Geisers

Wij doen onze spreekbeurt over geisers. En daarin vertellen we hoe een geiser ontstaat, wat een geiser is, hoe hij werkt en waar ze vaak voorkomen.

Een geiser is een warmwaterbron die met tussenpozen van onder het aardoppervlak uit, stralen stoom en water hoog de lucht in spuit. De naam komt van het Oud-Noorse woord 'geysa', dat spuiten betekent.

Geisers ontstaan wanneer regen- of rivierwater door het aardoppervlak naar beneden sijpelt en in de ondergrond contact maakt met magma. Het water wordt door het magma verhit. Geisers bestaan eigenlijk altijd maar kort, ze zijn niet langer actief dan een paar honderd jaar. Geisers komen dan ook alleen voor in gebieden waar pas geleden vulkanische activiteit was. Het ligt voor de hand dat je geisers vooral aantreft in vulkanische gebieden met zware neerslag. (regen of sneeuw)

Naast een warmtebron moet een geiser ook een reservoir hebben waarin het water kan worden opgeslagen totdat het kookt. Aan het aardoppervlak kookt water onder normale omstandigheden bij 100 graden, maar ondergronds is de druk hoger, daar is het kookpunt soms meer dan 150 graden. Een geiser moet ook een dunne pijp hebben die naar het oppervlak gaat. Door die pijp kunnen het warme water en de stoom worden uitgestoten. Tenslotte moeten er ook ondergrondse kanalen zijn, zodat de watervoorraad kan worden aangevuld na een uitbarsting.

Een geiser barst uit wanneer een deel van het hete water stoom wordt. In het reservoir oefent het water dat het dichtst bij het oppervlak zit, druk uit op het water dat lager zit. Het water onderin het reservoir kan daardoor een veel hogere temperatuur bereiken dan het water dat erboven zit. Er vormt zich een bel met oververhit water, die zich steeds meer uitzet en plotseling naar het oppervlak stijgt en dan explodeert. Onmiddellijk na een uitbarsting, stroomt het water terug in het ondergrondse reservoir, de opwarming begint weer en het proces herhaalt zich. Geisers barsten op een spectaculaire manier uit. De grootste spuiten een kolom van kokend water en stoom uit die wel 500 meter hoog kan worden. De meeste geisers spuiten echter niet hoger dan ongeveer 50 meter. Een geiser kan allerlei verschillende soorten gedrag vertonen. Sommige barsten voortdurend uit, terwijl de meeste een paar minuten woest spuiten en dan een paar uur of een paar dagen rustig blijven.

Geisers kun je vinden in Yellowstone National Park in de V.S., IJsland, Nieuw Zeeland en Kamsjatka in Rusland. De geisers in de drie laatst genoemde plaatsen liggen vlakbij actieve vulkanen. Yellowstone National Park ligt op de plaats van een enorme, ingestorte vulkaan die voor het laatst ongeveer 600.000 jaar geleden uitbarstte. Verschillende geisers barsten regelmatig uit. Old Faithful in Yellowstone heeft bijvoorbeeld een voorspelbaar patroon: hij barst met tussenpozen van 30 tot 90 minuten uit. Een uitbarsting duurt 2 tot 5 minuten en bereikt een hoogte van 50 meter.