Vogelpest

Is de vogelpest gevaarlijk voor de mens?

Er zijn meer dan honderd varianten mogelijk van de vogelpest. De meeste varianten zijn niet gevaarlijk voor de mens. Alleen het type H5- en H9 hebben een besmettingsmogelijkheid voor de mens. In de onderstaande tabel is te zien, wanneer en waar er welke type virussen voorkwamen. Nu is er dus ook nog de vogelgriep in Azië bijgekomen. Deze was van het type H5N1, dus deze kan wel dodelijk zijn voor de mens. Er zijn in de voorgaande jaren zeven mensen overleden aan het griepvirus van de dodelijke variant. De eerste zes vonden in 1997 plaats in Hongkong en de laatste in 2003, ook in Hongkong. Nu zijn er in Azië al eenentwintig mensen overleden aan de vogelgriep. Dit aantal kan nog hoger worden, want de vogelpest is daar nog niet bestreden.

De variant van het vogelpest virus dat in 2003 in Nederland heerste was van het type H7. Deze is normaal niet gevaarlijk voor de mens. Er hebben in het verleden in totaal maar vier zoogdieren (drie mensen en een paard) de ziekte gekregen. Deze hebben het alle vier overleefd. In sommige gevallen veroorzaakt het alleen maar een oogontsteking(conjunctivitis). Je merkt het na 2 tot 7 dagen na de besmetting. Deze is niet besmettelijk en geneest vanzelf. Je hebt er geen behandeling voor nodig, maar het is verstandig om toch antivirale middelen te gebruiken. In uitzonderlijke gevallen kan het veranderen en tot griepverschijnselen leiden. Alleen mensen met intensief contact (bijvoorbeeld pluimveeruimers) lopen hier kans op. Daarom krijgen ook zij, al voor de ruiming, antivirale geneesmiddellen om besmetting te voorkomen. De uitzondering hierop is natuurlijk de 57-jarige dierenarts. Hij had geen antivirale geneesmiddelen ingenomen. Bij hem had het vogelpestvirus een longontsteking veroorzaakt en hieraan is hij overleden. Het vogelpestvirus werd in een longblaasje aangetroffen. Er hadden 82 mensen een oogvirus opgelopen. De meeste hiervan waren met besmet vee in contact geweest. Maar drie hiervan hebben de oogaandoening via anderen opgelopen en is dus van mens tot mens overgedragen..


De ziekte zou in theorie kunnen overslaan op de mens en een epidemie veroorzaken, maar de kans is zeer klein. Als de ziekte zich zou ontwikkelen tot een variant die wel door de mens kan worden overgedragen, zullen er veel doden vallen, want de mens is niet bedacht op een dierengriep. Maar voor een echte epidemie is een besmettelijkere variant nodig. Deze ontstaat als iemand besmet raakt met de mensengriep en de vogelpest. De beide virussen gaan zich dan recombineren tot een besmettelijke nieuwe variant. De kans dat het gebeurd is minimaal, want de mensen die veel met besmette dieren in aanraking komen zijn ingeënt en het moet de ruimers krijgen van tevoren een griepprik om griep te voorkomen.

Hoogpathogene virusisolaten sedert 1959
1. Schotland/59 (H5N1) 11. Victoria/92 (H7N3)
2. Engeland/63 (H7N3) 12. Queensland/94 (H7N3)
3. Ontario/66 (H7N3) 13. Mexico/94 (H5N2)
4. Victoria/66 (H7N7) 14. Pakistan/94 (H7N3)
5. Duitsland/79 (H7N7) (H7N4) 15. Nieuw Zuid-Wales/97
6. Engeland/79 (H7N7) 16. Hong Kong/97 (H5N1)
7. Pennsylvania/83 (H5N2) 17. Italië/97 (H5N2)
8. Ierland/83 (H5N8) 18. Italië/99 (H7N1)
9. Victoria/85 (H7N7) 19. Hong Kong/02 (H5N1)
10. Engeland/91 (H5N1) 20. Nederland/03 (H7N7)

Wat is de vogelpest?

De vogelpest is een ziekte die bij vooral hoenderachtige vogels voorkomt, maar ook bij andere vogels. Sommige varianten zijn ook gevaarlijk voor de mens en andere dieren. De ziekte is zeer besmettelijk. De vogelpest is dezelfde ziekte als de vogelgriep. Een moeilijkere naam voor de vogelpest is aviaire influenza.

