EU + Polen

Inleiding Deels naar aanleiding van mijn bezoek aan de Verenigde Staten eerder dit jaar heb ik besloten om mijn profielwerkstuk te schrijven over de uitbreiding van de Europese Unie. In eerste instantie wilde ik mijn werkstuk maken met als onderwerp of Europa net zo kan worden als de VS. De Verenigde Staten van Europa. Dat lijkt me lijkt me spannend als het ooit zo ver mag komen. Dit onderwerp is echter iets te vaag. Daarom heb ik besloten om het iets dichterbij te zoeken, iets wat makkelijker te onderzoeken is. Zo kwam ik op de uitbreiding van de Europese Unie. Om de ‘uitbreiding’ in het algemeen te nemen is te ruim en dat zou te veel werk worden om het allemaal goed uit te diepen. Daarom moest ik het onderwerp iets inkrimpen; ik ging me concentreren op één land. Als land koos ik Polen, want daar had ik toch het meest van gehoord. Politici hebben zich het meest uitgelaten over Polen en daar is ook een probleem met slachthuizen wat me interessant leek om uit te diepen. Uiteindelijk is mijn onderzoeksvraag geworden: ”Kan Polen voor het jaar 2004 toetreden tot de Europese Unie?” Daarnaast heb ik ook nog een aantal deelvragen gevormd en die luiden als volgt: “Waarom wil de EU eigenlijk uitbreiden?” en “Waarom wil Polen bij de EU komen?” Ook wil ik graag weten aan welke voorwaarden een land moet voldoen om te mogen toetreden. Eigenlijk had ik als deelvraag “Waarom wil Polen bij de EU komen?” Maar ik vroeg mij ook af waarom de EU eigenlijk wil uitbreiden. Daarom heb ik nu twee deelvragen. Ik ben benieuwd waarom de EU zo graag wil uitbreiden. Ik kan me voorstellen dat de kandidaat lidstaten graag willen toetreden, ze zullen gegarandeerd subsidies ontvangen, die bekostigd worden door de belastingen van de huidige vijftien lidstaten. Het zal ons in eerste instantie dus alleen maar geld gaan kosten. Wat hebben wij daar aan? Als antwoord verwacht ik iets als: “Het is beter voor onze economie.” Wat het dan precies toevoegt ga ik onderzoeken. Als antwoord op de vraag aan welke voorwaarden een land moet voldoen om te mogen toetreden zou ik van te voren het volgende antwoorden: “Er moet democratie, vrijheid en gelijkheid zijn; het land moet economisch zijn zaakjes aardig op orde hebben en het land moet min of meer op dezelfde lijn zitten als de EU. Het antwoord wat ik nu zou geven op mijn hoofdvraag luidt als volgt: “Als Polen wil toetreden tot de EU voor 2004 dan moet er een hoop veranderen binnen Polen, maar ik denk dat het met de nodige inspanningen toch zou moeten kunnen lukken. Qua staatsvorm heeft Polen het redelijk voor elkaar, want er is de afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt op weg naar een goed functionerende democratie.” Als eerste bespreek ik de geschiedenis en de werking van de EU, daarna kijk ik naar de voordelen die er zijn voor de EU en voor Polen. Dan bespreek ik de voorwaarden waar de kandidaat lidstaten aan moeten voldoen. Hierbij kijk ik extra naar de economische voorwaarden. Dan vergelijk ik de eisen met Polen. Waar voldoen ze aan en waaraan niet? Uiteindelijk probeer ik dan tot een conclusie te komen door middel van het beantwoorden van mijn hoofdvraag en deelvragen. De geschiedenis van de Europese Unie Op 9 Mei 1950 komt Robert Schuman met het idee van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), dat werkelijkheid wordt met de ondertekening van het Verdrag van Parijs in april 1951. Schuman had zich daarbij laten leiden door een door Jean Monnet ontwikkeld idee om Europa op te bouwen zoals een metselaar een huis bouwt: steen voor steen. Zes staten legden de fundamenten: België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland. De EGKS krijgt een "Parlementaire