Nationalisme en Communisme vergelijkbaar?

Inleiding

Nationaal socialisme, fascisme en communisme worden vaak onder een noemer geplaatst, namelijk het totalitarisme. Dit omdat ze allen totalitair zijn, de staat, samenleving, het openbare leven en het privé-leven worden ondergeschikt gemaakt aan de ideeën van een partij. Ik vraag me af in hoeverre het terecht is dat communisme samen wordt genoemd met nationaal socialisme en fascisme. Communisme noemt men immers extreemlinks en nationaal socialisme en fascisme extreemrechts. Ik zal enkele overeenkomsten en verschillen tussen het communisme en nationaal socialisme bespreken om te kunnen concluderen of het terecht is dat communisme samen wordt genoemd met nationaal socialisme en fascisme. Overigens bedoel ik met het begrip communisme het bolsjewisme in de Sovjet-Unie, hoewel je kunt betwijfelen of het communisme in de Sovjet-Unie wel communisme was. Bovendien zal in de rest van dit verslag de term nationaal socialisme in plaats van nationaal socialisme en fascisme gebruiken.

Overeenkomsten tussen nationaal socialisme en communisme

Tegen parlementaire, liberale democratie
Bij het Nationaal Socialisme stamt dat al vanaf de Franse revolutie; als reactie op de Franse revolutie ontstonden er namelijk al bewegingen die prenazistisch of prefascistisch waren. Maar het nationaal socialisme is niet alleen tegen de Franse revolutie, het nationaal socialisme is namelijk ook geïnspireerd door de Franse revolutie, voorbeelden daarvan zijn het nationalisme en de op massa gerichte propaganda.
Voor het communisme is de parlementaire, liberale democratie een onderdeel van het kapitalisme en aangezien het kapitalisme dient te worden omgezet in het communisme is het vanzelfsprekend dat het communisme tegen de parlementaire, liberale democratie is.

Propaganda
Het nationaal socialisme gebruikte voor de machtsovername de modernste manieren van propaganda. Dit kon doordat vele grootindustrielen uit angst voor het communisme Hitler steunden. De NSDAP, dus met name Hitler, gebruikte het verdrag van Versailles als een groot propaganda middel. Veel Duitsers waren immers teleurgesteld in de Weimarregering omdat die regering 'het dictaat van Versailles', wat een vernedering voor de Duitsers betekende, had getekend. Een ander propagandapunt was het antisemitisme. Het ging slecht in Duitsland dus zochten de Duitsers een zondebok, dat werden dus de Joden. Dit kwam mede doordat de Joden al eeuwen lang vervolgd waren en er dus nog de nodige jodenhaat was in Duitsland. Ook organiseerde de NSDAP een keer per jaar partijdagen in Neurenberg.
Het communisme riep vooral op tot verzet van de arbeiders tegen de kapitalisten ("Proletariërs aller landen verenig u" de laatste zin van Das Kapital). Ook werden regelmatig militaire marsen gehouden in de Sovjet-Unie.

Een partijstelsel zonder oppositie
Nazi-Duitsland werd geregeerd door de NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei), de partij van Hitler. Deze partij is democratisch aan de macht gekomen, hoewel Hitler wel een staatsgreep heeft proberen te realiseren. Toen de NSDAP het volledig voor het zeggen had werden alle andere partijen verboden. Bovendien werden alle belangrijke functies bekleedt door leden van de partij, zo werden bijv. alle hoge politiefuncties bekleedt door mensen van de SS.
In de Sovjet-Unie had de communistische partij het geheel voor het zeggen. De communistische partij werd volgens het democratisch centralisme bestuurd, wat inhoudt dat de leiding een absolute machtspositie heeft. De partij werd door Lenin gezien als een groep van intellectuelen, die de arbeiders naar de revolutie zou helpen, omdat de arbeiders volgens hem nooit verder zouden komen dan "een vakverenigingsbewustzijn", zo werd dus eigenlijk gerechtvaardigd dat de arbeiders het nog niet  voor het zeggen hadden, maar een kleine groep mensen die de arbeiders zouden vertegenwoordigen.

