Fusie KLM-Air France

Beoordeling 6.4
Foto van een scholier
  • Praktische opdracht door een scholier
  • 5e klas vwo | 3434 woorden
  • 26 januari 2006
  • 44 keer beoordeeld
Cijfer 6.4
44 keer beoordeeld

Taal
Nederlands
Vak

Voorwoord

Ik heb veel zin in het werkstuk, omdat het me een boeiend onderwerp lijkt. Ik heb het onderwerp uitgekozen, omdat het me een boeiend onderwerp lijkt met veel beschikbare informatie. Ik hoop dat ik er nog wat van leer en voortaan beter kan begrijpen hoe de bedrijfseconomie werkt. Ik weet nog vrij weinig van de fusie en luchtvaartsector in het algemeen, dus ik hoop dat dit mij naast inzicht ook gewoon algemene kennis over de sector en de fusie.

Was de fusie van Air France en KLM “eerlijk”?

Over de fusie van Air France en KLM was een hoop te doen. Iedereen had er belangen in en wilde die ook verdedigen. Schiphol was bang klanten te verliezen, de staat bang voor werkloosheid en KLM wilde gewoon graag fuseren. KLM had al veel meer bedrijven bezocht om mee te fuseren, maar dit mislukte telkens.
Ik ga in dit hoofdstuk bekijken of de Nederlanders te veel hebben toegegeven of dat het voor beiden partijen eerlijk was. Eerst ga ik bekijken of het wel nodig was, daarna wat het voor gevolgen heeft. De gevolgen heb ik onderverdeeld in de gevolgen voor de bedrijven, de gevolgen voor de aandeelhouders en de gevolgen voor de Nederlandse economie. Hier is een duidelijk overzicht van de deelvragen.
 Was de fusie noodzakelijk?
 Wat zijn de voor- en nadelen geweest voor de bedrijven?
 Zijn de aandelen voor een eerlijke prijs gekocht?
 Wat heeft het voor gevolgen voor de Nederlandse economie?

Was het noodzakelijk?

De schuld van KLM was op het moment dat het werd overgenomen 6,1 miljard euro. Dit was zelfs 1,5 keer zo veel als de schuld van Air France. KLM was al sinds 1991 op zoek naar een Europese partner.
Jaar Maatschappij Reden van mislukking fusie
1991 Sabena ???
1992 British Airways KLM wilde meer te zeggen hebben
1993 Alcazar Bang voor positie Schiphol
1997 Iberia Al in beginstadium gestopt, het zou niet werken
2000 Alitalia Te weinig zekerheden
2000 British Airways Zou KLM alles afnemen
2004 Air France ---
KLM was op zoek naar een partner, omdat de Europese Unie verklaard had dat de Europese luchtvaart als 1 markt gezien mocht worden. Dit gaf vrij spel voor buitenlandse maatschappijen, waardoor de kleinere landen bang waren dat hun bedrijven verdrukt zouden worden door maatschappijen als Air France en Lufthansa. KLM moest er dus voor zorgen dat ze snel een partner vonden, die ze eerst in British Airways zagen. British Airways wilde KLM echter niet genoeg macht geven en wilde KLM gewoon opslokken. KLM moest hierdoor op zoek naar een andere partner. KLM’s zoektocht werd enorm versneld toen KLM een enorme boete moest betalen aan Alitalia. Verder had KLM een ronduit falende bedrijfsvoering bij buzz . Ze maakten enorme strategische fouten. KLM dook de rode cijfers in en moest snel een partner vinden om te overleven. De schuld was ondertussen opgelopen tot 6,1 miljard euro, wat gelijk stond aan de jaarlijkse omzet van KLM. Dus als ze een jaar lang geen kosten zouden hebben , dan zou KLM er nog een heel jaar over doen om het verlies weg te werken. KLM was verder ook nog eens verliesgevend de laatste 2 jaar, waardoor de schuld zich alleen maar opbouwde.

Conclusie: KLM had misschien nog wel even door kunnen gaan, maar dit was wel het moment om te fuseren. Als KLM nog langer door was gegaan was het alleen maar minder op gaan leveren.

Wat zijn de voor- en nadelen geweest voor de bedrijven?

