Asielprocedure

De asielprocedure
Waarvoor dient de asielprocedure? De asielprocedure is eigenlijk een soort selectie met als doel de asielzoekers die echt bescherming nodig hebben te scheiden van de asielzoekers die wel veilig zijn in hun land en naar NL zijn gekomen vanwege andere redenen. Elke asielzoeker doorloopt deze procedure nadat hij zich heeft aangemeld bij een van de vier aanmeldcentra. Tijdens de procedure wordt de asielzoeker meestal opgevangen in asielopvangcentra. Per 1 april 2001 is er een nieuwe asielprocedure, de vreemdelingenwet 2000. Met deze vernieuwde asielprocedure kan de overheid het vreemdelingenprobleem niet oplossen, maar wel beter beheersbaar maken. Met duidelijke regels en korte procedures kan sneller op een aanvraag voor asiel beslist worden. Hoe werkt de huidige procedure?

Om asiel aan te vragen moet een asielzoeker een officiële aanvraag indienen in één van de vier aanmeldcentra van de IND (Immigratie- en Naturalisatie Dienst). De asielzoeker blijft in de wachtkamer tot hij wordt opgehaald. Als de asielzoeker gezondheidsklachten heeft, kan hij daar medische hulp krijgen. (1) Als eerste stelt een IND medewerker de identiteit van de asielzoeker vast. Dan zal een ambtenaar van de Vreemdelingendienst de persoonlijke gegevens van de asielzoeker registreren. Bij deze registratie wordt de asielzoeker gefouilleerd. De reispapieren, zoals een paspoort en/of tickets, worden ingenomen om onderzocht te worden. (2) Hierop volgt het eerste gesprek. Tijdens dit gesprek noteert een medewerker van de IND de identiteit, nationaliteit en de reisroute van de asielzoeker. Er is altijd een tolk aanwezig en eventueel ook een bijstandverlener. De asielzoeker kan, als hij ontevreden is over de tolk of de IND medewerker, een klacht indienen bij de IND. De asielzoeker moet alle vragen beantwoorden, want als hij dat niet doet, heeft dat een negatief effect op de uiteindelijke beslissing. (3) Na het eerste gesprek bekijkt de IND of de aanvraag van de asielzoeker verder in behandeling wordt genomen. Dit gebeurt niet als de asielzoeker bijvoorbeeld in een ander land is geweest waar hij ook asiel aan had kunnen vragen of heeft aangevraagd. De asielzoeker krijgt binnen 6 dagen te horen of zijn verzoek kansloos is of dat er verder onderzoek nodig is. (4) Als de beslissing van de IND luidt dat het verzoek kansloos is, kan de asielzoeker hiertegen in beroep gaan bij de rechtbank. Hij mag de uitspraak van de rechter alleen niet in Nederland afwachten. Als meer onderzoek nodig is gaat de IND onderzoeken wat de redenen van de asielzoeker zijn om naar Nederland te komen. Tijdens dit onderzoek verblijft de asielzoeker in een van de opvanglocaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers. Hierop volgt het tweede gesprek met de IND. Tijdens dit gesprek kan de asielzoeker zijn motieven om asiel aan te vragen vertellen en belangrijke persoonlijke documenten laten zien. Ook bij dit gesprek is er altijd een tolk aanwezig en eventueel een bijstandverlener of een medewerker van Vluchtelingen Werk. (5) Op basis van het tweede gesprek volgt verder onderzoek Bij het onderzoek wordt niet alleen gekeken naar de persoonlijke situatie van de asielzoeker, maar ook naar de situatie van het land. In de landen waar veel asielzoekers vandaan komen staan speciale posten van de IND opgesteld, waaruit onderzoek wordt gedaan. Als het onderzoek in een land wordt bemoeilijkt door bijvoorbeeld oorlog heeft dit een langere doorlooptijd van de procedure tot gevolg. (6) Binnen 6 maanden volgt de beslissing. Als de beslissing positief is krijgt de asielzoeker een verblijfsvergunning. (7) Als de IND van plan is de aanvraag af te wijzen krijgt de asielzoeker eerst een formulier met de redenen van het voornemen. Hij kan daarop reageren. Daarna zal de IND een definitieve beslissing nemen. (8) Als de beslissing van de IND positief is krijgt de asielzoeker een verblijfsvergunning. Als de beslissing echter negatief is, moet de asielzoeker het land verlaten. Maar hij kan ook in beroep gaan bij de rechtbank. De asielzoeker kan de beslissing van de rechtbank gewoon in Nederland afwachten. Als de rechter het beroep terecht vindt, moet de IND de asielaanvraag nogmaals beoordelen. Als de rechter het beroep onterecht vindt, moet de asielzoeker alsnog het land verlaten. Maar