Propaganda in Hitler-Duitsland

Inleiding Het is een publiek geheim dat er tijdens de tweede wereldoorlog vreselijke dingen zijn gebeurd. Miljoenen Joden, zigeuners, gehandicapten, psychiatrische patiënten, politieke gevangenen en Bolsjewieken zijn vermoord en honderdduizenden soldaten omgekomen. Deze verschrikkingen hadden een oorzaak, namelijk het aan de macht komen en blijven van Adolf Hitler met zijn partij, de NSDAP. In dit verslag wordt uitgelegd hoe het mogelijk was dat de NSDAP aan de macht kwam en bleef en hoe ze hierbij propaganda gebruikten. Uit het verslag zal blijken dat propaganda een zeer belangrijk middel was voor de Nazi’s. Ook zal worden uitgelegd hoe het mogelijk is dat een grote groep mensen zo ontzettend wordt gemanipuleerd door propaganda. In Duitsland werd het volk zelfs zo gemanipuleerd door de Nazi-propaganda dat mensen massaal op Hitler en zijn partij stemden. Door deze grote hoeveelheid stemmen werd het mogelijk dat het derde rijk ontstond. Tijdens de machtsperiode van de Nazi’s werkte de propagandamachine van de NSDAP gewoon door volgens het Hitler-Goebbels model (een geperfectioneerde vorm van propaganda waarbij alle media in handen van de Nazi’s was). Deze propagandastroom zorgde ervoor dat grote gedeelten van het Duitse volk ging geloven in de rassenleer en de ideeën van de Nazi’s. De mensen gingen dus onder andere ook geloven dat het joodse volk minderwaardig en schuldig aan de werkloosheid en crisistijd was. Gelukkig werkte het Nazileger niet zo goed als hun propagandamachine. Anders had de wereld er nu (geografisch gezien) heel anders uitgezien. In dit verslag wordt chronologisch besproken hoe Hitler aan de macht kwam en het derde rijk ontstond. Ook wordt vertelt tot welke morele houding de propaganda het Duitse volk moest brengen. Er wordt besproken wat het Hitler-Goebbels model precies was en wat de doelstellingen ervan waren. Als afsluiting van het verslag zal er worden vertelt welke doelstellingen en propaganda-aanpak zijn terug te vinden in twee posters. De bronnen die we gebruikt hebben voor dit werkstuk zijn het Memo basiskatern: Totalitaire dictatuur of democratie, en het werkboek hiervan. Ook hebben we een copie gebruikt van een deel van Sprekend Verleden, en een kopie van Propaganda van A.v.d. Meiden. Om de posters te verkrijgen hebben we gekeken op de website van het Calvin College: www.calvin.edu/academic/cas/gpa/ww2.era Het ontstaan van ‘Het Derde Rijk’ ´´Hoe kon Hitler aan de macht komen en werd hij dictator in een totalitaire staat?`` Na de eerste wereldoorlog braken geen goede tijden aan voor Duitsland. Het was de zondebok, zo bleek uit het verdrag van Versailles. Dit verdrag werd door vele Duitsers gezien als een vernedering voor Duitsland. In Duitsland heerste een revolutionaire sfeer, omdat grote groepen Duitsers vonden dat de parlementaire democratie niet werkte. Het Duitse leger sloeg vele revolutiepogingen neer. In 1923 werd er een staatsgreep van de NSDAP, Hitlers partij, verijdeld en Hitler werd achter de tralies gezet. De regering in Duitsland probeerde toen goede banden te onderhouden met de vroegere vijanden van Duitsland. Hierdoor kwam Duitsland in 1926 bij de Volkenbond en mocht het weer een klein beetje gaan meespelen in de internationale politiek. Toen Hitler weer vrij kwam wist hij dat hij het nu anders moest gaan aanpakken, namelijk via de legale weg. De NSDAP moest een landelijke partij worden. In 1928 had de nu landelijke NSDAP echter nog maar weinig succes bij de verkiezingen; 2,8 procent van de stemgerechtigden stemden op de partij. In 1929 begon een economische crisis, die de werkloosheid in Duitsland drastisch verhoogde: van 1,8 miljoen naar 6 miljoen werklozen. Juist in deze economisch gezien slechte tijd kwam Hitler naar voren. Hitlers NSDAP was een nationaal socialistische partij, met sterk fascistische ideeën. Enkele van deze fascistische ideeën waren het hekelen van het communisme, het