De synergievoordelen zijn een groot voordeel. Kostenbesparingen nemen 60% van die beloofde synergievoordelen voor hun rekening. Een bedrijf heeft constante en variabele kosten. De variabele kosten zijn gedaald door de efficiëntie en de constante kosten zijn gedaald doordat er minder overheadkosten zijn. Als een bedrijf bijvoorbeeld 1 algemeen directeur heeft en het andere bedrijf ook, kunnen de partijen er voor kiezen 1 van de 2 te ontslaan. Hierdoor dalen de constante kosten dus. De variabele kosten dalen door een hogere efficiëntie, maar daar kom ik zo op terug.
Na het 1e kwartaal, was er nog weinig merkbaar en was de winst daardoor zo goed als gelijk gebleven aan de winst die het concern pro forma realiseerde over dezelfde periode van het jaar ervoor. De beide luchtvaartmaatschappijen zijn minder gebonden aan hun land en kunnen in het andere land ook een groot marktaandeel creëren. De omzet steeg over de 1e periode met bijna 6% tot EUR 4.86 miljoen. Vooral KLM profiteerde van het samengaan van beide luchtvaartmaatschappijen. Het Nederlandse onderdeel van de combinatie heeft er dankzij de fusie 60 miljoen potentiële Franse passagiers bij gekregen. Air France boort dankzij KLM de Nederlandse markt aan. In het derde kwartaal van het gebroken boekjaar vervoerde de luchtvaartcombinatie 5.9% meer passagiers en 10% meer vracht. De nieuwe onderneming werd de grootste van Europa wat betreft het aantal passagiers. De vliegroutes van de twee maatschappijen werden complementair. Verder krijgt de combinatie een bepalende positie ten aanzien van de groei van zogenaamde ‘hub’-capaciteit in Europa. Een ‘hub’ is een verzamelpunt van vervoer, waardoor de bezettingsgraad van de vliegtuigen vergroot kan worden. De luchtvaartmaatschappijen kunnen zo ook beter samenwerken, waardoor er minder halfvolle vliegtuigen vliegen. Het aandeel is in de afgelopen drieëneenhalf jaar met 25% gestegen. Dit was echter minder dan de AEX-index. Het lijkt nu dat het dus voor de aandeelwaarde slecht was, maar het aandeel groeide al jaren bij elkaar opgeteld minder hard dan de AEX-index. Verder is die minder snelle stijging ook te wijten aan de problemen die de luchtvaartsector in het algemeen heeft gehad de laatste jaren.
KLM en Air France hebben hun Frequent Flyer Program samen kunnen voegen. Dit heet nu “Flying Blue”. Een Frequent flyer program is een manier van de luchtvaartmaatschappijen om vaak vliegende klanten (frequent flyers) aan zich te binden. Je kunt bij hun punten sparen en als je er genoeg hebt verzameld krijg je een speciale status. Zo kan je een speciale plaats reserveren of in speciale terminals van de luchthaven komen. Doordat ze die bij elkaar hebben gevoegd zullen vaste klanten van KLM ook met Air France vliegen, en andersom. Flying Blue wordt ook nog gebruikt bij Kenya Airways en alle dochterondernemingen van Air France en KLM.
In de luchtvaartwereld zijn allianties erg belangrijk. KLM had een enorm belangrijke alliantie met Northwest Airlines en Continental Airlines. Die heette Wings. Verder hadden ze een samenwerkingsverband met Kenya Airways. Air France was lid van SkyTeam die op dat moment bestond uit AeroMéxico, Air France, Delta Air Lines, en Korean Air. Toen KLM fuseerde met Air France kwamen de partners van KLM ook bij de alliantie, wat het de op een na grootste alliantie ter wereld maakte. Zo’n grote alliantie heeft een paar voordelen:
• Het is voor de luchtvaartmaatschappijen mogelijk om vluchten te verkopen die ze niet zelf uitvoeren. (meer omzet).
• Het aantal te vliegen routes neemt dermate toe dat het vertrouwen in de naam van de luchtvaartmaatschappij sterk toe neemt.
• 1 reserveringsnetwerk voor alle leden.
• Voor de luchtvaartmaatschappij die de route vliegt is er een hogere bezetting van de stoelen door toelevering van passagiers door andere maatschappijen. (meer winst).
• Door niet of minder op routes te vliegen van collega's in de alliantie is er minder concurrentie op de routes, dit heeft een prijsverhogend effect per ticket.
• Er zijn minder slots nodig, door de hogere efficiëntie. Dit heeft weer een prijsverlagend effect.