ook tegen deze beslissing kan hij nog in Hoger Beroep gaan bij de Raad van State. De asielzoeker mag de uitspraak van het hoger beroep niet in Nederland afwachten. Als de Raad van State het hoger beroep van de asielzoeker gegrond vindt, moet de asielaanvraag opnieuw worden behandeld. Als de uitspraak negatief is, is de asielzoeker uitgeprocedeerd. Door de vele beroepsmogelijkheden en de onpartijdige en nauwkeurige werkwijze en controles komt het zelden voor dat een asielzoeker onterecht wordt geweigerd. Het gebeurt ook bijna nooit dat een asielzoeker onterecht een verblijfsvergunning krijgt. Het uiteindelijke doel van de asielprocedure wordt hierdoor ruimschoots behaald. Wat gebeurt er als een aanvraag positief is bevonden of wanneer een asielzoeker uitgeprocedeerd is? De aanvraag is positief: De verblijfsvergunningen zijn na 1 april veranderd. Het is veel simpeler geworden: iedereen die op asielgronden in Nederland mag blijven krijgt dezelfde status: de verblijfsvergunning voor bepaalde tijd asiel. Deze vergunning kan na drie jaar worden ingetrokken als de situatie in het land van herkomst verbeterd is en het voor de asielzoeker veilig is weer terug te keren. Als de situatie in het land van herkomst nog niet verbeterd is en de asielzoeker niet veilig is in het land van herkomst, kan hij een aanvraag indienen voor een vergunning voor onbepaalde tijd. Deze verblijfsvergunning wordt in principe niet meer ingetrokken, tenzij de asielzoeker zich schuldig heeft gemaakt aan een ernstig misdrijf. Verblijfstitels op asielgronden na 1 april 2001: § Vergunning voor bepaalde tijd asiel § Vergunning voor onbepaalde tijd asiel
Verblijfstitels op asielgronden voor 1 april 2001: § A-status, toelating tot Nederland als vluchteling volgens het vluchtelingenverdrag van Genève, ook wel verdragsvluchteling genoemd (onbepaalde tijd) § C-status, ook wel Vergunning tot verblijf (vtv) om humanitaire redenen genoemd (onbepaalde tijd) § Voorwaardelijke vergunning tot verblijf (vvtv) op grond van de algehele situatie in het land van herkomst (bepaalde tijd) Voor mensen die onder de oude regels een A-status of een C-status zouden hebben gekregen, betekent de nieuwe verblijfsvergunning voor bepaalde tijd een achteruitgang. De A-status en C-status golden voor onbepaalde tijd, de nieuwe verblijfsvergunning is de eerste drie jaar intrekbaar. Er zijn ook voordelen aan de nieuwe verblijfsvergunningen verbonden. De rechtspositie van een grote groep mensen, namelijk de mensen die volgens de oude regels een vvtv zouden krijgen, verbetert aanzienlijk. Nog even wat statistieken om de situatie te verhelderen. Deze cijfers komen van de site van het ministerie van justitie en zijn daarom zeer betrouwbaar. Dit zijn de meest recente cijfers. Mei-aug 2001
A-status 436 2,42% VTV 1212 6,72% VVTV 669 3,71% Asiel bepaalde tijd 406 2,25% Asiel onbepaalde tijd 6 0,03% Regulier bepaalde tijd 38 0,20% Regulier onbepaalde tijd 6 0,03% Afwijzingen 15275+ 84,64%+ Totaal 18048 100% Verleende vergunningen Mei Juni Juli Augustus Totaal 2001
Statussen oude wet 11 24 7 2 44
VVA bep 538 417 598 688 2.241
VVR bep 61 82 131 161 435
VVA onbep 41 41 62 69 213
VVR onbep 1 5 1 2 9
Waarvan op basis van tijdsverloop 8 46 87 122 263 De asielzoeker is uitgeprocedeerd: Als een asielzoeker uitgeprocedeerd is, moet hij na vier weken het land verlaten. De opvang en huisvesting van de asielzoeker worden dan beëindigd. De asielzoeker moet er zelf voor zorgen dat hij tijdig het land verlaat. Als hij wil, kan hij daarbij geholpen worden door de Internationale Organisatie voor migratie. In de meeste gevallen keert de asielzoeker weer terug naar zijn herkomstland. In de meeste gevallen wordt na vier weken het adres van de asielzoeker gecontroleerd. Als de asielzoeker er niet meer is, gaat de immigratiedienst er vanuit dat de asielzoeker op eigen houtje het land heeft verlaten. Als de asielzoeker er nog wel is en hij weigert het land te verlaten, kan hij door de koninklijke Marechaussee het land worden uitgezet. Het is dan mogelijk om de vrijheid van de asielzoeker, om te gaan en staan waar hij wil, helemaal te ontnemen. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat hij in de illegaliteit verdwijnt. In de onderstaande grafiek is te zien hoe de meeste uitgeprocedeerde asielzoekers verwijderd zijn:

Natuurlijk kan de immigratiedienst nooit helemaal garanderen dat iedere uitgeprocedeerde asielzoeker uiteindelijk het land verlaat. Er zal ongetwijfeld een aantal asielzoekers zijn, dat besluit om de illegaliteit in te duiken. Daarom mogen ambtenaren van de vreemdelingendienst en leden van de koninklijke Marechaussee mensen controleren op illegaal verblijf. Zo mogen ze mensen op straat vragen naar hun identiteit en meenemen voor verhoor als ze vermoeden dat die persoon illegaal in Nederland is. Ook mogen ze voertuigen aanhouden, reis- en identiteitspapieren innemen. Ze mogen ook, bij vermoeden van illegaal verblijf, een woning betreden zonder toestemming van de eigenaar. Nadelen
Wat zijn de nadelen van de asielprocedure? Een groot nadeel van de asielprocedure zijn de hoge kosten. De kosten voor de asielprocedure liggen in 2001 op zo’n kwart miljard euro. De opvang van de asielzoekers ligt rond de miljard euro. Wordt dit geld ook goed besteed? Het is niet te vermijden dat het grootste gedeelte van dit geld wordt besteed aan de procedure en de opvang van asielzoekers die economisch vluchteling zijn.

Een ander nadeel is het grote aantal bezwaarzaken. Iedere asielzoeker heeft het recht om in beroep te gaan tegen een uitspraak van het IND of van de rechter. Hier wordt ook flink gebruik van gemaakt. Vele afgewezen asielzoekers gaan na hun afwijzing in beroep. Dit is wel begrijpelijk. Als je nog een kans hebt, waarom zou je hem dan niet benutten? De Nederlandse rechtbanken hebben niet genoeg capaciteit om alle rechtszaken op tijd af te handelen. Begin 2002 moeten er nog zeker 30.000 zaken worden afgehandeld.

Een ander probleem van de asielprocedure is dat hij veel tijd in beslag neemt. Een gemiddelde asielprocedure neemt een jaar in beslag. In die tijd mag een asielzoeker niet werken. De onzekerheid en het nietsdoen zorgt ervoor dat veel asielzoekers psychische problemen krijgen. Afgewezen asielzoekers die al lange tijd in Nederland hebben doorgebracht zijn ook sneller geneigd om het illegale circuit in te duiken. Zijn de nadelen te verhelpen? De hoge kosten zijn in principe niet te verminderen. Als dat wel zou gebeuren zou dat de kwaliteit van de asielprocedure aantasten. Wel wordt er geprobeerd het aantal beroepsmogelijkheden te verminderen. Dit scheelt in de kosten, maar vermindert ook weer de kwaliteit van de asielprocedure. Het is ook niet te voorkomen dat het grootste deel van het geld wordt uitgegeven aan economische vluchtelingen.

