Koos Terpstra

Inleiding:

Onderzoeksvraag: Wie is Koos Terpstra en wat heeft hij gedaan?

Deze vraag hopen wij aan de hand van dit profielwerkstuk duidelijk te beantwoorden.

In hoofdstuk 1 staat in het kort wat Koos Terpstra in zijn leven heeft gedaan en daaruit volgt, in hoofdstuk 2, zijn kijk op theater die hij in de loop van zijn leven heeft ontwikkeld.
Hoofdstuk 3 gaat over alle toneelstukken die Koos Terpstra heeft geregisseerd en/of geschreven. Vervolgens staat in hoofdstuk 4, aan de hand van samenvattingen van recensies, wat de pers zoal dacht over zijn toneelstukken. Hoe bekent is Koos Terpstra eigenlijk? Hoofdstuk 5 bestaat uit een onderzoekje waarin duidelijk wordt bij welke mensen Koos Terpstra vooral bekent is. In hoofdstuk 6 staat de conclusie van het van het hele werkstuk, hierin staat nog even het antwoord op de onderzoeksvraag en dergelijke. De bronnen die wij gebruikt hebben bij het maken van dit profielwerkstuk staan in hoofdstuk 7 en het logboek dat we hebben moeten bij houden staat in hoofdstuk 8.

Hoofdstuk 1:

Geschiedenis:

Koos Terpstra werd op 12 januari 1955 op Texel geboren.

Opleiding:
Eigenlijk wilde Koos Terpstra schrijver worden en daarom koos hij voor de studie Nederlands. Tijdens die studie hoorde hij dat er een kopstudie Theaterwetenschap mogelijk was. Dat leek hem wel wat. Toneel interesseerde hem, ook al had hij er zich tot dan toe weinig mee bezig gehouden. Maar hij bezocht graag voorstellingen. Eigenlijk wilde hij vooral werk: een concreet vak leren.
Na die studie ging Koos Terpstra regisseren. Hij vormde een eigen groep en maakte voorstellingen.

Toneel:
Koos Terpstra is regisseur sinds 1988 bij onder andere De Toneelschuur, Fact, Nestheaters, Theater van het Oosten. Zowel voor de kleine als de grote zaal.
Met Vijand van het volk (1994) en Troje Trilogie (1995) werd hij geselecteerd voor het Theaterfestival. Koos Terpstra kreeg een nominatie van de Gouden Gids Publieksprijs voor Elektra (1997).
In 1994 kreeg hij de Perspectiefprijs, de Prijs van de Kritiek en de CJP Podiumprijs kreeg hij in 1995.

Schrijven:
Koos Terpstra heeft de afgelopen jaren tientallen stukken geschreven, onder andere Coriolanus, Het Neerstorten van de Hindenburg en Wat Daarna Gebeurde, Zweet, Oud.
De Troje Trilogie kreeg de Taalunie Toneelschrijprijs als het beste stuk van 1995. Dit stuk is vertaald in het Duits, Spaans, Engels, Pools, Frans en het Zweeds.

Leiding:
Van 1986 tot en met 1988 was Koos Terpstra artistiek leider bij het Brandtheater. In 1992 van Take Five, van 1995 tot en met 1998 van het Rotheater en vanaf 1999 is hij artistiek leider/ algemeen directeur van het Noord Nederlands Toneel.

TV:
Hij heeft erg veel kort lopende projecten als schrijver, bedenker en regisseur gedaan. Van ’88 tot ’90 was hij de eindredacteur van Op je Ogen, in 1991 van Oren van je Kop en eindredacteur wat betreft de teksten van Dit Was Het Nieuws (1996-1999)TROS.

Educatie:
Koos Terpstra heeft veel kortlopende workshops gegeven, onder andere bij Toneelschool Maastricht, Laktheater, De Trap, Universiteit van Amsterdam, Hogeschool Utrecht, ’t Colofon en Rotterdams Centrum voor Theater.

Cabaret:
Sinds 1990 werkt hij al samen met Lebbis en Jansen. Daarnaast regisseerde hij o.a. Eric van Sauers, Niet Uit Het Raam (NUHR) en Titus Tiel Groenestege en Han Römer, getiteld De Ploeg.