Waardoor wordt het veroorzaakt.

De ziekte wordt veroorzaakt door het influenza A virus. Het behoort tot dezelfde groep virussen, als het griepvirus bij de mens. Dit is best wel een besmettelijk virus. De incubatie tijd is drie tot veertien dagen, dus dit is best wel kort.


Welke dieren zijn hier vatbaar voor.

Alle dieren kunnen de vogelpest krijgen.
Vooral eenden, kalkoenen en kippen zijn vatbaar voor de klassieke vogelpest Zwanen, parelhoenders, kwartels, ganzen, patrijzen, kwartels en fazanten, patrijzen, loopvogels en consumptieduiven zijn risicodieren. De postduiven niet. Bij de andere dieren geld het zowel voor consumptiedieren, als hobby dieren. Het komt voor bij trekvogels waaronder vooral de wilde watervogels. Of varkens het virus ook kunnen dragen is onduidelijk, want bij enkele gemengde bedrijven werken antistoffen tegen de vogelpest aangetroffen in het bloed van varkens, maar in theorie kan het wel, dus daarom geld er ook een vervoersverbod voor varkens. Huisdieren kunnen ook besmet raken, maar de kans is niet zo groot, omdat ze een goede gezondheid en goede hygiëne hebben. Ook komen ze (bijna) niet met de buitenlucht in aanraking. Ook worden tamme vogels niet gemakkelijk ziek van het virus. Het zou zich dan eerst wat moeten veranderen.

De symptomen

De ziekte is duidelijk zichtbaar. Er zijn twee verschillende soorten virussen, namelijk een hoog pathogeen virus en een laag pathogeen virus.
De effecten van het laag pathogeen virus variëren van lichte tot ernstige verschijnselen. De symptomen hiervan zijn:
-Luchtweg problemen
-Daling eiproductie
-Milde tot zware ontsteking van de luchtpijp
-Gezwollen kop.
Het hoog pathogeen virus veroorzaakt ernstige ziekteverschijnselen en plotselinge toename van de sterfte. De symptomen van het hoog pathogeen virus zijn:
-Ophoping van abnormale hoeveelheid vocht aan het hoofd, aan gezicht en nek
-Onderhuidse bloedingen in poten lellen en de kam
-Ontsteking bijholte van de neusholtediarree
-Weefselsterfte

-Sloom
-Ruw verenkleed
-Luchtwegproblemen
-Overvloedige traan vorming
-Eiproductiedaling.

Hoe wordt het verspreid?

Het is zeer besmettelijk. Overdracht kan plaats vinden tussen contact via lichaamsvocht, door uitademing en via uitwerpselen. Het kan dus niet zomaar door de lucht verspreid worden, alleen als er kleine deeltjes van de ontlasting in de lucht zitten. Ook het water kan een besmettingsgevaar hebben. Er kunnen deeltjes vogelmest in terechtkomen en het kan dan nog maanden lang (ongeveer honderd dagen) overleven. Het begin van een uitbraak wordt meestal veroorzaakt door wilde eenden of andere watervogels die over een boerderij vliegen en daarbij besmette uitwerpselen laten vallen. Verspreiding via eieren is ook mogelijk, maar alleen omdat er nog altijd wat mest aan een ei kan blijven plakken. Meestal is dit niet het geval, want zieke kippen leggen geen eieren meer. Ook kan het verspreid worden via besmet materiaal. De kans dat het virus via het vlees verspreid wordt is klein. Er is een grote hoeveelheid virusdeeltjes nodig, om de ziekte over te dragen. Het vlees bevat nauwelijks virusdeeltjes. Ze zitten in het bloed. De kippen worden van tevoren geslacht, dus bevat het geëxporteerde vlees weinig bloed. Bovendien worden de kippen bewerkt (gekookt of gebraden) voordat ze worden geëxporteerd. Het mogelijk achtergebleven virusdeeltje wordt zo toch vernietigd. Het risico dat een hobbykip een epidemie veroorzaakt is zeer klein, want deze lopen niet los in de ren en kunnen zo dus moeilijker het virus verspreiden.
De verspreidingskans via indirect contact is kleiner dan bij mond- en klauwzeer.