Er wordt op dit moment hard gewerkt om het teveel aan rechtszaken af te handelen. De capaciteit van de rechtbanken wordt vergroot. Ook wordt het aantal beroepsmogelijkheden van kansloze asielzoekers verminderd, zodat er minder nieuwe zaken bij komen. Dit nadeel is dus op den duur wel te verhelpen. In de grafiek is te zien hoe wordt verwacht dat dit zich gaat ontwikkelen.

Het is nauwelijks mogelijk om de tijd die de procedure in beslag neemt te verminderen. Het kost veel tijd om uit te zoeken of een asielzoeker terecht asiel heeft aangevraagd of niet. Wel zullen de rechtszaken sneller worden afgehandeld, waardoor de asielzoeker minder lang hoeft te wachten. In de onderstaande grafiek is te zien dat het grootste deel van de asielaanvragen binnen een jaar worden afgehandeld. Toch komt het vaak voor dat het langer dan een jaar duurt voordat een asielzoeker te horen krijgt of hij een verblijfsvergunning krijgt of niet.

Nog te behandelen aanvragen per ultimo rapportagemaand 2001
Ouderdom nog te behandelen aanvragen vanaf datum indiening bij IND Nulmeting April Augustus
Ouder dan 36 maanden 78 151 215
30 – 36 maanden 167 224 319
24 – 30 maanden 456 504 356
18 – 24 maanden 692 454 515
12 – 18 maanden 905 784 762
6 maanden – 1 jaar 1.268 1.244 1.378
3 – 6 maanden 855 879 1.216
0 – 3 maanden 1.006 1.297 1.489
Totaal 5.427 5.555 6.250
Bron: Ministerie van Justitie Hoofdvraag En nu het antwoord op de hoofdvraag:

“Is de asielprocedure effectief?”

Het eigenlijke doel van de asielprocedure is asielzoekers die terecht asiel aanvragen binnenlaten en asielzoekers die onterecht asiel aanvragen afwijzen, op een onpartijdige en eerlijke manier. Dit doel wordt over het algemeen goed bereikt. Doordat de procedure lang is en er veel beroepsmogelijkheden zijn, gebeurt het zelden dat een terechte asielzoeker wordt afgewezen, of andersom. In dit opzicht is de asielprocedure effectief. Maar… De asielprocedure brengt ook veel problemen met zich mee. Bijvoorbeeld de hoge kosten en het teveel aan rechtszaken. Doordat de asielprocedure zoveel tijd in beslag neemt krijgen veel asielzoekers psychische problemen en zijn vele afgewezen asielzoekers sneller geneigd om het illegale circuit in te duiken. Doordat de meeste asielzoekers economische vluchtelingen (80%) zijn en geen verblijfsvergunning krijgen, wordt het meeste geld voor de asielprocedure niet besteed aan echte vluchtelingen. In dit opzicht is de asielprocedure niet echt effectief. Er zou nog veel verbeterd moeten worden aan de asielprocedure. Helaas is het erg moeilijk om verbeteringen door te voeren, omdat ze de kwaliteit van de asielprocedure zullen verminderen, of in strijd zijn met de democratie of de rechten van de mens. De stelling “We moeten de asielprocedure afschaffen en het geld dat we er normaal aan besteden, uitgeven aan ontwikkelingsprojecten en opvang van vluchtelingen in de regio.”