beschouwen van de democratie als een hindernis en het individu ondergeschikt willen maken aan het staatsbelang. Ook wilden de fascistische partijen allemaal hun land sterker of groter maken door middel van een groot leger. Behalve fascistisch was de NSDAP ook nog erg racistisch; ze vonden dat het arische ras superieur was aan alle andere rassen. Joden en Bolsjewieken vond de NSDAP te minderwaardig om te laten leven. Dus moesten de Joden en Bolsjewieken verdwijnen van de NSDAP. Bovendien wilden Hitler en z’n partij van het verdrag van Versailles af en de werkloosheid vervangen door werkgelegenheid. Door middel van propaganda via posters, radio en kranten werden bovenstaande ideeën verspreid over Duitsland. Deze propaganda was gericht op alle lagen van de bevolking en beloofde voor ieder wat wils. Ook bood de NSDAP het volk een zondebok die de schuld kon krijgen van de slechte tijd die het doormaakte: de Joden. De NSDAP groeide al snel uit tot de grootste partij in Duitsland. In 1930 viel de toenmalige coalitieregering uit elkaar. Er kwamen nieuwe verkiezingen, waarbij de NSDAP van 12 naar 107 zetels ging. De al zittende staatshoofd Brüning bleef echter staatshoofd, terwijl hij geen meerderheid meer vertegenwoordigde. In 1932 kwamen er weer verkiezingen. Onder leiding van Goebbels werd campagne gevoerd voor de NSDAP. Over heel Duitsland werd de nationaal-socialistische propaganda verspreid door middel van allerlei soorten media. Er werden propagandafilms gedraaid voor het nationaal socialisme, grammofoonplaten met Hitlers redevoeringen verspreid en grote bijeenkomsten georganiseerd. Met een vliegtuig bezocht Hitler in korte tijd 50 steden om de NSDAP te promoten. De campagne wierp z’n vruchten af. Hitler werd in 1933 aangesteld als leider van een coalitieregering waarin 3 van de 12 ministers van de NSDAP waren. Dit was echter niet naar Hitlers zin. Hitler wilde dat de NSDAP totale macht kreeg. Op 27 februari werd de Rijksdag (het Duitse parlementsgebouw) in de brand gezet. Dit kwam mooi uit voor Hitler. Door middel van propaganda zorgde hij ervoor dat het Duitse volk ging geloven dat de brandstichting een communistisch complot was en dat de communisten een staatsgreep wilden uitvoeren. Opgejaagd door de ‘communistische staatsgreep’ stemden 44 procent van de stemgerechtigde Duitsers op de NSDAP. Dit was echter nog niet genoeg voor Hitler, want hij wilde niet afhankelijk zijn van de Rijksdag.. Hij deed een wetsvoorstel en omdat de partijen bang waren voor de NSDAP gingen ze hier allemaal mee akkoord. De wet die hierdoor ontstond was de machtigingswet, die 2 erg belangrijke punten bevatte: - Wetten konden ook worden uitgevaardigd door de regering. - Deze door de regering uitgevaardigde wetten mochten in strijd zijn met de grondwet. Deze wet gaf de regering onbeperkte macht voor 4 jaar. Hier maakte Hitler gebruik van. Hij schakelde de vakbonden uit en zorgde ervoor dat alle politieke partijen, op de NSDAP na, verboden werden. Alles en iedereen, inclusief de media, kwam onder nazi-macht. Het Derde Rijk was ontstaan. In 1933 ontstond het Ministerie van Volksvoorlichting en Propaganda in Duitsland onder leiding van Goebbels. Het ministerie moest toezicht houden op de pers, radio, film, kunst en literatuur. Allen goedgekeurde kunstenaars mochten nog hun beroep beoefenen. Al het werk van Joodse kunstenaars (zoals muziek van Joodse componisten en boeken van Joodse auteurs) werd verbrand. Het Ministerie van Volksvoorlichting en Propaganda liet een grote, invloedrijke stroom propaganda op het Duitse volk los. Alle media stond onder invloed van Goebbels en zeiden wat hij wilde. Hitlers toespraken over het herstellen van ‘Groβ Deutschland’, de inferioriteit van democratieën en de minderwaardigheid van Joden en Bolsjewieken werden op de radio uitgezonden. Ook werden films gebruikt voor het verspreiden van Hitlers ideologie en het verspreiden van antisemitisme. Om het Nazisme te bevorderen werden ook vaak posters gebruikt. Ook scholen ontsnapten niet aan de aandacht van de Nazi’s. Verscheidene vakken waren doordrenkt van het Nationaal socialisme. Voor de oudere jeugd was er de `Hitlerjügend´ voor de jongens en de `Bund Deutschen Mädel´ voor de meisjes. Deze twee ‘verenigingen’ waren er om de oudere jeugd voor te bereiden op hun taak als volwassene in het derde rijk. De houding die het Duitse volk moest aannemen volgens de Nazi-propaganda