Het was verder ook erg praktisch om met Air France te fuseren. Air France en KLM vliegen op langeafstandsroutes slechts op 31 plaatsen naar dezelfde bestemming. Het routenetwerk wordt als redelijk complementair beschouwd. Met British Airways als partner zou KLM veel meer overlap gehad hebben. Zeker op de routes naar de V.S. Ook de h ubs Schiphol en Charles de Gaulle worden gezien als geografisch erg handig. Zoals ik al eerder zei bestaat de kans dat Schiphol verdwijnt, maar het zou ook kunnen dat Parijs de vluchten naar en van het zuiden neemt en Schiphol de vluchten naar en van het noorden. Een nadeel voor KLM en Schiphol is dan wel dat Lufthansa een sterke concurrent is in Noord-Europa. Zo is KLM al eerder uit de Noord-Europese markt gedrukt doordat de combinatie Lufthansa-SAS de prijzen veel te laag maakte.
Verder wordt, vooral KLM, beter gehoord. Nu ze groter zijn worden ze vooral in Brussel beter gehoord.
Er waren wel 4 nadelen aan de fusie. Het eerste nadeel is dat toen KLM bij SkyTeam toetrad kwam Northwest er ook bij. Hierdoor wordt de alliantie echter te machtig in Amerika, omdat Delta Airlines al in SkyTeam zat. Hier loopt in de V.S. nog steeds een rechtszaak over en die zal uitspraak geven hoe het verder zal gaan.
Het tweede nadeel is dat de Nederlandse economie kans loopt er onder te lijden. Dit zal uitgelegd worden bij de deelvraag “Wat heeft de fusie voor gevolgen voor de Nederlandse economie”.
Het 3e nadeel is het identiteitsverlies. Een hoop Nederlanders zijn trots op de luchtvaartmaatschappij en vliegen daarom graag met KLM. Zo gauw als dit Air France gaat heten verliest het zijn identiteit en zullen de Nederlanders dat niet meenemen in hun keuze met welke maatschappij zee gaan vliegen. Verder zullen de bedrijven zolang KLM, KLM blijft Frans en Nederlands moeten blijven spreken. Dit is erg onhandig, al zal het op lange termijn wel in de topfuncties er op neer komen dat er maar één taal gesproken wordt, die waarschijnlijk Frans wordt.
Er is een commissie opgericht voor de strategie van de luchtvaartmaatschappijen. Deze commissie bestaat voor de helft uit mensen van KLM. De belangen van KLM zullen op deze manier waarschijnlijk nog wel een tijd worden gewaarborgd. In ieder geval als de commissie blijft bestaan. KLM heeft zo’n grote minderheid dat dit zo tot een commissie kan worden omgedoopt met alleen maar Fransen. Voorlopig is er in ieder geval afgesproken dat KLM nog 5 jaar blijft bestaan. Dit was zo’n belangrijk punt dat Air-France KLM het niet binnen vijf jaar kan opheffen.

Het laatste nadeel is eigenlijk meer een voordeel dat vervalt. Nederland heeft een aantal bilaterale verdragen lopen met andere landen. Die vervallen nu. Zo heeft Nederland een verdrag met de Verenigde Staten lopen dat Nederlandse luchtvaartmaatschappijen dezelfde rechten heeft als Amerikaanse als het in Amerika vliegt. Dat is dan ook andersom. Dit verdrag was echter niet mogelijk in de grote landen, aangezien die een achterland te verliezen hebben. KLM had echter geen achterland in Nederland, omdat we simpelweg veel minder inwoners hebben.
Conclusie:
 Voordelen:
• Groter marktaandeel
• Complementaire vluchten
• 1 Frequent fly program
• SkyTeam
• Meer zeggenschap
 Nadelen:
• Probleem monopoliepositie in V.S. door Delta en Northwest
• Kans op problemen Nederlandse economie
• Identiteitsverlies
• Verval bilaterale verdragen Nederland

Zijn de aandelen voor een eerlijke prijs gekocht?