Bestuurservaring:
Koos Terpstra was lid van de Commissie Theater van de Raad voor Cultuur, bestuurslid van de Stichting Fact, lid van het bestuur van Kunsten ’92 (1995-1998), Adviescommissie van de Amsterdamse Theaterschool en diverse kleine besturen.

Buitenland:

Op uitnodiging is hij op diverse cultuuruitwisselingsreizen naar Marokko (1996 en 1997) en Palestina (1996) geweest.

Hoofdstuk 2:

Koos Terpstra’s kijk op theater:

Toneel is voor Koos Terpstra verschrikkelijk belangrijk:
“Toneel zit ín je, in je gedrag, in je manier van leven. De reden dat ik toneel ben gaan maken had te maken met onrust, grote onrust. Vanaf het moment dat ik kon denken had ik het gevoel dat de wereld over me heen viel. Ik ben bang, bang voor de wereld en bang voor de mensen in die wereld.”
Die angst en onrust probeerde hij te bezweren met schrijven: gedachten, gedichten, proza en uiteindelijk toneel. Als hij iets effectiefs heeft gemaakt ontstaat er rust, maar vanuit die rust ontstaat er nieuwe onrust. “Het is de motor die ik nodig heb om te werken.”
Verder gaat toneel vooral om doen en zien.
De vraag ‘waarom maak je toneel’ ligt voor hem in dezelfde lijn van ‘waarom leef ik?’
“Daar kan ik antwoorden op bedenken, maar die komen altijd uit het hoofd, niet uit het hart.
Het gaat om de helderheid van de voorstelling zelf. Als het publiek de voorstelling niet snapt, moet de regisseur helderder zijn.”
Wanneer toneel echt werkt, heeft het een functie.
“Ik vind toneel zo belangrijk omdat het een levend medium is, anders dan televisie en film.”
Toneel gaat volgens hem altijd over andere dingen dan het verhaaltje op zich: het gaat om rock & roll, over de grote problemen in de maatschappij.
“Toneel moet contact hebben met de wereld waarin je leeft, met de actualiteit. Daarbij gaat het wel altijd om min actualiteit, niet de actualiteit. Ik kan allen maar hopen dat anderen daar ook mee bezig zijn.”

Als hij een voorstelling over een zinloze schietpartij zou maken, zou die gaan over de dader. “Ik zou zijn motieven duidelijk willen maken. Dat is een groot taboe, want je confronteert de mensen met hun slechte kant. Dáár gaat het om: je hebt gewoon te dealen met jezelf, acceptatie van je eigen slechtheid.”
Altijd gaat het om de dualiteit in de mens. “In werkelijkheid bestaan tegenstellingen als goed-slecht, mooi-lelijk, betrouwbaar-onbetrouwbaar, aardig-onaardig helemaal niet. Ze liggen zo dicht bij elkaar dat ze zelfs in elkaar overgaan. Niemand is allen lief.”

Volgens Koos Terpstra is toneel een heel onbeholpen medium. Het is elementair en klopt lang niet altijd. Dat is een groot verschil met film en televisie, waar net zo lang gesleuteld kan worden tot alles klopt.

Toneel kan jongeren vooral aanspreken omdat het zo direct is. Zij bepalen zelf wat ze ervan vinden. “Het is een gruwel als anderen hun gaan vertellen wat er mooi aan is.”
Dwang is ook uit den boze: als je niet wilt, moet je wegblijven.
“Maar toneel is heel er van nu. Het is niet alleen deftig en intellectueel, maar ook HEMA-worst. Toneel is je ongelukkig voelen omdat, ondanks je verstand en je theorieën, het meisje van wie je houdt, niets in je ziet, omdat dingen fout gaan door stommiteiten, omdat je aan het denken wordt gezet door meningen die te ver gaan. Zo groot is toneel, groot, mooi, lelijk en onvolkomen. Menselijk dus.”

Op het moment dat kunst geaccepteerd is, is ze niet gevaarlijk meer.
“Het is natuurlijk een tegenspraak: toneelkunstenaars zijn de stoutste jongens van de klas. Het zijn degenen die niet deugen in de maatschappij. Ze worden vaak pas na hun dood ingelijfd: dan wordt er een standbeeld opgericht. Tegelijk is de gevestigde kunst een organisatie waar je niet op die manier mee om kunt gaan, want natuurlijk wil je publiek in de zaal.”