Wat moesten de Duitsers gaan geloven ofwel: achter welke ideeën moesten zij gaan staan volgens de nazi-propaganda? Hitler was de baas van de NSDAP; nationaal socialistische arbeiderspartij. Het was in grote lijnen hetzelfde als fascistische partijen in andere landen. Die fascistische partijen vonden allemaal een sterke leider noodzakelijk, de democratie stond in de weg tegen een sterk eensgezinde natie, ze wilden het individuele belang ondergeschikt maken aan het staatsbelang, waren nationalistisch en hadden een hekel aan de communisten. Het verschil was dat ze racistisch waren want ze gingen uit van de rassenleer en hiermee onderscheidde de NSDAP zich van fascistische partijen in andere landen. Een van de belangrijkste dingen waarin de Duitsers moesten gaan geloven was de rassenleer. Dit hield in dat de naties ervan uitgingen dat mensen in rassen in te delen waren en dan had je superieure en inferieure rassen. Boven aan alle rassen stond het Arische ras. Onder aan alle rassen stonden de Joden. De Jood was de Untermensch en de Duitser was de ‘Übermensch’. Een Übermensch moest er als volgt uitzien: blond haar, blauwe ogen, groot en een hoog voorhoofd. Een Jood had de volgende kenmerken; kromme neus, gierig en gemeen. Bij vermenging van rassen zou er verzwakking optreden en zou het ras onzuiver worden. Om nou die vermenging te voorkomen had het Arische ras het recht om zich te ontdoen van alle rassen die de zuiverheid ervan aan zouden tasten. De nationaal socialisten hadden niet alleen een hekel aan Joden maar ook aan zigeuners en invaliden. In Oost-Europa woonden inferieure rassen en daarom had Duitsland het recht om over die landen te heersen. Een ander belangrijk punt waarin ze moesten geloven was de totalitaire staat. Daarin is het individu volledig ondergeschikt aan het collectief. De leider werd ook als heel belangrijk gezien, hij was een soort idool. Er is een eenpartijstelsel en om te laten zien hoe eensgezind de bevolking is worden er nog wel verkiezingen gehouden. Iets wat de fascisten nog toevoegden aan de totalitaire staat was het nationalisme. Het eigen land en eigen volk gingen voor alles, ze hadden grote vaderlandsliefde. Ze hadden het niet zo op het liberalisme en dit kwam omdat daarbij de nadruk te veel op de rechten van het individu werd gelegd en hierdoor werd de macht van de staat en het volk als collectief verzwakt. De parlementaire democratie vonden ze ook maar niks want daar werd naar hun zin te veel gepraat en te weinig gedaan. Op socialisten en communisten hadden ze het ook niet zo want die legden de nadruk te veel op gelijkheid binnen het land en buiten het land. Eerbied voor het thuisfront was ook een belangrijk punt in de nazi-propaganda. De moeder-vrouw was de belangrijkste staatsburger. De boeren waren ook belangrijk omdat die de mensen van voedsel moesten voorzien en de fabrieksarbeiders moesten de economie draaiende houden en waren dus ook belangrijk. Doen alsof Duitsland altijd aan de winnende hand was dus eigenlijk onoverwinnelijk was, was ook belangrijk want hierdoor bleef de bevolking tevreden en ontstond er grote vaderlandsliefde. Het Hitler-Goebbels model en de doelstellingen ervan
Welke doelstellingen en aanpak van propaganda en contrapropaganda spelen een
belangrijke rol in het Hitler-Goebbels model
