn erg verschillend. Sommigen zeggen dat het 2000 jaar geleden is ontstaan. Anderen denken 1000 voor Christus, maar weer anderen denken dat Halloween is ontstaan tussen 1000 en 100 voor Christus. Over het algemeen wordt aangehouden dat Halloween nu zo'n 2000 jaar oud is. Welke rol speelt Halloween in de Amerikaanse samenleving? Halloween is bij toeval in Amerika beland. Als dit niet was gebeurd, was Halloween waarschijnlijk nooit zo wereldwijd gevierd en gekend. Toen Columbus in 1492 Amerika ontdekte, bracht hij Halloween in Amerika. Het werd toen nooit echt gevierd, maar toen in de jaren 1840 een grote aardappelschaarste in Ierland was, kregen de Ieren het moeilijk. De keuze was: of sterven, of emigreren naar Amerika. Doordat in Ierland Halloween wel heel bekend was, werd het toen echt overgebracht naar Amerika, en begonnen ze dit in Amerika ook te vieren. Tegenwoordig speelt Halloween een vrij grote rol in de Amerikaanse samenleving. Het is eigenlijk een feest voor de hele bevolking, van jong tot oud. Kinderen gaan langs de deuren met 'trick or treat', jongeren gaan verkleed als bijvoorbeeld: heksen, vampieren, demonen, piraten enzovoort uit en de volwassen komen vaak gezellig bij elkaar met allerlei 'feesteten' in Halloweenstijl. Halloween is tegenwoordig 1 van de meest gevierde feesten op de Amerikaanse kalender. Toch is het geen officiële feestdag. Dit komt omdat er geen vrije dag aan vooraf wordt gegeven. Doordat het toch veel gevierd wordt, heeft Halloween zich ontwikkeld tot een officieuze, nationale viering. De rol van Halloween in de Amerikaanse samenleving is tegenwoordig erg anders dan vroeger. Voor de jongere kinderen (tot ongeveer 12 jaar) betekent het lol en snoep, zij gaan langs de deur met "trick or treat". Voor de oudere jeugd betekent het uitgaan, want zij gaan vaak met een groepje naar een disco in de buurt. En voor de volwassenen betekent het: blut worden … dit is natuurlijk wel figuurlijk bedoeld, maar sommige volwassenen besteden echt veel geld aan de uitgave van het snoep voor de jongere kinderen.
Hoe werd Halloween vroeger gevierd? Vroeger werden er met Halloween parlementszittingen gehouden, dit noemden ze freig. Er werden pachtovereenkomsten vernieuwd, en in (vooral) Ierland en Schotland werden grote vuuroffers (bonfires) gebracht. Ook werd er met Halloween veel aan waarzeggerij gedaan, vooral met betrekking op huwelijkspartners. Halloween werd ook vroeger natuurlijk al met de pompoenlampen gevierd, die eigenlijk Jack-o-lantern heetten. Het is een lang verhaal, maar de naam komt hier vandaan: Een Ierse man, die Jack heette, stond bekend als een bedrieger, een gierigaard met een opvliegend temperament en een dronkaard. Zijn gezondheid ging achteruit en de duivel kwam zijn ziel opeisen. Jack wilde echter blijven leven en smeekte de duivel om nog 1 drankje te mogen hebben voor hij stierf. Jack bood de duivel ook iets aan, om hem over te halen, en natuurlijk op zijn kosten. Toen er afgerekend moest worden, had Jack niet genoeg geld. Hij vroeg de duivel om hij even de gedaante van een zesstuivergeldstuk aan wilde nemen, zodat hij kon betalen en de duivel zich daarna weer terug kon veranderen. Jack was echter redelijk slim, en voordat de duivel zich opnieuw zich kon terug veranderen, stopte Jack de duivel in de vorm van het geldstuk in zijn knapzak, waar een zilveren kruis in zat. Hierdoor was het voor de duivel onmogelijk om terug te transformeren… De duivel zat gevangen en woedend beval hij Jack om hem vrij te laten. Jack wilde dit doen, maar op 1 voorwaarde: de duivel mocht Jack 1 jaar lang niet lastigvallen, de duivel ging hiermee akkoord, hij kon natuurlijk ook niet anders. Jack wilde in dat jaar een nieuw leven beginnen, wat eerst lukte: hij vond een baan, trouwde en was een goede echtgenoot. Maar al gauw raakte hij weer op het slechte pad, de verleiding om zijn oude en makkelijke leventje op te pakken werd hem te groot. Toen Jack bij de volgende Halloween (toen nog All Hallow's Eve in Ierland) ging wandelen, kwam hij opnieuw de duivel tegen, die hem zijn eis herhaalde: hij moest mee naar de hel. Jack wilde dit echter nog steeds niet en zei snel:" Ik ga mee, maar wil jij voor mij eerst een laatste appel plukken van die boom daar?". De duivel had niet in de gaten dat dit een valstrik was, en ging op de schouders van Jack staan. Jack kerfde gauw met zijn mes een kruis in de boom en