Of het virus bij de mens ook via het bloed kan overgedragen is nog niet duidelijk. Daarom worden mensen die met een besmet bedrijf in aanraking zijn geweest, om besmetting te voorkomen, tijdelijk uitgesloten van bloeddonatie. Overdracht bij een conjunctivitis is gering. Het kan ook alleen maar worden verspreid als er ziekteverschijnselen zijn opgetreden.
Het virus kan niet van mens tot mens verspreid worden, behalve als het van vorm verandert. Als dit gebeurt, zou het een epidemie kunnen veroorzaken.


Het virus verspreidt zich gemakkelijk en snel. Het virus in Azië is voor het eerst aangetroffen in Suphanburi en nu is het weer verder overgeslagen naar Cambodja en Indonesië. Nu is het ondanks goede voorzorgsmaatregelen ook al verspreid naar Duitsland. Het zal zich nog verder verspreiden, als er geen strengere maatregelen genomen worden.

Hoe kan het worden voorkomen?

Experts denken dat de ziekte nooit helemaal kan worden uitgeroeid. Daarvoor is het virus net als de griep te sterk. Wel kan het tijdelijk uit een gebied verdwijnen door allerlei maatregelen. Zo is dit ook In Italië en in de Amerikaanse staat Minnesota. Het lijkt daar ook steeds of de ziekte verdwenen is, maar dan komt hij toch weer terug.

De pluimveehouders en de ruimers moeten onder toezicht gehouden worden. Ze moeten direct contact met de dieren vermijden, beschermende kledij dragen (neusmondmaskers en beschermende brillen) en zorgen voor goede hygiëne. De bewoners van de boerderij moeten ook zorgen voor goede hygiëne. Zij krijgen ook antivirale middelen toegediend. Alle mensen die in contact kunnen komen met zieke dieren, dus die in aanraking zijn geweest met een kippenbedrijf binnen een straal van 3 km of een particulier bedrijf binnen een straal van 1 km van een besmet bedrijf, moeten gevaccineerd worden en krijgen antivirale middelen toegediend.
Als je zelf een oogontsteking hebt, dan moet je een antivirale kuur nemen. Zo is de kans kleiner dat je andere ermee besmet.

Er zijn ook maatregelen genomen in risicogebieden om verspreiding te voorkomen:
Ze gelden zowel voor bedrijven als voor hobbykiphouders:
-De toegang tot elk bedrijf waar pluimvee wordt gehouden, wordt afgesloten met een rood-witte ketting met een waarschuwingsbord waarop duidelijk leesbaar de vermelding TOEGANG VERBODEN staat.
- Het vervoer en het verzamelen van pluimvee, andere vogels, broedeieren, gebruikt strooisel en pluimveemest is verboden.
- De afvoer van consumptie-eieren vanaf pluimveebedrijven, pakstations en soortgelijke inrichtingen is verboden.
- De afvoer van tweehoevigen en paarden en mestvan gemengde bedrijven waar ook pluimvee wordt gehouden, is verboden

- Alle pluimvee moet worden binnengehouden in de bedrijfsgebouwen.
- Honden en katten op bedrijven waar pluimvee wordt gehouden, moeten worden opgesloten
- Het ophalen van melk op gemengde bedrijven waar ook pluimvee wordt gehouden, is verboden,
- Van elk vervoermiddel dat een bedrijf verlaat waar pluimvee wordt gehouden, moeten de wielen
en de banden worden ontsmet
- De bedrijfsdierenarts moet éénmaal per week, met een interval van tenminste vier dagen, een periodieke bedrijfscontrole uitvoeren.
Ruiming
Om verdere verspreiding van het virus te voorkomen kan er geruimd worden.
Alle besmette dieren binnen een bepaalde straal van een besmet bedrijf moeten worden gedood. Dit geldt voor hobbymatig, als bedrijfsmatig gehouden pluimvee.
Dit kan op verschillende manieren.
-met behulp van kooldioxide, dat wordt toegevoerd aan containers waar de kippen in zijn geladen.
-met behulp van koolmonoxide. De schuur wordt hierbij volledig afgesloten en gevuld met kooldioxide en koolmonoxide.
-Door elektrocutie.

Omdat er te veel kippen geruimd moesten worden, hebben ze ook de hulp van het leger moeten inroepen. Deze moesten de kippen afschieten.