Wat is de motivatie voor de stelling? Het is best moeilijk om een stelling te bedenken bij dit onderwerp. Veel mensen brengen negatieve meningen over de asielprocedure gauw in verband met racisme of discriminatie. Toch wilden we graag een stelling die een nieuwe visie op het asielbeleid zou geven. We hebben onze stelling niet helemaal zelf bedacht, maar een beetje afgekeken van een Afgaan. Deze meende in het programma NOVA, dat Nederland beter geld naar het verwoestte Afghanistan kon sturen, dan die paar vluchtelingen die naar Nederland kwamen opvangen. De Afghanen die naar Nederland vluchten zijn over het algemeen rijk en goed ontwikkeld. Ze zijn nodig voor de wederopbouw van het land. Het zou dus beter zijn als deze mensen gewoon in Afghanistan bleven en dat Nederland meer ontwikkelingshulp zou sturen waar veel meer mensen iets aan hebben. Wij vonden dat hier wel iets in zat. Later kwamen we er achter dat de mening van de politieke partij Leefbaar Nederland over het asielbeleid in grote mate overeenkomt met onze stelling. We waren erg benieuwd hoe de klas op deze stelling zou reageren. Onze bedoeling was om de klas eerst zelf de voor- en nadelen te laten bedenken (met sturing van ons) en daarna te kijken wat op basis hiervan de meningen over deze stelling zou zijn. Wat zijn de voor- en nadelen van de stelling? De voordelen: Ø Het geld wordt beter besteed. Het geld wordt niet meer besteed aan dure rechtszaken voor economische vluchtelingen, maar aan dingen die echt noodzakelijk zijn voor politieke vluchtelingen. Ø Doordat de vluchtelingen worden opgevangen in hun eigen regio hoeven ze zich niet aan te passen aan de Nederlandse taal en cultuur. Ø Alle problemen die asielzoekers normaal in Nederland ondervinden verdwijnen. Ø De rechtbanken worden niet meer overspoeld.

Wat is de motivatie voor de stelling? Het is best moeilijk om een stelling te bedenken bij dit onderwerp. Veel mensen brengen negatieve meningen over de asielprocedure gauw in verband met racisme of discriminatie. Toch wilden we graag een stelling die een nieuwe visie op het asielbeleid zou geven. We hebben onze stelling niet helemaal zelf bedacht, maar een beetje afgekeken van een Afgaan. Deze meende in het programma NOVA, dat Nederland beter geld naar het verwoestte Afghanistan kon sturen, dan die paar vluchtelingen die naar Nederland kwamen opvangen. De Afghanen die naar Nederland vluchten zijn over het algemeen rijk en goed ontwikkeld. Ze zijn nodig voor de wederopbouw van het land. Het zou dus beter zijn als deze mensen gewoon in Afghanistan bleven en dat Nederland meer ontwikkelingshulp zou sturen waar veel meer mensen iets aan hebben. Wij vonden dat hier wel iets in zat. Later kwamen we er achter dat de mening van de politieke partij Leefbaar Nederland over het asielbeleid in grote mate overeenkomt met onze stelling. We waren erg benieuwd hoe de klas op deze stelling zou reageren. Onze bedoeling was om de klas eerst zelf de voor- en nadelen te laten bedenken (met sturing van ons) en daarna te kijken wat op basis hiervan de meningen over deze stelling zou zijn. Wat zijn de voor- en nadelen van de stelling? De voordelen: Ø Het geld wordt beter besteed. Het geld wordt niet meer besteed aan dure rechtszaken voor economische vluchtelingen, maar aan dingen die echt noodzakelijk zijn voor politieke vluchtelingen. Ø Doordat de vluchtelingen worden opgevangen in hun eigen regio hoeven ze zich niet aan te passen aan de Nederlandse taal en cultuur. Ø Alle problemen die asielzoekers normaal in Nederland ondervinden verdwijnen. Ø De rechtbanken worden niet meer overspoeld.

De nadelen: Ø Het is bijna onmogelijk om het beschikbare geld eerlijk te verdelen. Ø Het is moeilijk om ervoor te zorgen dat alle vluchtelingen bereikt worden. Ø Het is niet altijd mogelijk om vluchtelingen in de regio op te vangen. Er moeten meerdere landen meewerken. Ø Je verplaatst het probleem. Er zal nog steeds een selectie moeten worden gemaakt tussen mensen die echt hulp nodig hebben en mensen die niet in nood zitten. Verloop van de discussie en conclusie Verloop van de discussie. De discussie moest in het begin erg op gang komen. We denken dat de klas in het begin even niet raad wist met de stelling. Pas toen we zelf wat voordelen op het bord begonnen te schrijven kwamen er wat kritische geluiden. De mening van de klas was duidelijk. Niemand stemde voor de stelling, 6 leerlingen hadden geen mening en 17 waren er tegen.

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Conclusie
De hoofdgedachte van de stelling is goed, maar hij is niet erg realistisch. Het is bijna onmogelijk om hem goed uit te voeren. Dit is vooral te wijten aan het feit dat het asielprobleem niet zozeer een Nederlands probleem is, maar een probleem van de hele wereld. Voorlopig kan onze huidige asielprocedure nog wel even mee, ook al wordt het geld niet optimaal besteed.

