Desolate Boedelkamer

KCV PO: Paleis op de dam
Opdracht 1: De Desolate Boedelkamer

Inleiding

Het Paleis op de Dam werd tussen 1648 en 1665 gebouwd als stadhuis van Amsterdam. De ontwerper was Jacob van Campen maar de technische uitvoering werd verzorgd door stadsbouwmeester Daniël Stalpaert. Jacob van Campen kwam in 1654 in conflict met het stadsbestuur, waarna Daniël Stalpaert de volledige leiding kreeg. Het beeldhouwwerk werd gemaakt door Artus Quellijn en zijn medewerkers. In 1655 werd het stadhuis geopend, maar was toen nog niet voltooid: pas in 1665 was het gebouw gereed, terwijl aan de inrichting van de vertrekken tot aan het begin van de 18de eeuw werd gewerkt.

Desolate Boedelkamer

De Desolate Boedelkamer hield zich vroeger bezig met faillissementen. Boven de ingang van de kamer hangt het reliëf over Icarus. Ook bevindt zich in de kamer, op de schoorsteenmantel, een schilderij over Odysseus en Nausicaä. Wij zullen in dit werkstuk dieper ingaan op het reliëf en het schilderij en het verband tussen de twee kunstwerken en de kamer. In de onderstaande plattegrond van het Paleis op de Dam, is de Desolate Boedelkamer weergeven met nummer 20.

1.1 Beschrijving reliëf van Icarus boven de ingang van de Desolate boedelkamer.
Dit reliëf is gemaakt door Artus Quellinus. We zien Icarus, die een groot deel van het reliëf in beslag neemt, terwijl hij valt. Zijn benen bevinden zich links bovenin en zijn hoofd en armen rechts onderin. Om hem heen dwarrelen losse veren en aan zijn armen zijn vleugels bevestigd. Zijn bovenlijf en benen zijn bloot, slechts zijn edele delen zijn bedekt met een doek. Ook Deadalus, zijn vader, is afgebeeld, we zien hem links onderin. Hij is erg klein in vergelijking met Icarus. Dit komt omdat hij zich een stuk hoger in de lucht bevindt. Al klapwiekend probeert hij op een gunstige hoogte te blijven vliegen. Hij kijkt omhoog en aan zijn armen zijn, net als bij Icarus, vleugels bevestigd. Hij is geheel bloot. De zon, waarvan we een deel rechts bovenin zien, staat hoog aan de hemel en schijnt met al zijn kracht: je ziet de zonnestralen erg ver rijken. Icarus is erg realistisch weergegeven. Je ziet, vooral aan de uitdrukking van het gezicht, dat hij de hoop al heeft opgegeven.

1.2 De samenvatting van het afgebeelde verhaal “Deadelus en Icarus”.
De architect Daedalus was in Athene beschuldigd van moord op zijn neefje. Daarom vluchtte hij met zij zoon Icarus naar Kreta. Daar kreeg hij van koning Minos de opdracht een labyrint te bouwen voor de Minotaurus, een monster, half mens, half stier. Maar toen het af was wilde Minos hem niet laten gaan. Daedalus legt zich daar niet bij neer: hij besluit vleugels te maken voor hem en zijn zoon. Het plan werkt en hij en Icarus vliegen van het eiland af. Toen ze al een eind boven zee op weg waren werd Icarus echter overmoedig en ging te hoog vliegen waardoor de vleugels, die van was en veren gemaakt waren, smolten: hij stortte in zee. Zijn vader zag de vleugels op de golven en heeft zijn kunst voorgoed verwenst. Op de afbeelding zie je dit deel van het reliëf: Icarus die in zee stort en Deadelus die wanhopig is.

1.3 Verband tussen functie van vertrek en de boodschap van het reliëf.

In de Desolate Boedelkamer werden vroeger faillissementen afgehandeld, dit was dus de functie. Het reliëf beschrijft hoe Icarus overmoedig wordt, te hoog gaat vliegen en hierdoor uiteindelijk neerstort. Het verband tussen de kamer en het reliëf is dus dat als je te overmoedig wordt, dat je dan op ten duur neer zal storten ofwel failliet zal gaan. Door dit reliëf bij de ingang van de kamer te hangen wilde men dus zeggen: hoogmoet komt voor de val.

2.1 Beschrijving van het schilderij van Odysseus en Nausicaä op de schoorsteenmantel.

Dit schilderij hangt boven de schoorsteenmantel en is gemaakt door Thomos de Keyzer in 1657. Als je het schilderij van De keyser met de tekst van Homerus vergelijkt zie je welk moment is geschilderd. Namelijk de ontmoeting van Odysseus met Nausicaä. We zien personen en voorwerpen die door Homerus zijn beschreven, zoals de overige vrouwen die Nausicaä vergezellen en de wapenuitrusting rechts van Odysseus.
De vrouwen op de achtergrond maken het paard en wagen klaar voor vertrek. Je ziet dat Odysseus helemaal niks meer heeft, zelfs geen kleding. Zo verteld Homerus in het verhaal. “Hij gaf u deze ellende en u heeft het maar te nemen – maar nu u onze stad en ons land hebt bereikt, nu hoeft u niet zonder kleren te zitten of andere dingen die een onfortuinlijke vreemdeling toekomen die onze hulp vraagt. Zo heeft Nausicaä tegen Odysseus gesproken. Op de achtergrond zien we rotsen met daarboven en daarnaast een bewolkte lucht. Odysseus zit, deels in het water, geknield voor Nausikaä.

2.2 Het verhaal van Odysseus en Nausikaä.
Nadat de Grieken Troje hadden ingenomen, vertrok Odysseus weer naar zijn eigen land, Ithaka. Het zit hem tijdens deze reis echter totaal niet mee en uiteindelijk verliest hij zijn gehele vloot en is hij als enige nog over. Via allerlei omzwervingen, die 10 jaar in beslag nemen, spoelt Odysseus uitgeput en naakt aan op een eiland dat van de Phaiaken is. De beelschone Nausikaä, de dochter van koning Alkinoös, vindt hem. Ze verschoont hem, geeft hem kleren en brengt hem mee naar het paleis. Uiteindelijk brengen zij hem naar zijn vaderland Ithaka.

2.3 Verband tussen functie van vertrek en de boodschap van het schilderij.

Op het schilderij is Odysseus te zien die helemaal niets meer heeft, zelfs geen kleding. Hij komt echter Nausikaä tegen, die hem wast en kleding geeft en hem naar het paleis van haar vader brengt, ook al weet ze op dat moment nog niet dat ze hier te maken heeft met de beroemde Odysseus. De boodschap van het schilderij is dus dat er altijd mensen zijn die kunnen helpen op het moment dat je helemaal niets meer hebt, ofwel als je failliet bent gegaan. Dat er altijd nog hoop is.