Politieke propaganda: volgens Domenach kunnen we daaronder verstaan `de georganiseerde onderneming om de openbare mening te beïnvloeden en te leiden`. Het Hitler-Goebbels model was berust op de gewone propaganda maar het was op organisatorisch, ideologisch en wetenschappelijk gebied geperfectioneerd. De ideologische achtergrond heeft vooral met het perspectief op massa en de beïnvloeding van die massa te maken. Door de mythe van het Arische ras te vermengen met praktische en politieke elementen werd de Duitse propaganda uniek
Uiteindelijk was het doel het uitvoeren van massapsychologie dus een grote groep beïnvloeden zodat ze gaan denken en doen zoals jij wilt. De belangrijkste doelstelling van de binnenlandse propaganda was zorgen voor handhaving van het systeem, aanvaarding van gezag, participatie in acties (bijvoorbeeld de oorlog ingaan), stilhouden en primaire behoeften bevredigen. Dit alles werd gedaan door de mensen het idee te geven dat ze de oorlog aan het winnen waren en het gevoel te geven dat ze belangrijk waren. Zo werden bijvoorbeeld belangrijke zaken onder de aandacht van het publiek gebracht. Het was niet zo dat die mensen echt besluiten namen of dat er naar hen geluisterd werd bij politieke beslissingen maar zo dachten ze dat ze meededen in het werk van het Derde Rijk. Door in te spelen op de gedachten waar de mensen mee zaten zoals wraakgevoelens voor het verdrag van Versailles, haat tegen volksvijanden en een hekel aan armoede kon Hitler het volk voor zich winnen. Een andere doelstelling was de mensen een zondebok te geven en een reden geven waarom de Duitsers gerechtvaardigd waren met de Joden te doen wat ze wilden. Dit heeft ook weer met de vermenging van het Arische ras met politieke en praktische elementen te maken omdat je had de mythische kant en dat was dan de rassenleer en je had de andere kant zeg maar de waarheid. Als nou een Jood iemand vermoorde kreeg de Duitse propaganda extra kracht want ze zeiden dan dat Joden slecht waren maar hierdoor hadden ze er echt bewijs van. De propaganda werd ondersteund door intimidatie en terreur. Een andere doelstelling was om de bezette landen bij Duitsland te voegen zodat het Derde Rijk zou ontstaan. Hiervoor moesten de mensen in de bezette landen overtuigd worden van hoe goed Duitsland wel niet was en hoe slecht de andere landen waren. Bijvoorbeeld in Nederland. Omdat de Duitsers begrepen dat als ze daar gewoon dingen gingen vertellen het niet overtuigend over zou komen gingen ze samenwerken met de NSB. Alle vormen van media werden in Nederland door de NSB en de Duitsers geregeld. In de kranten stonden allemaal artikelen van hoe Duitsland aan het winnen was, in het bioscoopjournaal zag je de ene Duitse overwinning na de anderen en de Nederlanders moesten ook Duitse woorden gaan leren. Tenslotte werd veel waarde gehecht aan de positie van de vrouw, boer en arbeider binnen de maatschappij. Goebbels probeerde het Duitse volk achter zich te krijgen en houden door eerlijk naar het volk toe te gaan, veel toespraken te houden en de toestand op dat moment openbaar te verklaren. Contrapropaganda. Nooit krachtige argumenten van de tegenstander aanvallen en zeker niet met rationele argumenten. Als er leugens kwamen van de vijand over jouw moest je er nog grotere leugens tegenover zetten. De Nazi-doelstellingen die in de afbeeldingen zijn terug te vinden
Kies 2 geschikte beeldbronnen en toon aan welke van de Nazi-ideeën en doelstellingen en aanpak van propaganda zijn terug te vinden in dit Nazi-propagandamateriaal? Bron: Rubriek III ‘Visual Material, 1934 cartoons from Brennessel -plaatje- Letterlijke tekst (zoals op de site stond): "Then and Now." The cartoon shows a Jew stealing a farm before the Nazi take-over, but afterwards he is stopped by the law. (16 Januari 1934) Op deze poster staat een jood die een boerderij afpakt voor de Nazi’s aan de macht kwamen, maar toen de Nazi’s aan de macht waren werd de jood gestopt door de wet.. Volgens de Nazi’s waren de boeren zeer belangrijk. Daarom beeldden ze waarschijnlijk het afpakken van een boerderij uit, en niet het afpakken van een