weer zat de duivel gevangen. Jack wilde hem best laten gaan, maar op 1 voorwaarde: de duivel moest hem 10 jaar lang met rust laten. De duivel stemde weer in. Jack overleed een jaar later. Toen hij bij de poorten van de hemel kwam, mocht hij niet naar binnen, wat natuurlijk niet zo gek is. Hij wilde zijn toevlucht zoeken in de hel, maar de duivel was zijn vernedering nog lang niet vergeten . Jack werd wanhopig en vroeg: "Waar moet ik dan naartoe?" En de duivel antwoordde: "Terug naar waar je vandaan komt!" en smeet hem terug op aarde. Jack belandde als een klein lichtje in de pompoen, hier komen de lantaarns dus vandaan. Toen de duivel jaren later vond dat hij genoeg geleden had, mocht Jack uiteindelijk toch nog in de hel komen. Vroeger werd Halloween dus gevierd met zingende kinderen die over straat gingen met de uitgekeerde pompoenen (een gezichtje) met een lichtje erin, om het kwaad op afstand te houden. Er werd veel aan waarzeggerij gedaan, vooral aan het voorspellen van huwelijken en huwelijkspartners, en er werd zoveel mogelijk gedaan tegen het buiten houden van het kwaad, denk hierbij aan zilveren kruisen, kaarsen en de kinderen. Hoe wordt Halloween tegenwoordig gevierd? Ook tegenwoordig gaan er nog steeds kinderen over straat met de Jack-o-lantern. Hierbij zingen ze vaak niet meer, maar zijn ze verkleed. In Amerika en Canada zijn de Jack-o-lanterns ook nog niet zo lang bekend, dit kwam pas in Amerika en Canada in de 19e eeuw, namelijk vanaf 1930. Trick or treat is eigenlijk ontstaan bij volwassene. Nu gaan de kinderen verkleed van huis naar huis, om snoep en andere lekkere dingen in te zamelen. Trick or treat betekent dat als de kinderen geen traktatie krijgen (treat), ze vervelende geintjes zullen gaan uithalen (trick).Toch stond trick or treat eerder niet bekend als iets goeds en leuks in de U.S.A. Vroeger werd het gebruikt om geen stroom te geven aan mensen die al heel arm waren en de stroom niet konden betalen. Als andere mensen hoorden dat er mensen in de buurt woonden die dit niet konden betalen, begonnen ze geintjes uit te halen. Het begon met bijvoorbeeld het inzepen van ramen, maar later werden het wredere dingen, en vandalisme. Later waren er organisaties die activiteiten begonnen te organiseren om de trick or treat "goed" te maken. Ze begonnen de kinderen aan te moedigen om langs huizen en winkels te gaan en om treats te vragen en de criminele acties te laten vergeten. Dit werd heel populair en werd weer geaccepteerd als iets wat bij Halloween hoorde. Ook worden er tegenwoordig vaak vuren (bonfires) gehouden, dit kun je vergelijken met de paasvuren bij ons. Het verschil is alleen dat het vuur bij Halloween gebruikt wordt om het kwaad op afstand te houden! Doordat niet iedereen gelooft dat de bonfires het kwaad op afstand houden, is het een stuk minder populair dan de trick or treat en de jack-o-lanterns. De bonfires worden meestal gehouden door mensen die erg gelovig zijn, in een groep. Vaak zingen ze hier liedjes bij, die over Samhain gaan. Bijvoorbeeld deze: Samhain Chant Fire red, summer's dead, Yet shall it return. Clear and bright in the night, Burn, fire, burn! Dance the ring, luck to bring, When the year's aturning, Chant the rhyme at Hallowstime, When the fire's burning. Fire glow, vision show, Of the heart's desire, When the spell's chanted well, Of the witching fire. Dance the ring, luck to bring, When the year's aturning, Chant the rhyme at Hallowstime, When the fire's burning. Fire spark, when the nights are dark, Makes our winter's mirth. Red leaves fall, earth takes all, Brings them to rebirth. Dance the ring, luck to bring, When the year's aturning. Chant the rhyme at Hallowstime, When the fire's burning. Fire fair, earth and air, And the heaven's rain, And blessed be, and so may we, At Hallowstide again. Dance the ring, luck to bring, When the year's aturning, Chant the rhyme at Hallowstime, When the fire is burning. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Zoals ik al zei, lopen er kinderen verkleed met Jack-o-lanterns en gaan er verklede kinderen langs de deuren, maar er zijn ook gewone verkleedpartijen, dus als een soort Carnaval bij ons. Ook worden er tegenwoordig met Halloween veel spelletjes gedaan, die vroeger ook gedaan werden, maar wel een andere betekenis hadden. Bijvoorbeeld met: 1. Appels
2. Hazelnoten/stenen