Persoonsverheerlijking
Hitler werd ongelooflijk verheerlijkt als partijleider. Op ongelooflijk veel plaatsen hingen portretten van Hitler. De spreuk "Heil Hitler", die massaal werd geroepen in nazi-Duitsland, geeft aan hoe populair Hitler was bij zijn volk.
Ook in de Sovjet Unie werden de leiders aardig verheerlijkt. Dit was te zien aan de grote hoeveelheden standbeelden en portretten van Lenin en Stalin.

Anti-pacifisme
Het nationaal socialisme was sterk anti-pacifistisch, velen pacifisten zijn vermoord in de concentratiekampen. Geweld en oorlog werden gezien als de hoogste staat van ontplooiing van de mens. Hitler hechte erg veel belang aan zijn leger, later bleek dat dit was om Europa te kunnen veroveren
Het communisme was niet echt anti-pacifistisch, maar Marx riep wel op tot een revolutie in permanentie, wat een revolutie waarbij alle mogelijke middelen tegen de vijand gebruikt worden betekend. Bovendien speelde het leger met name in de koude oorlog maar ook al daarvoor een grote rol in de Sovjet Unie

Verschillen tussen nationaal socialisme en communisme

Verschil in leer
Het nationaal socialisme heeft geen echte uitgewerkte leer, maar een Weltanschauung, het 25 punten programma van NSDAP. Bovendien richten de nationaal socialisten zich op het boek Mein Kampf dat Hitler schreef toen hij in de gevangenis zat na zijn mislukte staatsgreep.
Het communisme heeft juist wel een uitgewerkte leer. Het communisme is gebaseerd op de boeken van Marx en Engels. Bovendien is de communistische leer regelmatig aangepast door mensen als Lenin en Stalin. Denk dan aan het probleem dat Lenin had met het ontbreken van een echte arbeidersklasse in Rusland.

Nationalisme Internationalisme
Het nationaal socialisme is sterk nationalistisch. Dit nationalisme is voortgekomen uit de romantische nationalistische stromingen in de 19de eeuw en de rassen theorieen van Chamberlain en De Gobineau. De nationaal socialisten vinden dat het volk verbonden is met het land en dat dus alle Duitsers in Duitsland zouden moeten leven.
Het communisme was in ieder geval in de beginperiode erg internationaal gericht. De communisten probeerden een wereldrevolutie te veroorzaken, wat tot angst leidde bij andere landen en in Duitsland zelfs voor meer aanhang voor de nationaal socialisten zorgde. Toen bleek dat er in andere landen (en dan met name Duitsland) geen communistische revolutie zou plaatsvinden, werd het "socialisme in één staat" ingevoerd. Zo ontstond het sovjetpatriottisme, de Sovjet-Unie werd door de leiders verheerlijkt.

Samenleving en bestuur
De nationaal socialisten streven naar een staat met een nationale eenheid bestuurt door een elite. De samenleving is een organisch geheel, er is geen klassenstrijd.
Het communisme is juist voor klassenstrijd, het kapitalisme dient omvergeworpen te worden om de arbeiders onder leiding van een kleine groep intellectuelen aan de macht te laten komen.

Houding ten opzichte van de kerk
Het nationaal socialisme trad nauwelijks op tegen de kerk, omdat ze grote groepen Duitsers niet tegen zich in het harnas wilden jagen. Het nationaal socialisme profiteerde zelfs van gelovigen die bang waren voor de atheïstische communisten en heil zochten bij de nationaal socialisten. Bovendien speelde de nationaal socialisten in op de mede door de kerk veroorzaakte eeuwenoude godsdienstige jodenhaat, om hun doel, de uitroeiing van de Joden, te kunnen verwezenlijken.
Het communisme is juist atheïstisch. Marx noemde godsdienst "opium voor het volk". Godsdienst werd volgens Marx gebruikt om ervoor te zorgen dat het volk zich niet zou gaan verzetten tegen de machthebbers om hun situatie te verbeteren. In de Sovjet-Unie zijn dan ook velen kerken gesloten na de Russische revolutie.