Hij werkt graag met acteurs die de houding van de rock & roll hebben: trappen, schoppen, kom maar op. Ook met iemand die heel naturel is, kan hij uitstekend uit de voeten. Minder makkelijk vindt hij het om met acteurs te werken die hun huid staan te redden, die gemakkelijk op de lach van het publiek werken. “een acteur moet doen wat hij doet en daarvoor staan!”
Werken met acteurs betekent altijd dat er veel gebeurt in heel korte tijd.
Het gaat nooit om de tekst, maar om de energie die daaronder zit, de invulling die je eraan geeft. Er moet voor Koos Terpstra altijd een noodzaak zijn om dat stuk te maken en als het echt goed is, hakt het erin. “Het doet er niet toe of je De meeuw een tragedie of een komedie noemt: om tragedies kun je lachen en om komedies kun je huilen. In beide gevallen wordt je geraakt.”

Van oorsprong is Koos Terpstra dramaturg, geen regisseur. Het heeft vrij lang geduurd voordat hij zichzelf regisseur durfde te noemen. “Als acteurs aan mij vragen hoe ze iets moeten doen, zeg ik: dat weet ik niet. Jij hebt toneelschool gehad, ik niet.”
Hij gebruikt allerlei acteerstijlen door elkaar, dat is zijn handelsmerk geworden. Soms Brechtiaans-afstandelijk, dan weer ontroerend ingeleefd. Ik gebruik alles wat ik kan gebruiken, als de voorstelling daar helderder van wordt en als de emotie maar overkomt op het publiek.

Hoofdstuk 3:

De toneelstukken van Koos Terpstra:

Powderfinger -> bij het Brandtheater , dat is het theater waar hij eerst bij zat .

Neoptolemoss -> die heeft hij geregisseerd bij Fact

Grimm en Zweet -> Dit heeft hij geschreven voor Lebbis en Jansen

Een vijand van het volk regisseerde hij voor het Theater van het Oosten –met dit stuk heeft hij de perspectiefprijs gewonnen . De eerste voorstelling was in 1994 Dit stuk is geschreven door Hendrik Ibsen . Dit stuk gaat over Dr. Stockman , de eenzame strijder tegen een misstand uit zijn stadje

Het stuk James IV heeft Koos geregisseerd voor het Amsterdamse Frascatie in maart 1994 was de eerste voorstelling . Het stuk is geschreven door Robert Greene , Koos heeft het zelf vertaald door de vier eeuwen heen . James IV gaat over de onmeetbare gevolgen van een ongelgevoeglijke verliefdheid . . James IV de koning van Schotland is getrouwd met Dorothea maar hij houdt van een andere vrouw . Alles heeft hij over voor deze liefde tot aan het voeren van oorlog toe . Aan het eind van het stuk zijn er zevenduizend mensen dood door zijn toe doen . De koning is de baas de andere hebben zich naar hem te voegen .

Don Carlos dit stuk heeft hij geregisseerd voor het RO Theater . 30 september1995 in première . Dit stuk gaat over een koningzoon die vecht voor zijn vrijheid .Don Carlos is geschreven door Friedrich Schiller .

Troje Trilogie -> Dit stuk heeft hij geregisseerd en geschreven voor het Theater van het Oosten . De première was in 1995 . Hij heeft voor dit stuk de Taalunie Toneelprijs gekregen

De tante van Charlie heeft hij geregisseerd voor het RO Theater

Oud heeft hij zelf geschreven en geregisseerd . Dit is een aangrijpend stuk dat gaat over 4 oude acteurs die vertellen over hun leven , over oud zijn , maar vooral over jong zijn .

Goede mens van Sezuan heeft Koos geregisseerd en het is een stuk van Brecht

In Zweet , een opzienbare lunchvoorstelling , staat de vraag hoe ontstaan geweld in het middelpunt . Hij heeft dit stuk zelf geschreven en geregisseerd

Wachten op Godot heeft hij geregisseerd voor het NNT . Het stuk is geschreven door Sameul Beckett . Het stuk is in première gegaan in 2000

U.S Amok is een stuk geschreven door Marc Becker en geregisseerd door Koos Terpstra . De première was op 23 maart 2000 . Het stuk word gespeeld door 8 leerlingen van de toneelschool Maastricht . De 8 jonge personages vragen zich in dit stuk af wat het nut nog is om terrorist te zijn in de wereld van dit moment .