3. Cakes Appels: De appel is al heel lang heel erg populair "Halloweenfruit". In de keltische traditie stond de appel voor het symbool van de ziel, en werd gebruikt om de toekomst te voorspellen, maar nu niet meer. Het spelletje met de appels heet bobbing for apples (bijten naar appels) of ook wel ducking for apples (het duiken of zich buigen naar appels). Er zijn verschillende variaties van, bijvoorbeeld door te knielen rond een ton met water, waarin de appels drijven. De bedoeling is om (dit doe je dus met een groep) zo snel mogelijk een appel te pakken te krijgen (zonder je handen te gebruiken natuurlijk) en erin te bijten. Vroeger geloofde men dat degene die als eerste een appel te pakken had, geluk zou hebben met de geesten voor het komende jaar. Degene die als eerste in een appel kon bijten, zou in het komende jaar trouwen. Door sommigen werd dit gezien als een overblijfsen van een Heidens doopritueel van kinderen en werd door diegene gezien als seining (een zegen). Nu is het voor de kinderen gewoon een spelletje, maar er is nog wel een gezegde van: 'Een appel elke dag, houdt de dokter weg!' Dat klopt dus eigenlijk wel, want een appel is natuurlijk heel gezond. Hazelnoten/stenen: Dit werd vroeger gebruikt om de toekomst te voorspellen. Je moest een steen en een noot in het vuur gooien, als je steen de volgende dag verplaatst was, zou je binnen het komende jaar sterven. De noot werkte anders. Die gooide je erin (met een groep) en degene wiens

noot als eerst knalde, zou gaan trouwen. Nu doen kinderen hiermee het spelletje om hun jeugdliefde te ontdekken, ze zingen dan: 'Als je van me houdt, schiet en vlieg; als je me haat, brand en sterf.' Cakes: Vroeger werden er allerlei spullen in de cake meegebakken, van een ring, tot een vingerhoed of een geldstuk. De ring stond voor het huwelijk, het geldstuk voor geld. Degene die de vingerhoed vond, zou nooit trouwen. De kinderen zien dit als spelletje, en bakken verschillende soorten snoepjes mee, zonder betekenis. Het geloof in de pompoenenkoning Samhuin is veel minder geworden, wat zou betekenen dat hij moeite krijgt met zijn "bestaan". Hierdoor verzwakt hij elk jaar, totdat hij uiteindelijk zal verdwijnen. Wordt Halloween hier in de Achterhoek ook gevierd? Halloween wordt hier in de Achterhoek niet echt gevierd zoals het wordt gevierd in Ierland, Schotland, Engeland, Wales, Amerika en Canada, maar het komt wel steeds meer heb ik gezien. Toen ik namelijk rond Halloween 2002 rond fietste door Silvolde, zag ik bij verschillende mensen al uitgekerfde pompoenen met een lichtje erin staan. Ook stonden er enkele artikelen in de krant, over dat Halloween een heidens gebruik was enz. (waar ik het niet mee eens was). Helaas waren deze artikelen geen van allen iets wat ik kon gebruiken voor mijn werkstuk, dus heb ik ze laatst weggedaan, nadat ze ongeveer 3 maanden op het prikbord hebben gehangen. Ook las ik op teletekst dat er in sommige erg gelovige plaatjes in Nederland kinderen verkleed langs de deuren waren gegaan. Ik wilde weten of dit echt zo was en heb mijn penvriendin Iris Koenders geschreven en dat gevraagd. Iris vertelde mij namelijk dat Rijssen (waar ze woont) een erg gelovig dorpje was… en ja hoor… er waren inderdaad kinderen langs de deur gegaan, inclusief haar zusje van 9! Mijn conclusie hieruit is dus dat Halloween nog niet echt gevierd wordt, maar dat het wel steeds meer komt in Nederland, te beginnen met de gelovige dorpjes/steden! Hoe is Halloween ontstaan en welke rol speelt/speelde dit in de Amerikaanse samenleving? Halloween is dus een overblijfsel van een Keltisch feest: Samhain. Halloween is ongeveer 2000 jaar geleden ontstaan. Halloween heeft te maken met geesten, heksen, de zielen van doden en het "bovennatuurlijke". Vroeger werd Halloween gevierd met de Jack-o-lanterns en zingende kinderen. Kinderen waren heilig en door ze te laten zingen zou het kwaad weg blijven. Er werden parlementszittingen gehouden (freig), pachtsovereenkomsten werden vernieuwd en er werden veel vuren gehouden (bonfires). Ook werd er veel aan waarzeggerij gedaan, vooral om dingen te weten te komen die betrekking hadden op huwelijkspartners of op het huwelijk zelf. Tegenwoordig wordt Halloween gevierd met Jack-o-lanterns, bonfires en de trick or treat. De kinderen die lopen met de Jack-o-lanterns zingen meestal niet meer, maar zijn verkleed. Ook worden er vaak spelletjes gedaan met onder andere appels, cake en noten.