Dit was ook meteen onze mening over de stelling en we denken dat de klas er wel zo’n beetje hetzelfde over dacht. Nawoord We hebben veel geleerd over de asielprocedure en asielzoekers. We zijn erachter gekomen dat veel dingen die worden gezegd over asielzoekers lang niet altijd kloppen. Zo is het echt niet waar dat Nederland helemaal overstroomd wordt door asielzoekers. Dankzij onze procedure komt uiteindelijk maar een klein deel echte vluchtelingen ons land binnen. Het bleek wel erg moeilijk om onpartijdige en betrouwbare informatie te vinden over asielzoekers. Zo heb je kerkelijke sites die het liefst alle asielzoekers gewoon zouden binnenlaten. Daartegenover staan weer de extreemrechtse sites, die alle asielzoekers over een kam scheren en ze het liefst allemaal zouden weigeren. Vaak worden ook feiten overdreven of verdraaid te gunste of ten ongunste van asielzoekers. Daarom hebben we zoveel mogelijk onpartijdige sites gebruikt, zoals overheidssites. Er waren ons een aantal dingen onduidelijk over het schema van de asielprocedure. We hebben daarom een mailtje gestuurd aan de immigratiedienst met de volgende vragen 1. Is het (naar aanleiding van het schema asielprocedure) mogelijk om in
een kringetje te gaan? Zo ja, gebeurt dat in de praktijk ook? 2. Als de 1e beoordeling van de asielaanvraag negatief is en de
asielzoeker gaat hiertegen in beroep, dan moet hij volgens de
vreemdelingenwet 2000 de uitslag in zijn herkomstland afwachten. Als de
situatie in het herkomstland echter zodanig is dat de asielzoeker daar de
uitslag veilig kan afwachten, heeft hij dan nog wel een reden om asiel aan
te vragen? Waarom mag hij in beroep gaan, terwijl de situatie in zijn
land veilig is? Zijn motieven om asiel aan te vragen zijn dan toch
ongegrond? 3. Zijn er percentages bekend van de asielzoekers die in beroep en in
hoger beroep gaan? Zo ja, welke?

De IND wou alleen vraag 2 beantwoorden. Het antwoord dat we daarop kregen was:

Als een asielzoeker in hoger beroep gaat dan zal
deze opnieuw moeten aangeven dat dit voor hem niet mogelijk is aangezien hij/zij gevaar
loopt. Als persoon dit kan aantonen dan mag hij/zij dit beroep in Nederland afwachten.

Voor vraag 1 en 3 verwezen ze ons door naar een aanmeldcentra. Wat het aanmeldcentra daarmee te maken heeft weten wij ook niet. Kennelijk is het antwoord op vraag 1 en 3 henzelf ook niet helemaal duidelijk. Ze zouden het toch moeten weten… Bronnen http://www.minfin.nl/default.asp?CMS_TCP=tcpAsset&id=D09B32044395430A83AB82843414D800 (Voor o.a. de kosten van de asielprocedure)

http://www.minjust.nl/a_beleid/thema/vreemd/vreemdelingenketen1.pdf (Voor o.a. de verleende vergunningen, de duur van de asielprocedure en bijbehorende statistieken)

http://www.minjust.nl/a_beleid/thema/vreemd/vreemdelingenwet.pdf (Voor o.a. de werking van de asielprocedure en algemene informatie over asielzoekers)

http://www.vluchtelingenwerk.nl (Voor de psychische klachten van de asielzoeker)

http://www.minjust.nl/b_organ/wodc/publicaties/rapporten/pubrapp/ond00-2.htm (Voor de motieven van asielzoekers om naar Nederland te komen)

http://www.immigratiedienst.nl/pdf/Rapport_Vreemdelingenketen_2001.pdf (Voor o.a. de bezwaarzaken en de verwijdermethoden)

http://www.academischeboekengids.nl/artikelen/art2001/art01nr28.html (Voor hoe asielzoekers naar Nederland komen en de informatie over mensensmokkel)