Vergadering", die in september 1952 voor het eerst te Straatsburg bijeenkomt. Op 25 Maart 1957 ondertekenen de zes grondleggers de Verdragen van Rome, waaruit de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) worden geboren. Het Europees Parlement telt dan 142 leden, die door de nationale parlementen worden afgevaardigd. Begin 1973, Het Europa van de Zes wordt een Europa van de Negen door de toetreding van Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk. Het aantal Europese parlementsleden stijgt tot 198. Halverwege het jaar 1979 wordt het Europees Parlement voor het eerst rechtstreeks gekozen zoals reeds in beginsel vastgelegd in de Verdragen van Rome. 410 leden uit negen landen komen in juli 1979 bijeen in de nieuwe vergaderzaal van het Straatsburgse Palais de l'Europe. Per januari 1981 telt de Gemeenschap tien lidstaten; Griekenland is erbij gekomen. Met de komst van de Griekse leden wordt het Europees Parlement uitgebreid tot 434 leden. In juni 1984 zijn de tweede rechtstreekse verkiezingen van het Europees Parlement. Na januari 1986 bestaat de Europese Gemeenschap uit twaalf landen; Spanje en Portugal treden tot toe. Het Europees Parlement telt nu 518 leden. Op aandringen van het Parlement en vooruitlopend op een Europese Unie ondertekenen de regeringen in 1986 de Europese Akte, die vervolgens door de parlementen van de Twaalf wordt bekrachtigd. De Europese Akte brengt een verbetering van de werkwijze van de instellingen en een uitbreiding van hun bevoegdheden; met name wordt op wetgevingsgebied reële samenwerking tussen Parlement en Raad ingevoerd. In dit nieuwe verdrag spreken de Twaalf onder meer af dat zij uiterlijk op 31 december 1992 een interne markt tot stand zullen brengen waarin het vrij verkeer van personen, kapitaal, goederen en diensten verzekerd is. In juni 1989 vinden de derde rechtstreekse verkiezing van het Europees Parlement plaats. Eind 1990 is de eerste bijeenkomst in Rome van een Conferentie van parlementen met afgevaardigden van het Europees Parlement en van de twaalf nationale parlementen. Na december 1991 bestaat de EG niet langer meer, nu is het de Europese Unie. Op een bijeenkomst van de Europese Raad in Maastricht; het Franse staatshoofd en elf regeringsleiders wordt de EU opgericht. Begin 1992 wordt het Verdrag voor de Europese Unie in Maastricht ondertekend. Het Europees Parlement krijgt belangrijke nieuwe bevoegdheden, met name medebeslissingsrecht op wetgevingsgebied (het parlement beslist op belangrijke beleidsterreinen op voet van gelijkwaardigheid met de Raad van ministers), de bevoegdheid de Europese ombudsman te benoemen en de mogelijkheid d.m.v. hoorzittingen de individuele commissarissen aan de tand te voelen voordat de nieuwe Europese Commissie aantreedt. 1 November 1993: Het door de lidstaten bekrachtigde Verdrag voor de Europese Unie treedt in werking. In juni 1994 zijn de vierde rechtstreekse verkiezing van het Europees Parlement. In verband met de Duitse eenwording wordt het aantal leden verhoogd van 518 tot 567. Op 1 Januari 1995 treden Oostenrijk, Finland en Zweden toe tot de EU. Het Parlement telt nu 626 leden. Per 1 Januari 2002 hebben twaalf landen in europa dezelfde valuta.De euro wordt ingevoerd in Nederland, Duitsland, Belgie, Luxemburg, Frankrijk, Spanje, Portugal, Ierland, Finland, Oostenrijk, Italië en Griekenland. In mei 2004 is de grootste uitbreidings ronde van de EU tot nu toe. Er komen tien landen bij. Na de toetreding mogen de ‘nieuwe’ burgers meteen gaan stemmen want in Juni 2004 zijn de vijfde rechtstreekse verkiezingen van het Europees Parlement. Deze landen, behalve Turkije, Roemenië en Bulgarije, zullen toetreden in 2004.