De beurswaarde van KLM bedroeg vlak voor de fusie €550.000.000,-. De beurswaarde van Air France was op dat moment meer dan 3 miljard euro. Het zou daarom eerlijk zijn als de verhouding was: 1 : 5,5. De verhouding van de aandelen was uiteindelijk bij de fusie 1 : 4,3, waarbij de gezamenlijke waarde van KLM 847 miljoen euro werd. Air France vervoerde in het laatste jaar 3 keer zo veel passagiers en 2 keer zo veel vrachtvliegtuigen. De omzet van Air France was 12,7 miljard tegenover 6,5 miljard van KLM. Dit was een heel redelijk bod, al is het op deze manier eigenlijk geen fusie meer. Air France heeft gezien de verhouding van de aandelen zo’n grote meerderheid dat de aandeelhouders van KLM niks meer te zeggen hebben. Daarnaast zijn de meeste aandelen die ik maar bij Air France had gerekend van de Franse staat. De Franse staat bezit 44% van alle aandelen. Dit maakt Air France-KLM bijna tot een staatsbedrijf. Er waren ook problemen rond de aandelen van de Nederlandse staat. De deskundigen vonden dat de Nederlandse staat veel meer aandelen van Air France-KLM zou moeten hebben. Dit was omdat de Franse staat ook een enorm aandeel heeft. Zou dat niet gebeuren, zeiden ze, dan zou KLM niet zo gemakkelijk worden uitgekleed. Verder zou het ook handiger zijn voor Air France-KLM, omdat er zo 2 staten voor hun belangen zouden strijden in de EU. De prijs was ook terecht gezien de winstgevendheid. KLM was al 2 jaar lang verliesgevend terwijl Air France een stabiele winstmaker was. Het verlies van KLM in het laatste jaar was 672 miljoen euro, terwijl de Fransen, ondanks de terroristische dreigingen, de laagconjunctuur en de ziekte sars 273 miljoen euro verdienden. Maar nog belangrijker bij de waardering is de hoge schuldenberg waar KLM al jaren tegenaan kijkt. De schuld van KLM was 6,1 miljard, terwijl die van Air France maar 4,1 miljard euro was. Bij de Fransen stond tegenover die schuld een eigen vermogen van 4 miljard, bij KLM was dat 1,47 miljard. Daarnaast had KLM nog een hoop vliegtuigen geleasd, terwijl Air France bijna al zijn vliegtuigen bezat. KLM deed aan operational leasing en die vorm wordt niet bij de schuld opgeteld.

Conclusie: Gezien de waarde van de aandelen was het een heel goed bod, alleen zorgt de verdeling van de aandelen er wel voordat de aandeelhouders van KLM een hoop zeggenschap verliezen.

Wat heeft de fusie voor gevolgen voor de economie?