ander gebouw. Het doel van deze poster is het ondersteunen van de intimidatie en de terreur tegen de joden, om de joden uiteindelijk zelfs te vermoorden. De Nazi’s wilden dus grote groepen mensen laten denken wat zij dachten (massapsychologie). Het arische ras was immers superieur volgens de Nazi’s en de joden waren de zondebokken. De doelstellingen die de Nazi’s onder andere met deze poster wilden bereiken zijn jammer genoeg goed aardig gelukt: grote gedeelten van het Duitse volk gingen de joden intimideren en terroriseren en miljoenen joden werden, onder andere in concentratiekampen, gedood door de Nazi’s
Bron: rubriek III ‘Visual Material, Nazi-Era posters’ -plaatje- Letterlijke tekst (zoals op de site stond): Another March 1933 poster. The text: "In the deepest need Hindenburg choose Adolf Hitler for Reich Chancellor. You too should vote for List 1." In 1933 waren er verkiezingen. Onder leiding van Goebbels werd campagne gevoerd voor de NSDAP. Over heel Duitsland werd de nationaal-socialistische propaganda verspreid door middel van allerlei soorten media. Een voorbeeld van deze propaganda is bovenstaande poster. Deze propagandastroom had grote invloed op het Duitse volk, zelfs zo groot dat de NSDAP de grootste partij van Duitsland werd en Hitler in 1933 als rijkskanselier van Duitsland werd benoemd. Hiermee was het Derde Rijk begonnen. Op de achtergrond van de posters staat een grote groep mensen met nazi-vlaggen. Waarschijnlijk is hier een grote bijeenkomst afgebeeld, ook een propagandamiddel van de Nazi’s. Naast Hitler op de poster staat de hoogbejaarde president, ex-generaal Hindenburg. President Hindenburg benoemde Hitler op 30 januari 1933 tot rijkskanselier
Conclusie Hoe benutten de nazi´s propaganda bij het aan de macht komen en blijven van Hitler? Hitler kon aan de macht komen omdat de Duitsers ontevreden waren onder meer door het verdrag van Versailles en de slechte economische situatie. In 1932 kwam er weer verkiezingen in Duitsland. Door allerlei soorten media werd campagne gevoerd voor de NSDAP waar Hitler de leider van was. De mensen hoorden vooral wat ze wilden horen; de NSDAP zou een einde maken aan de werkloosheid die was ontstaan door de economische crisis van 1929. In 1933 werd Hitler leider van de coalitieregering waarin 3 van de 12 ministers van de NSDAP waren. Hitler wilde onafhankelijk zijn van de Rijksdag daarom deed hij een wetsvoorstel die erdoor kwam en zo ontstond de machtigingswet. Door de machtigingswet had de regering onbeperkte macht voor vier jaar. Hierdoor kwam Hitler aan de macht. Hier maakte Hitler gebruik van en hij schakelde de vakbonden uit, verbond alle politieke partijen behalve de NSDAP en alles kwam onder nazi macht. Hitler kon aan de macht blijven doordat tegenstanders werden afgevoerd naar concentratiekampen en iedereen in Duitsland zich belangrijk voelde. Zo noemde Hitler de moedervrouw de belangrijkste burger in Duitland. Hij vond fabrieksarbeiders ook belangrijk omdat die oorlog technisch gezien mogelijk maakten. De boeren werden ook belangrijk gevonden omdat zij nog echt van het zuivere Arische ras waren. In de propaganda kwam ook naar voren hoe goed het ging met de oorlog en dat Duitsland aan de winnende hand was. Goebbels hield veel toespraken en ging persoonlijk naar het volk toe om te vertellen hoe ze er op dat moment voorstonden. Door dit alles voelde het volk zich erbij betrokken en had het weinig redenen om te willen dat Hitler geen macht meer zou hebben. Zoals de Nazi’s ongeveer vijftig jaar geleden propaganda gebruikte, komt dit ook nu nog voor. Bijvoorbeeld in Irak, waar Saddam Hoessein al tijden propaganda gebruikt om de mensen in zijn land te beïnvloeden. Zo probeert hij door middel van propaganda zijn imago te verbeteren (zelfverheerlijking). Ook gebruikt hij propaganda om zijn onderdanen een slecht beeld bij te brengen van de westerse cultuur. Zo zie je maar: het verleden weerspiegelt in het heden.