De organen van de Europese Unie
Het Europees Parlement Het Europees Parlement is de enige internationale instelling waarvan de leden democratisch, bij rechtstreekse algemene verkiezingen gekozen zijn. De 626 Parlementsleden oefenen op Europees niveau de democratische controle uit. Het Parlement vervult een essentiële rol bij de formulering, wijziging en goedkeuring van de Europese wetgeving en doet politieke voorstellen voor een verdere eenwording. Het zet zich in voor de bescherming van de mensenrechten en onderhoudt contacten met alle democratisch gekozen parlementen ter wereld. De Europese Commissie De Europese Commissie bestaat uit twintig commissarissen. Zij zijn volkomen onafhankelijk van de nationale regeringen, die hen hebben benoemd. Zij dragen een collectieve verantwoordelijkheid. De Commissie doet voorstellen voor wetgeving en maatregelen op Europees niveau. Zij ziet toe op de toepassing daarvan en coördineert de uitvoering van het beleid op de verschillende gemeenschappelijke beleidsterreinen. De benoeming van de Commissie moet worden goedgekeurd door het Europees Parlement, dat ook de bevoegdheid heeft de Commissie naar huis te sturen. De Raad van de Europese Unie De Raad van de Europese Unie(Raad van Ministers) wordt, al naar gelang het onderwerp, gevormd door vijftien ministers, één voor elke lidstaat. (Zo bestaat de Raad van ministers van Buitenlandse Zaken uit de 15 ministers van Buitenlandse Zaken.) De Raad en het Parlement stellen de EG-wetgeving vast, op voorstel van de Europese Commissie. De Europese Raad De Europese Raad (of de Europese Top) bestaat uit de staatshoofden c.q. regeringsleiders van de lidstaten plus de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad komt minstens twee maal per jaar bijeen om het beleid van de Gemeenschap in grote lijnen uit te zetten en om in het kader van de Europese politieke samenwerking actuele internationale vraagstukken te bespreken. Het Hof van Justitie Het Hof van Justitie is het hoogste rechtscollege van de Europese Unie. Het bestaat uit vijftien rechters, die door de lidstaten in onderling overleg worden benoemd, en negen advocaten-generaal. Het Hof van Justitie ziet toe op de naleving van het recht bij de interpretatie en toepassing van de Verdragen.
De Rekenkamer De Rekenkamer oefent controle uit op het financiële beheer van de EU. Zij telt vijftien leden. Het goede functioneren van haar is van zeer groot maatschappelijk belang, immers, de cijfers moeten kloppen anders kan er onnodige inflatie ontstaan waardoor bedrijven en andere instanties in het geding kunnen komen. Het Economisch en Sociaal Comité Het Economisch en Sociaal Comité is een adviesorgaan dat bestaat uit 222 vertegenwoordigers van de verschillende sociaal-economische sectoren in 2de Unie. Zij brengen belangrijke adviezen uit op zowel economisch als sociaal gebied. Het Comité van de regio's Het Comité van de regio's is een adviesorgaan dat bestaat uit 222 vertegenwoordigers van de lagere overheden, die worden aangewezen door de lidstaten. Het Comité van de regio's is de spreekbuis van de lagere overheden op Europees niveau. De Europese Centrale Bank (ECB) De Europese Centrale Bank is er voor om, zeker nu de euro definitief geïntroduceerd is, de inflatie laag te houden en om ervoor te zorgen dat Europa beter kan concurreren met Amerika. Dit kon alleen maar als we de handen in elkaar zouden slaan en dat hebben we nu ook gedaan. De ECB is de grote baas in Europa en zorgt ervoor dat de euro ten opzichte van de dollar zal stijgen. Tevens doet de ECB alles wat