De fusie heeft enorme gevolgen voor de Nederlandse economie. Dit is echter niet meteen merkbaar, omdat Air France nog weinig heeft kunnen veranderen. Alles is voor de komende zoveel jaar vastgelegd. Het is meer zo dat er dingen zouden kunnen veranderen dan dat ze veranderen. KLM heeft op dit moment 30.000 werknemers. Dit is zo’n 4‰ van de Nederlandse beroepsbevolking. Als KLM opgeslokt wordt door Air France zullen een groot deel van die werknemers vervangen worden door Fransen. Als KLM vluchten verliest, dan heeft dat grote gevolgen voor Schiphol. Schiphol heeft nog weinig problemen gehad, maar dat kan zo veranderen. Op dit moment is Schiphol nog een van de grootste luchthavens in de wereld. De luchthaven ziet zichzelf uitgroeien tot een internationale hub, met een capaciteit die kan groeien tot 40 miljoen passagiers en miljoenen tonnen vracht per jaar. Indien KLM de spil wordt in een global airline system, komt de positie van Schiphol niet in gevaar. De zaak komt heel anders te liggen wanneer KLM gewoon wordt opgezogen en slechts een onderdeel van Air France wordt. De vluchten zulle dan via Parijs gaan en Schiphol zal dan zijn sterke positie verliezen. Dit heeft ook een negatief effect op het bedrijfsleven in Nederland. Nu is het voor multinationals geen probleem om in Amsterdam te gaan zitten, omdat ze van daar uit naar alle grote steden kunnen. Wordt Schiphol een kleine luchthaven, dan zullen de bedrijven naar de echt grote steden moeten vertrekken. De regering heeft zich wel goed ingezet voor Schiphol. Het kabinet Balkenende wilde koste wat kost voorkomen dat Schiphol verwordt tot een filiaal van de Franse luchthaven Charles de Gaulle. Dit is ze redelijk gelukt met garanties, al lopen garanties af. Er wordt wel gesproken over het idee dat Schiphol de Noord-Europese vluchten vervoerd en Parijs de zuidelijke, dat zou ook een goede oplossing zijn. Het is natuurlijk het efficiëntst als het 1 luchthaven wordt. Het lijkt me logisch als dat Parijs wordt.
Nederland heeft nog wel een speciaal protocol gekregen. Door de wijziging behoudt Nederland na de fusie van de KLM met Air France het exclusieve recht om van de KLM belasting te heffen over de winsten, vermogenswinsten en vermogensbestanddelen die verband houden met de exploitatie van luchtvaartuigen in internationaal verkeer. Zonder de wijziging zou Nederland, zelfs als de luchtvaartactiviteiten van de KLM geen enkele wijziging zouden ondergaan, in de toekomst het recht kunnen verliezen om van de KLM belasting te heffen in het geval dat de werkelijke leiding van de KLM als gevolg van een herstructurering van de (activiteiten van de) KLM en Air France naar Frankrijk zou worden verplaatst. In het belastingverdrag van voor de wijziging komt het heffingsrecht over alle in internationaal verkeer behaalde scheep- en luchtvaartwinst namelijk toe aan de staat waar zich de werkelijke leiding van de onderneming bevindt. Dit protocol zou echter geen nut hebben als KLM naar Frankrijk zou verdwijnen. Als de vluchten simpelweg over Parijs gaan loopt de Nederlandse staat alsnog hun geld mis.
Dit alles zou alleen gebeuren als KLM niet meer over Schiphol zou vliegen. KLM heeft echter alleen nog maar meer vluchten voer Schiphol gedaan. Ze hebben een groei van vluchten over Schiphol gehad van 7,9% in het eerste jaar. Dit was meer dan de 6,5% van Schiphol zelf. De werkgelegenheid was in het eerste jaar ook niet afgenomen. In het volgende figuur kan je zien dat het aantal passagiers van KLM is toegenomen en dat Air France juist KLM probeert te benutten in plaats van leeg te halen.

Verder heeft Schiphol een nog sterkere positie als hub nu KLM bij SkyTeam is aangesloten. Ze kunnen nu makkelijker de mensen door sturen.
Conclusie: Als KLM naar Frankrijk vertrekt kan dit enorme gevolgen hebben voor de Nederlandse economie. Mensen verliezen hun baan, Schiphol zal misschien verdwijnen, de grote bedrijven in Amsterdam verdwijnen en het protocol zal vervallen. Dit is echter, na 1 jaar, absoluut niet het geval.