Inenten
Inenting is mogelijk, maar het is kostbaar als het om grote aantallen gaat. Ook willen sommige landen bijvoorbeeld Duitsland, geen gevaccineerde kippen importeren. De EU is tegen vaccinatie, omdat je niet meer kunt nagaan of een dier, waarbij antilichamen worden aangetroffen besmet is of gevaccineerd. Het biedt ook pas na drie weken bescherming tegen het virus. En er moet ook meerdere malen gevaccineerd worden, voordat men er zeker van is, dat de dieren niet meer ziek worden. Vaccinatie gaat de verspreiding van het virus niet tegen. Daarom heeft de EU ook voor hobbydieren vaccinatie verboden. De dierentuindieren mogen wel gevaccineerd worden. Het aantal dierentuinen is beperkt, heeft een beperkt aantal dieren en heeft meestal goede quarantainemogelijkheden. Ook is hier goede controle.

Antivirale middelen
Ze beschermen mensen tegen het vogelpestvirus en gaat verspreiding tegen als je het zelf al hebt. Het bekendste antiviraal middel is tamilflu. Het voorkomt vroegtijdig de vermenigvuldiging van virussen in het lichaam. Als ruimers geen antivirale middelen nemen, mogen zij niet ruimen.

Voorkomen dat het virus wordt meegebracht uit andere landen.
Om te voorkomen dat de vogelpest uit een ander land, waar de vogelpest heerst wordt verspreid naar andere landen, worden er allerlei maatregelen genomen.
De kans dat luchtreizigers de vogelpest meebrengen is volgens deskundige klein, maar toch worden er nu bijvoorbeeld in Nederland maatregelen genomen om te voorkomen dat het virus uit Azië naar Nederland komt. Er worden hygiënische maatregelen genomen voor de reizigers die via schiphol Nederland binnenkomen, bijvoorbeeld door middel van desinfecterend matten en het doorzoeken van bagage. Ook kan er op Europees verband een reisverbod ingevoerd worden voor reizigers uit het besmette gebied. Daarnaast kan de import van siervogels uit Azië verboden worden. Dit is nu nog niet het geval, omdat ze eerst 30 dagen in quarantaine gehouden moeten worden en als de kippen ziek zijn, merken ze het in die tijd en kunnen ze alsnog maatregelen gaan nemen. Ondanks de goede voorzorgsmaatregelen, is het virus toch naar Duitsland overgebracht. Dit is door een reiziger meegebracht.

Hoe is het vogelpest virus voor het eerst ontstaan?

In 1878 werd het virus al voor het eerst ontdekt. Deze kwam toen voor in Italië. Ze noemde het toen de kippenziekte. Pas in 1955 ontdekte virologen dat de kippenziekte werd veroorzaakt door griepvirussen en noemde het de kippenpest of ook wel de kippengriep.


De laatste uitbraak
De laatste uitbraak is op 23 januari 2004 in Azië ontstaan. Hoe deze is ontstaan is nog niet precies duidelijk. Dit zijn ze nog aan het onderzoeken. Het virus is van het type H5N1. Dit is dus wel gevaarlijk voor de mens. Het virus was aangetroffen in monsters uit Suphanburi, waar de meeste kippen ziek zijn geworden. Er zijn nu al 21 mensen aan de vogelgriep overleden, waarvan vijf in Thailand, acht in Laos en acht in Vietnam. Bij een van deze mensen, wordt verwacht dat het virus van mens tot mens overgedragen. Of het nu werkelijk zo is geweest, moet nog onderzocht worden. Ondanks de goede voorzorgsmaatregelen heeft het virus zich nu al verspreid naar Duitsland.

De laatste uitbraak in Nederland
De laatste Nederlandse uitbraak was een half jaar geleden. Het was ontstaan uit een versmelting van twee wilde eendenvirussen. De meeste wilde eendenvirussen worden niet opgemerkt, omdat de eenden er zelf niet ziek van worden. Maar bij deze dus wel. Vermoedelijk was het ontstaan op een kalkoenboerderij in of rond Steenwijk. Op het begin was er spraken van een niet ziekmakende variant, maar na een tijdje groeide het uit tot een wel ziekmakende variant. Het was het type H7N7. Dit type virus is niet gevaarlijk voor de mens. Op het kaartje hieronder is te zien, in welke gebieden in Nederland de vogelpest heerste. Deze gebieden zijn aangegeven met groene strepen.