de vroegere nationale banken ook deden zoals rentedalingen en rentestijgingen etc. Criteria voor toetreding In juni 1993 erkende de Europese Raad van Kopenhagen het recht van de landen van Midden- en Oost-Europa om tot de Europese Unie toe te treden zodra zij aan drie criteria hebben voldaan: - politieke stabiliteit : het betrokken land dient te beschikken over stabiele instellingen die de democratie, de rechtsstaat, de mensenrechten en het respect voor minderheden garanderen; - het bestaan van een functionerende markteconomie; - overname van het acquis communautaire* : de kandidaatlanden dienen de diverse politieke, economische en monetaire doelstellingen van de Europese Unie te onderschrijven. Deze toetredingscriteria zijn bevestigd door de Europese Raad van Madrid van december 1995, die tevens benadrukte dat het bestuursapparaat van de kandidaatlanden moet worden aangepast teneinde de voorwaarden te scheppen voor een geleidelijke, harmonische integratie. De Unie houdt zich wel het recht voor om te bepalen op welk moment zij in staat is nieuwe leden toe te laten. *Zie volgende pagina voor uitleg.
Overname van het acquis communautaire De Europese Raad van Essen (december 1994) heeft de Commissie gevraagd om een witboek voor te leggen over de voorbereiding van de geassocieerde staten van Midden- en Oost-Europa op hun integratie in de interne markt; bedoeld witboek werd voorgelegd op de Europese Raad van Cannes in juni 1995. Het witboek bevat een indicatief programma om de harmonisatie van de wetgeving van de landen van Midden- en Oost-Europa met die van de interne markt mogelijk te maken. Op grond van bedoeld witboek zullen deze landen prioriteiten vaststellen om de communautaire regels op te nemen en zullen zij daarbij worden geholpen door een bureau voor technische bijstand (TAIEX), met name om informatie over de communautaire wetgeving te verkrijgen. De overneming en de tenuitvoerlegging van de gehele communautaire wetgeving zijn de voornaamste uitdagingen die de kandidaatlanden moeten aannemen. Hiervoor zijn de versterking van de overheidsinstellingen en de rechtsstelsels alsook een drastische aanpassing van de infrastructuren van de kandidaatlanden vereist, zulks om zich te conformeren aan de communautaire normen, met name op het gebied van milieu, alsook om echte netwerken op het gebied van vervoer, energie en telecommunicatie te ontwikkelen. Om deze aanzienlijke aanpassingen te vergemakkelijken wordt aan de kandidaatlanden pretoetredingssteun verleend. De onderhandelingen voor de toetreding van de elf door de Europese Raad van Luxemburg (december 1997) aangewezen kandidaatlanden zijn op 30 maart 1998 na de Europese Conferentie begonnen. Eerst moet voor elk kandidaatland worden nagegaan of zijn wetgeving verenigbaar is met de communautaire regels ("screening-proces"). Vervolgens zal deze beoordeling de grondslag van de bilaterale onderhandelingen tussen de Unie en elk kandidaatland vormen. De kandidaatlanden zullen de mogelijkheid hebben om te verzoeken om overgangsperioden tussen hun toetreding en het ogenblik waarop zij in staat zullen zijn de communautaire wetgeving volledig toe te passen. Deze eventuele overgangsperioden zullen evenwel zo kort mogelijk moeten zijn en tot bepaalde specifieke sectoren beperkt moeten blijven. (letterlijk overgenomen uit het ‘Europese woordenboek’) Waarom uitbreiding? Vergroting van de Unie is dé kans om Europa na een eeuw van oorlog en verdeeldheid vredevol bij elkaar te brengen. Uitbreiding zal de stabiliteit van de EU bevorderen en zo werken naar