Hij heeft het stuk Mijn Elektra geregisseerd voor het NNT .De eerste voorstelling was op 9 maart 2001 .Een korte samenvatting van Mijn Elektra het is het verhaal van Elektra en Orestes: twee jonge mensen die hun weg zoeken in een wereld die minder zwart-wit is dan zij denken.
wat vooraf ging:
Klytemnestra, de moeder van Elektra en Orestes, vermoordt hun vader nadat deze haar eerste kind en zijn lievelingsdochter Ifigeneia, aan de goden heeft geofferd. Tijdens de slachting smokkelt Elektra haar broertje Orestes het huis uit en geeft hem mee aan een oude vriend. Elektra blijft achter bij haar moeder, die na de moord over het land regeert.

mijne elektra :
Als na jaren afwezigheid de verloren zoon Orestes terugkeert wordt hij door een verbitterde Elektra en zijn opportunistische opvoeder aangespoord de moord op zijn vader te wreken. De naïeve Carice laat zich overhalen partij te kiezen in een conflict dat niet het hare is.
Carice: Daders zijn bereid heel wat meer energie en tijd van hun leven op te offeren aan het verklaren en goedpraten van een moreel verwerpelijke daad dan de energie te gebruiken die het kost om het NIET te doen.

Arabie is het vervolg op het stuk OUD. De premirre is op 21 April 2001 in de machinefabriek .Arabië is een confrontatie tussen culturen naar menselijke schaal teruggebracht. Hoe dachten wij over de Arabische wereld in 1930, in 1940, en zo verder?
En hoe dacht de Arabische wereld over ons?
En wat kun je daar aan doen? Wie bepaalt wat wij denken?

De drie stuivers opera heeft Koos alleen vertaald .

Hoofdstuk 4:

Recensies:

*De acteurs gooien er, als waren ze standuppers, zoveel primaire energie tegenaan, ze spelen zo onbeschaamd kundig op het publiek, ze halen zoveel komische momenten uit de tekst, dat iedere denkbare kritiek me in de mond besterft. Het is misschien een hardhandige aanpak, dat wel. Brutaal, opportunistisch, razendsnel, aanvallend toneel, bedoeld om te scoren. En dat doet het, scoren. (Peter Liefhebber, de Telegraaf)

)Dit is een recensie over het stuk Wachten Op Godot)

Koos Terpstra heeft niks te zeggen

*In Koos Terpstra’s bewerking van de klassieke Griekse tragedie Elektra zagen we vijf schelgekleurde personages in een hysterisch aangedaan decor . Nou ja eigenlijk vier schelgekleurde personages en Joost Prinsen . Die was gewoon zichzelf en verscheen dan ook in hemdsmouwen . Met die aankleding van mijn Elektra hadden we meteen het fijnste onderdeel van de voorstelling al gehad , want aan het gebeuren op het toneel viel niet zo bar veel te beleven . Behalve wanneer Camilla Siegertsz opkwam in haar helgele vermomming van griezelige moeder- met pathetiek in de armzwaai en hysterie om de mond . Verder was het pappen en nathouden hoor , want er was niets tragisch meer aan die hele Elektra . Er was nog altijd het gegeven van de bloedwraak: moeder heeft vader om het leven gebracht omdat die haar jongste dochter heeft geofferd aan de goden en daarover is de oudste dochter Elektra zo verbolgen dat zij haar broer Orestes , buitenlands opgevoed , bij zijn terugkeer aanspoort moeder evenzo de dood aan te doen . Tot zover de verhaallijn , door Koos Terpstra als handvat gebruikt voor een persoonlijke vertelling , die de oorspronkelijke Elektra deed verbleken tot een in rechte lijnen afgewerkte kapstok voor een politiek correcte moraal . Die luidde ongeveer zo : denk niet wit , denk niet zwart , want goed en slecht zijn in het echte leven niet zo duidelijk van elkaar te onderscheiden . Wat we dus zagen was een voorstelling in naargeestige grijstinten , en dat kwam dus omdat de klassieke tragedie was gebruikt als theatraal excuus voor het uitdragen van Terpstra’s persoonlijke non-visie op de wereld . Niet de bewerking van de klassieke tragedie was het probleem , maar het feit dat daaruit zo pijnlijk bleek dat Terpstra niets te vertellen had . Elektra was niet anders dan een wraakzuchtig typetje , Orestes was een beetje een half zacht ei , Joost Prinsen was , zoals gezegd , zichzelf in de rol van Orestes’ opvoeder en Carice van Houten was in haar eentje een heel geschikt koor , maar niet wanneer ze alle oorlogen opdist die gedurende de vierentwintig lente’s van haar leven gevoerd werden in deze godvergeten wereld . Dan heb je van de boodschap je buik wel helemaal vol .Gelukkig was Camilla Siegertsz er ook nog . Tot ze werd omgebracht . (Minke Muilwijk , Nieuwsblad van het Noorden )

(Dit is een recensie over Mijn Elektra.)