Wat waren de gevolgen voor de mensen?

Psychische gevolgen
Voor veel mensen had het vooral psychische gevolgen. Ze vonden het heel erg dat hun kippen moesten worden afgemaakt, terwijl ze vaak nog niet eens ziek waren. In Nederland zijn het afgelopen jaar bij 17 duizend hobbydierhouders en 1280 pluimveebedrijven de dieren gedood. Bij maar 22 hobbyboeren was er hier een besmetting ontdekt. In totaal zijn er ongeveer 30, 7 miljoen dieren gedood. Sommige mensen vonden dit dan ook zo erg, dat ze hun kippen verstopten of probeerden naar een ander gebied te brengen. Vaak lukte dit niet omdat er gecontroleerd werd in gebieden waar de vogelpest was. Als ze erachter kwamen kregen zij een boete, dus veel mensen durfde dit niet te doen. Velen mensen, waaronder vooral de boeren, hebben hier dan ook tegen geprotesteerd. Velen mensen vinden het nu nog verschrikkelijk als ze eraan terug denken, hoe hun kippen werden afgemaakt. Ook hebben velen hobbyboeren hun bedrijf niet meer op kunnen zetten. Ongeveer tweeduizend mensen hebben hun baan verliezen als het gevolg van de vogelpest en moesten toen ander werk gaan zoeken, wat ze zelf vaak minder leuk vonden.
Er is het afgelopen jaar in Nederland van alles misgegaan. Dit hebben ze een tijdje na de vogelpest allemaal gepubliceerd in een boek. Dit boek heet het zwarte boek van de vogelpest. Hierin hebben de boeren en andere betrokkenen hun ervaringen geschreven.

Lichamelijke gevolgen
De lichamelijke gevolgen verschillen per soort virus. Alleen het type H5 en H9 zijn gevaarlijk voor de mensen en kunnen dodelijk zijn. Hieraan zijn in het verleden zeven mensen aan overleden en in Azie nu al eenentwintig. Voor de andere type virussen zijn de lichamelijke gevolgen zijn meestal niet zo groot, omdat er hiertegen goede maatregelen worden genomen, zoals de griepspuit en antivirale middelen. Als ze ziek worden krijgen ze meestal alleen maar een oogontsteking, deze is niet gevaarlijk en gaat vanzelf over na het innemen van antivirale middelen. In Nederland hebben het afgelopen jaar 82 mensen een oogvirus gekregen. In het verleden hebben maar drie mensen en een paard de ziekte gekregen en het overleefd. Behalve het afgelopen jaar de dierenarts in Nederland. Bij hem was het virus in de longblaasjes aangetroffen en is hieraan overleden.

De economische gevolgen
Meestal brengt het vogelpestvirus ook veel economische gevolgen met zich mee. Veel mensen raken werkeloos en het duurt weer een tijdje voor ze weer aan het werk kunnen.

Nederland had in 2001, 1027 bedrijven met vleeskippen en 1900 bedrijven met legkippen. Het totale aantal kippen was toen ongeveer 31,8 miljoen. Deze kippen legden samen ongeveer 9,9 miljard eieren en hiervan werden er 7,9 miljard uitgevoerd. Deze eieren hadden ongeveer een waarde van 427 miljoen euro. Een deel van deze inkomsten liepen ze dus met de vogelpest mis. Er werd ook 723.000 ton pluimvee uitgevoerd met een waarde van ongeveer 1 miljard euro. De kippen werden allemaal vernietigd en er mocht geen kip meer geëxporteerd worden. Ze liepen dus ook deze inkomsten mis. De vogelpest heeft de laatste keer in Nederland ongeveer 200 miljoen euro economische schade aangericht. Dit blijkt uit cijfers van het Centraal Plan Bureau (CPB).

FNV Bondgenoten denkt dat door de vogelpest ongeveer duizend van de 2500 arbeidsplaatsen bij broederijen, fokkerijen en legbatterijen verloren gaan. Vooral de kleine bedrijven van tien tot vijftien werknemers, zullen niet meer in staat zijn om hun bedrijf opnieuw op te starten. Ze willen via een sociaal plan zorgen dat werknemers weer aan een baan komen binnen of buiten de agrarische sector. Tegelijk moet de regeling zo zijn dat werkgevers niet voor hoge kosten komen te staan, waardoor ze hun bedrijf niet kunnen herstarten.

