Ontstaan en splitsing Verenigd Koninkrijk der Nederlanden / Belgische Revolutie

Voorgeschiedenis: tot aan de opstand

Herhaling

Rond het einde van de Franse Revolutie greep Napoleon in Frankrijk die macht. Zijn macht verspreidde zich over de rest van Europa. In 1815 wordt hij definitief verslagen bij de Slag bij Waterloo.

Toen Napoleon was verslagen, had Koninkrijk Holland (Nederland) geen koning meer en moesten ze een nieuwe koning vinden: koning Willem I, aangesteld in 1815.

Willem I was de zoon van een verjaagde stadhouder. In 1813 kwam Willem I terug uit ballingschap. Toen Willem I aan de macht kwam, was dat het begin van een monarchie. Ballingschap is weggestuurd zijn uit een land, en dan in een ander land moeten leven.

Ontstaan Koninkrijk der Verenigde Nederlanden

In 1815 gebeurde er nog iets, namelijk het Congres van Wenen. Dat was een vredescongres voor conservatisme en vrede na de oorlogen met Napoleon. Men was bang dat Frankrijk opnieuw de macht zou grijpen. Om dat de voorkomen, was het plan dat alle koninkrijken zich gingen uitbreiden, zodat iedereen sterk zou staan tegen Frankrijk; zo ook Koninkrijk Holland, dat België en Groot Hertogdom Luxemburg er gewoon bij kreeg, om zo een bufferstaat te vormen tussen Frankrijk en Duitsland. Van die landen werd Willem I dan natuurlijk ook koning. En omdat er 2 landen bijkwamen, kon het niet koninkrijk Holland blijven heten. De nieuwe naam was het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Regeringsvorm

Onder het leiderschap van Willem I, was er in theorie een constitutionele monarchie met een parlementair regeringsstelsel. Dat betekent dat de koning zich aan de grondwet moet houden en dat er volksvertegenwoordiging is. Maar Willem I koos zelf zijn volksvertegenwoordigers, dus in praktijk was het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden geen democratie.

Klachten van Zuid

Het Zuiden had klachten over Willem I. Op politiek domein was er ondervertegenwoordiging van Zuid-Nederlanders in de legerleiding, terwijl zij een groter deel van de bevolking van het leger uitmaakten. En het aantal leden van de Tweede Kamer (= Kamer van Volksvertegenwoordigers in BE) was ongelijkmatig verdeeld, zodat het Noorden zijn wil kon opleggen aan het Zuiden, ook al had het Zuiden meer inwoners.

De klachten op economisch domein waren dat er in tijde van de Franse revolutie geld gegeven moest worden aan Frankrijk, Koninkrijk Holland moest dat ook, maar omdat Holland arm was, raakten ze in de schulden. België daarentegen was rijk, dus België dacht dat zij de schulden van Holland moesten aflossen en Holland dus van hen profiteerde.

Op cultureel domein hadden de klachten betrekking tot de godsdiensten. In het noorden, dus Holland, waren de meesten protestants, en in het Zuiden, België en Groot Hertogdom Luxemburg, waren de meesten katholiek. Dat zorgde voor wrang. De katholieken eisten vrijheid van onderwijs en godsdienst. Willem I bevorderde namelijk het rijksonderwijs, wat betekent dat het een school is die het rijk bestuurt, niet de kerk, om de invloed van de kerk terug te dringen. Daar waren de Zuiderlingen niet blij mee.

Op sociaal domein was er de taaldwang. Iedereen moest Nederlands spreken van Willem I, terwijl de meeste Belgen juist Frans spraken. Dat moest ook in de scholen.

Monsterverbond

In 1828 sloten de katholieken en liberalen een verbond tegen Willem I: de unie der opposities of het ‘monsterverbond’. Dat is een verbond (of samenwerking) tussen twee op het eerste gezicht niet bij elkaar passende partijen. De katholieken en liberalen uitten hun ongenoegen in de Staten-Generaal, de pers en petities. De Staten-Generaal is de Tweede Kamer, wat in België Kamer van Volksvertegenwoordigers is. Maar de twee partijen wilden geen eigen staat, wel politieke hervormingen. En ook al deed de koning toegevingen, ze waren niet tevreden. De situatie escaleerde en toen gebeurde er in 1830 iets, wat het startsein was van het splitsen van het noorden (Nederland) en het zuiden (België): de Belgische Opstand, die later evolueerde naar de Belgische Revolutie

De Belgische Opstand/Revolutie

Na de Julirevolutie van 1830 in Frankrijk trad de Franse koning Karel X af. Toen zagen de Belgen hun kans schoon en in Brussel, op 25 augustus in 1830, begon de opstand. Die was eigenlijk over onvrede over Willem I. Hij probeert hen met het leger in bedwang te houden. Na een maand werden de eisen van de opstandelingen radicaler en evolueerde het naar een revolutie. De Zuidelijke soldaten kozen voor het Zuiden en uiteindelijk splitste het leger zich. Door deze nederlaag van het leger ziet België zichzelf in 1831 als onafhankelijk en stelt het een nieuwe koning aan: Leopold van Saksen-Coburg of Leopold I.

Na een nieuwe koning aan te stellen richtten de opstandelingen het ‘Voorlopig Bewind’ op. Dat is een bewind dat verkiezingen uitschrijft voor een grondwetgevende vergadering, die vergadering heette het Nationaal Congres en was op basis van het cijnskiesrecht.

Hoewel België al een nieuwe koning heeft benoemd en het zichzelf als onafhankelijk ziet, organiseert Willem I in 1831 de Tiendaagse Veldtocht. Het Hollandse leger rukt opnieuw uit naar Brussel in een poging de opstand alsnog te stoppen, maar deze keer worden zij teruggedrongen door de Franse koning, wiens dochter verloofd is met koning Leopold.

Ondertussen wordt de onafhankelijkheid van België internationaal aanvaard. Daarom wordt in 1832 het verdrag van Londen opgesteld, dat die onafhankelijkheid erkent. Koning Willem I tekent dat verdrag echter pas in 1839. Omdat België onafhankelijk wordt, verandert de naam van Verenigd Koninkrijk der Nederlanden naar Koninkrijk der Nederlanden.

Na de Revolutie

Op 7 oktober 1840 doet Willem I troonafstand met als voornaamste redenen de inperking van zijn macht en de Belgische afscheiding. Zijn opvolger was zijn zoon, koning Willem II. Willem I verhuisde naar Berlijn. Hij behield zijn koninklijke rang en zijn aanspreektitel werd: Zijne Majesteit de graaf van Nassau.