Conclusie

Ik zet eerst even de conclusies op een rijtje:
Deelvraag Conclusie
Was de fusie noodzakelijk?
KLM had misschien nog wel even door kunnen gaan, maar dit was wel het moment om te fuseren. Als KLM nog langer door was gegaan was het alleen maar minder op gaan leveren.
Wat zijn de voor- en nadelen geweest voor de bedrijven?  Voordelen:
• Groter marktaandeel
• Complementaire vluchten
• 1 Frequent fly program
• SkyTeam
• Meer zeggenschap
 Nadelen:
• Probleem monopoliepositie in V.S. door Delta en Northwest
• Kans op problemen Nederlandse economie
• Identiteitsverlies
• Verval bilaterale verdragen Nederland
Zijn de aandelen voor een eerlijke prijs gekocht? Gezien de waarde van de aandelen was het een heel goed bod, alleen zorgt de verdeling van de aandelen er wel voordat de aandeelhouders van KLM een hoop zeggenschap verliezen.
Wat heeft het voor gevolgen voor de Nederlandse economie? Als KLM naar Frankrijk vertrekt kan dit enorme gevolgen hebben voor de Nederlandse economie. Mensen verliezen hun baan, Schiphol zal misschien verdwijnen, de grote bedrijven in Amsterdam verdwijnen en het protocol zal vervallen. Dit is echter, na 1 jaar, absoluut niet het geval.
Hieruit kunnen we kunnen concluderen dat KLM wel had moeten fuseren, het was de vraag alleen met wie. Daardoor had KLM natuurlijk al wat minder te zeggen. Verder hebben beide bedrijven er een hoop voordeel van, maar Air France wel iets meer. Gezien de waarde van de aandelen was het een goed bod, alleen zorgt de verdeling er wel voor dat ze een hoop minder te zeggen hebben. De Nederlandse economie loopt door deze fusie wel enorme risico’s, al gaat het na 1 jaar juist beter voor de Nederlandse economie. Al was de economie er nog slechter aan toe als KLM failliet was gegaan.

Kortom: de fusie met KLM was eerlijk, want ze hebben een hoop voordelen en een goed bod gekregen. Het is beter voor de Nederlandse economie dan wanneer KLM failliet gegaan was.

Nawoord

Ik vond het erg leuk om dit werkstuk te maken. Ik ben veel meer te weten gekomen over de fusie. Ook heb ik nu veel beter door hoe een fusie werkt. Ik vond het jammer dat mijn onderwerp achteraf zo onorigineel bleek te zijn. Er was achteraf toch minder informatie in de vorm van cijfers dan ik had gedacht. Het waren meestal meningen of verslagen van de fusie in verhaalvorm. Toch vind ik dat ik een fijn onderwerp had, waar ik erg veel mee kon.

Logboek

Datum Werkzaamheden
22 dec. Onderwerp uitgekozen + deelvragen gemaakt
10 jan. Informatie gezocht (op het internet en in de mediatheek)
12 jan. Informatie gezocht (alleen maar op het internet)
17 jan. Knipsels gekopieerd
19 jan. Knipsels gelezen + begin gemaakt aan het PO
Weekend 21 jan. PO gemaakt


Informatiemap

Ik heb in deze informatiemap alle bronnen die van het internet komen neergezet met hun URL en alle andere bronnen heb ik achterin gestopt.

Internet:
http://www.nos.nl/archief/nieuws/index.html#@http://www.nos.nl/archief/nieuws/financieel/2003/september/300903/klm.html
http://www.planet.nl/planet/show/id=67782/contentid=574466/sc=c1c57a
http://www.rtl.nl/(/financien/rtlz/nieuws/)/components/financien/rtlz/vaste_componenten/adviezen/klm.xml
http://www.minfin.nl/default.asp?CMS_ITEM=MFCWD8796EC6706EB41B0AC3301560F5E0FCBX2X42089X2
http://www.nu.nl/news/655295/32/Air_France-KLM_ziet_af_van_nauwe_samenwerking_Amerikanen.html
http://www2.rnw.nl/rnw/nl/achtergronden/overige/economie/klm030930.html
http://www.verkeerenwaterstaat.nl/cgi-bin/nieuws/vwn_p.pl?arch_srcID=1972&id=2
http://www.klm.com/generic/bin/145_70004.pdf?st=null
http://www.dft.nl/artikelen/FR0000031122/51/0/air_france-klm.html (hier heb ik een aantal van gebruikt, maar ik weet niet meer precies welke)
http://www.dft.nl/nieuws/6346989/Europa_verdeeld_over_luchtvaartverdrag.html
http://www.dft.nl/nieuws/6762298/Meer_zakenreizigers_KLM_dankzij_SkyTeam.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Air_France-KLM
http://en.wikipedia.org/wiki/Air_France-KLM
http://fr.wikipedia.org/wiki/Groupe_Air_France-KLM
http://nl.wikipedia.org/wiki/SkyTeam
http://www.rtl.nl/financien/rtlz/koersen/

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.