verdere uitbreiding totdat heel Europa verenigd is. Door uitbreiding van de EU zal de Unie meer invloed kunnen uitoefenen op het wereld podium. Economisch uiteraard door middel van subsidies en dergelijke om bijvoorbeeld de Europese boeren te beschermen. Dat is niet het enige, want met de uitbreiding van tien landen groeit de afzetmarkt ook enorm. Met de nieuwe landen erbij telt de Unie namelijk 500 miljoen inwoners, ruim een kwart meer dan het huidige aantal. Deze grote hoeveelheid inwoners maakt de markt in de EU tot de grootste van de wereld. Van een dergelijke markt kan verwacht worden dat deze een groei tot gevolg heeft van de arbeidsmarkt. Bij de toetreding zal de economie van de desbetreffende landen open staan voor de consumenten uit de huidige lidstaten. Zij kunnen dan profiteren van een wijdere keuze en lagere prijzen. Voor het bedrijfsleven zijn er uiteraard ook voordelen: de handel zal bevorderd worden en er ontstaat meer concurrentie wat ook weer eem voordeel is voor de consumenten. Ook politiek zal de EU sterker staan, zoals bijvoorbeeld bij een kwestie als Irak. De Unie kan dan meer druk uitoefenen in dat geval de VS. Een ander voordeel voor beide partijen is de toekomstige samenwerking tussen de politie machten en justitie van de huidige lidstaten enerzijds en de kandidaten anderzijds. De criminaliteit kan dus makkelijker bestreden worden en met name op het gebied van drugs bestrijding kan het een groot hulpmiddel zijn. Sommige voordelen zijn nu al te zien. Omdat de Centraal- en Oost Europese landen zo graag willen toetreden en dus aan de voorwaarden moeten voldoen, is in elk van die landen al een redelijk stabiele democratie gecreerd. Ook is in die landen de economie explosief gestegen. De werkloosheid is gedaald en de economie gestabiliseerd. Dit alles is bekostigd door subsidies van de EU. Door haar eigen investeringen is de handel van de EU met de kandidaat lidstaten ook erg gegroeid, met €17 miljard. Aan welke voorwaarden voldoet Polen wel en aan welke (nog) niet? In 1997 is de Comissie tot de conclusie gekomen dat Polen aan de politieke voorwaarden voldeed. Sindsdien zijn er in Polen grote vorderingen gemaakt in de stabiliteit van haar instellingen ter waarborging van de democratie, de rechtstaat en veiligheid van minderheden. Op het gebied van de overheidsdiensten wordt verder gewerkt aan de uitvoering van de Ambtenarenwet uit 1999. Het tempo hiervan moet echter omhoog als Polen bij de toetreding in 2004 wil beschikken over een goed functionerend en zelfstandig ambtenarenapparaat. In het gerechtelijk systeem heeft Polen de grootste knelpunten weggewerkt. Ook in dit geval moet het tempo opgeschroefd worden, wil men in 2004 over een geheel onpartijdig gerechtelijk systeem beschikken. Voor de bestrijding van, misschien wel het grootste probleem, corruptie zijn er extra maatregelen genomen, waaronder de vaststelling van een wetgeving. Nu moet men de overheidsdiensten en het zakenleven nog schoonspoelen op corruptie, waarna hopelijk een corruptiebestendig leven ontstaat. De vergroting van de administratieve en gerechtelijke capaciteit, men moet zich nog helemaal in werken in de EU wetgeving, kregen voorang boven andere zaken. Ondanks dat moet er nog steeds hard aan gewerkt worden. De privatisering van de overheidsbedrijven is nog steeds bezig, evenals de herstructurering van de steenkool- en energiesector. Economisch gaat het echter niet goed in Polen. De hoge werkloosheid is nog meer toegenomen en ook het begrotingstekort blijft stijgen. De overheid dient de privatisering