Hoofdstuk 5:

Onderzoek: Hoe bekend is Koos Terpstra?

Kennis Klas Leeftijd Profiel
1 Ja Havo 5 17 C en M
2 Nee Havo 5 17 C en M
3 Ja Havo 4 18 C en M
4 Nee Havo 5 17 E en M
5 Ja Havo 5 16 C en M
6 Ja Havo 5 18 C en M
7 Nee Havo 5 16 N en T
8 Nee Havo 4 16 N en G
9 Ja Havo 4 17 C en M
10 Ja Havo 3 15 C en M

Hier uit kunnen wij opmaken dat niet veel mensen weten wie Koos Terpstra en wat hij doet . De mensen die het wel weten hebben allemaal het profiel C en M en daarvan hebben de meeste ook weer drama . Wij denken dat , dat een grote rol speelt !

Wij hebben ook een kennis testje gehouden onder volwassen ook daaruit kwamen wij tot de conclusie dat haast geen mens weet wie Koos Terpstra is ! Terwijl hij toch artistiek directeur is van het NNT . De enige die het wel wist houdt heel erg van toneel . Dat moet dan bij de volwassen toch wel een grote rol spelen !


personen kennis Leeftijd Afgeronde studie
1 nee 47 H.B.O
2 nee 47 H.B.O
3 nee 52 Universitair
4 nee 50 Universitair
5 ja 32 Universitair
6 nee 38 M.B.O
7 nee 40 L.B.O

Een paar reacties :
- Dat is toch zo’n cabaretier vent
- Iets in de politiek misschien ?
- Een schrijver volgens mij
- Ja dat is de regisseur van Mijn Elektra
Daar heb ik laatst een interview van gelezen die is toch directeur ofzo bij het NNT

Hoofdstuk 6:

De conclusie:

De onderzoeksvraag was: Wie is Koos Terpstra en wat heeft hij gedaan?
Koos Terpstra wilde altijd al iets doen met toneel. Hij is zowel toneelschrijver als regisseur. Na zijn afstuderen (Nederlands, kopstudie theaterwetenschap) ging hij zijn eigen groep regisseren. Hij is regisseur sinds 1988 bij verschillende toneelgezelschappen, cabaretgroepen en televisie. In zijn loopbaan heeft hij tientallen toneelstukken geschreven en herschreven. Ook heeft hij de leiding over een aantal theaterbedrijven gehad. Momenteel is Koos Terpstra algemeen directeur van het Noord Nederlands Toneel.

Onze mening over het maken van dit profielwerkstuk:

We vonden het niet aldoor leuk om te doen . Er gaat toch erg veel tijd inzitten en met een niet al te beste planning schuift alles op en krijg je alles in één keer voor je voeten. Dat wil nog wel eens voor problemen en irritaties zorgen. Maar na ons verdiept te hebben in Koos Terpstra hebben wij nou beide meer bewondering voor regisseurs en schrijvers van theaterstukken. Ook vinden we het veel leuker om naar zijn voorstellingen te kijken, omdat wij weten wie erachter zit. Dat is wel erg leuk. Wel valt ons op dat niet veel mensen weten wie Koos Terpstra is en wat hij doet ! Het interview met hem was er leuk om te doen en het is een hele aardige man . Wel jammer was dat er haast geen informatie te vinden was. Wat nog veel vervelender is, is dat het interview met hem (althans het bandje waar het op staat) kapot is en dus niet bijgevoegd kan worden.
Uiteindelijk denken we dat dit profielwerkstuk erg nuttig is geweest, alleen zullen we de volgende keer (als die komt) veel eerder beginnen.

(zonder hulp van het onuitputtelijke geduld van onze Drama docent waren we waarschijnlijk niet zo ver gekomen)