Aanhang
Het nationaal socialisme had vooral aanhang onder de middenklasse, die bang was voor de socialisten/communisten en de conservatieven/liberalen te deftig vonden. Bovendien werden veel ex-soldaten uit de eerste wereldoorlog lid van de NSDAP omdat ze zich verraden voelden door hun regering.
Het communisme richt zich voornamelijk op de arbeiders, het streeft immers naar een klassenloze maatschappij waarin de arbeiders niet meer onderdrukt worden door de kapitalisten. In Rusland waren er nog maar weinig arbeiders, de weinige arbeiders waren wel bijzonder toegankelijk voor radicale ideeën. In Rusland werden ook vele jonge intellectuelen die zich aangetrokken voelden tot het communisme door het wetenschappelijke karakter communist.

Houding ten opzichte van rassen en klassen
Het nationaal socialisme verdeelde de mensheid in zogenaamde Übermenschen en Untermenschen. Tot de Übermenschen behoort het Arische ras en de Joden zijn de laagste vertegenwoordigers van de Untermenschen. Door middel van Darwins "Survival of the fittest" riepen de nationaal socialisten op tot strijd tussen de Übermenschen en Untermenschen, het Joodse ras diende uitgeroeid te worden, wat leidde tot de dood van ongeveer 6 miljoen Joden.
Het communisme streefde echter naar gelijkheid. Het wil de verschillende klassen opheffen zodat naar een maatschappij waarin iedereen kan consumeren naar behoeften kan worden gestreefd. In de praktijk werd er echter wel verschil gemaakt tussen de verschillende volken in de Sovjet-Unie.

Economie
De nationaal socialistische economie bestaat uit kapitalistische bedrijfsvormen onder staatstoezicht. Hitler had goede relaties met grootindustriëlen en bankmagnaten, die hem steunden met zijn campagne. Na de machtsovername werden deze relaties nog verder uitgebouwd. Er werd gebruik gemaakt van meerjarenplannen.
In de Sovjet-Unie waren alle bedrijven staatsbedrijven. Het bedrijfsleven werd onderverdeeld in zogenaamde Sovjets (een vertegenwoordigend lichaam van arbeiders in fabrieken en werkplaatsen of soldaten). De directies werden eerst democratisch gekozen, maar al gauw van bovenaf benoemd. Bovendien vond er op grote schaal collectivisatie in de landbouw plaats, boeren dienden samen te gaan werken om zo tot voldoende middelen om een industriële samenleving op te richten te komen. In meerjarenplannen werd bepaald wat geproduceerd moest worden.

Conclusie

Hoewel het communisme en nationaal socialisme in leer sterk verschillen, denk ik dat we wel kunnen concluderen dat het communisme in de Sovjet-Unie en het nationaal socialisme in Duitsland zeker onder een noemer te plaatsen zijn. Ze oefenden beide een sterke invloed uit op het dagelijks leven; van vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid was absoluut geen spraken in beide samenlevingen. We kunnen naar mijn mening echter niet concluderen dat het communisme altijd vergelijkbaar is met het nationaal socialisme, de leer is immers totaal anders. Ik denk dat we zelfs veel kunnen leren van de communistische leer. Het communisme streeft immers naar een staat waarin bezit eigenlijk niet telt in plaats van een maatschappij als de onze waarin het materialisme helemaal is doorgeschoten. Wellicht zou de wereld een stukje beter worden als we iets minder aan hebben zouden denken en iets meer aan samenleven, alleen daarom al denk ik dat het nuttig is om open te staan voor communistische, of wellicht iets minder radicale socialistische, ideeën.