Het ruimen van besmette en verdachte bedrijven heeft ons land ongeveer 270 miljoen euro gekost en de omzet daalde met ongeveer 2,5 miljard euro en de winst met een half miljard. De Europese commissie betaalt de helft hiervan.
De schade van de belastingbetaler is minimaal 750 miljoen euro.
Ook de toeleveranciers hebben verlies gemaakt. Een derde van het totale aantal kippen is vergast. Nederland was tot de vogelpest uitbrak de grootste eierexporteur (ruim zeven miljard eieren per jaar) ter wereld. Een deel van de afzet is hierdoor verloren gegaan. Varkenspest, MKZ en vogelpest kostten Nederland in vijf jaar bijna 4 miljard euro.
Ook in Azië brengt de vogelpest economische gevolgen met zich mee.
Miljoenen kippen zijn geslacht. Ook willen Velen landen het kippenvlees niet meer importeren. De EU importeerde ongeveer 100 miljoen kippenvlees uit Taiwan. Een kwart daarvan ging via Nederland. Nu Nederland geen kippenvlees meer wil importeren zullen zij velen inkomsten mislopen. De inkomsten van de export zal in Azië ongeveer 0,4% dalen. Ook zullen de toeristische inkomsten gaan dalen. Bij Indonesië zijn de verliezen van de export niet zo groot. Zij exporteren niet zo veel kip. Wel moeten ze nu misschien kip uit andere landen importeren.

Conclusie en mijn mening over dit onderwerp:

Het ligt aan het soort virus of het gevaarlijk is voor de mens. De meeste zijn niet echt dodelijk, behalve type H5 en H9. Hieraan zijn in voorgaande jaren in totaal 7 mensen overleden. De kans dat virussen veranderen en een epidemie veroorzaken is klein, omdat de mensen die met de dieren in aanraking komen antivirale middelen krijgen toegediend en een griepspuit krijgen, zodat de virussen zich niet met elkaar kunnen mengen en een nieuw virus kunnen vormen die door de mens kan worden overgedragen. Het virus H7, dat laatst in Nederland voorkwam is dus niet dodelijk. Je kunt er wel ontstoken ogen van krijgen en in uitzonderlijke gevallen griep, maar de kans is heel klein, omdat er goede voorzorgsmaatregelen worden genomen om het te voorkomen, zoals antivirale middelen en de griepspuit. De dierenarts die was overleden aan de vogelpest was gewoon een uitzondering. Wel heeft het voor de mens nog velen andere gevolgen, zoals psychische en financiële gevolgen. Velen mensen vinden het erg als ze hun dierbare vogels moeten laten afmaken, terwijl ze vaak nog niet ziek zijn. Ook zijn er velen een tijdje werkeloos geraakt. Bijvoorbeeld de kippenboeren. Ze hebben nu, een jaar later nog geen kippen. En de werknemers van kippenslachterijen zijn ook lang werkloos geweest. Pas nu komen hier ook weer wat kippen. Ze hebben hierdoor veel inkomsten misgelopen. Ze kregen hiervoor wel een vergoeding, maar dit was vaak maar net genoeg om rond te komen. Het vogelgriepvirus dat op dit moment in Azië heerst is kan wel dodelijk zijn voor de mens. Op dit moment zijn er al eenentwintig mensen aan overleden. Dit virus kan misschien wel van mens tot mens worden overgedragen, omdat het van vorm is veranderd. Helaas zal men de vogelpest nooit helemaal kunnen uitroeien. Wel is het mogelijk om het voor een hele tijd uit het gebied te houden door allerlei maatregelen, zoals ruimingen en antivirale middelen. De vogelpest voor de mens is niet veel gevaarlijker dan andere gevaarlijkere ziektes, maar hierbij sterven er meer mensen in een keer en daarom lijkt de ziekte gevaarlijker. De economische en psychische gevolgen van de mensen zijn erger, maar hier hoor je na een tijdje niets meer van.
Ik vind dat ze niet alle kippen moesten dood maken als ze niet ziek zijn, maar dat ze die beter konden inenten en binnenhouden. Vooral bij de hobbykippen vond ik het onzin. Deze dieren werden binnengehouden en konden dus bijna niet besmet raken. Er vliegen dan nog wel veel wilde vogels rond, die een groter besmettingsgevaar vormen.