en herstructurering snel af te handelen in enkele sectoren, zoals de landbouw. De overheid moet ook stoppen met de niet-rechtstreekse steun aan de desbetreffende bedrijven, zoals uitstel van belasting en premie betaling, want dit verstoort de markt. Verbetering van de infrastructuur is ook een belangrijk punt. De prestaties van Polen met betrekking tot het vrije verkeer van diensten en kapitaal zijn goed. Er grote vorderingen gemaakt op het gebied van de wetgeving bij overheidsopdrachten en enkele vorderingen op het gebied van het vrije verkeer van personen. Er moet ook nog hard gewerkt worden aan de bewaking van de oost-grens. Er zijn veel mensen en materieel nodig om dat op tijd af te krijgen. Polen moet met spoed een computersysteem in orde brengen, omdat het anders niet in staat is landbouwsubsidies van de EU te verwerken. Ook zijn er dergelijke systemen nodig voor de uitwisseling van gegevens tussen Polen en de EU. Tot nu toe zijn er nog geen maatregelen genomen ter versterking van de onafhankelijkheid van de nationale bank. Voor de toetreding is dit wel een wens van de Unie. In de landbouwsector mist Polen een goede strategie. De hervormingen van beleid, wetgeving en structuren die nodig zijn in de landbouw- en visserijsector hebben nog niet plaats gevonden. Nog iets dus om voor 2004 in orde te brengen. De administratieve capaciteit in de visserijsector blijft zeer zwak en er zijn veel zwakke punten ontdekt in de landbouwsector, vooral in interne administratie- en controlesysteem, maar ook de grenscontrole blijft onvoldoende. Volksgezondheid, arbeidsveiligheid en hygiëne blijven een bron van zorg. Op dit gebied moet nog veel gebeuren, met name om de arbeidsinspecties te verbeteren. Er is vooral veel ophef geweest over de hygiëne in de slachthuizen. Deze schijnt erbarmelijk te zijn. Conclusie Na dit onderzoek ben ik tot de conclusie gekomen dat er in ieder geval nog een hoop moet gebeuren wil de toetreding soepel verlopen. Er zijn nog zo veel dingen die achterstand hebben of waar nog helemaal niet aanbegonnen is. Op basis van dit respectievelijk kleine onderzoek kan ik eigenlijk niet zeggen of Polen kan toetreden tot de EU. Dit heeft de Europese Comissie met vele mensen en lange tijd intensief onderzocht. Ik kan in mijn eentje niet na gaan of Polen voldoet aan het
80 000 pagina´s tellende Europees wetboek. In grote lijnen voldoet Polen aan de voorwaarden, maar er zijn nog veel ´kleine` problemen. De EC is er, ondanks dat Polen nog een hoop problemen kent, tot de conclusie gekomen dat Polen haar zaakjes in 2004 op orde heeft. Op basis van die toezegging van Polen staat niets de toetreding in 2004 meer in de weg. In Ierland is in een referendum besloten dat de landen mogen toetreden, Nederland heeft besloten niet dwars te gaan liggen, dus de uitbreiding van de EU met Polen kan gerealiseerd worden. Antwoorden op de deelvragen heb ik voor het grootste deel wel kunnen vinden. Op de vraag aan welke voorwaarden een land aan moet voldoen heb ik niet het volledige antwoord, want dat is een 80 000 pagina´s tellend wetboek, maar door middel van het hoofdstuk ¨De criteria voor toetreding¨ heb ik kunnen concluderen dat een land politiek en economisch stabiel moet zijn. De EU wil uitbreiden om een grotere markt te creeëren en om meer macht te krijgen in de wereld. Polen wil graag meedoen om via de EU ook haar stem te laten horen in de wereld, maar de grootste reden is de economische: door subsidies en handel met de EU zal Polen binnen enkele tientallen jaren waarschijnlijk een stuk welvarender zijn.