Oliecrisis 1973

Voor ik aan mijn Praktische Opdracht begon, wist ik vrij weinig over de Koude Oorlog, laat staan over de oorzaak en gevolg(en) van de Oliecrisis. Ik wist niet veel meer dan dat het in 1973 was en dat het te maken had met de autoloze zondagen. Gelukkig ben ik nu, nu ik het af heb, heel wat wijzer geworden over mijn onderwerp en over de Koude Oorlog in het algemeen. Door het doornemen van de volgende pagina’s kunt u zien hoe dat zo komt.

Op pagina 3 begin ik met het geven van een (zeer) korte algemene gang van zaken in de periode van de Koude Oorlog. Hierin begin ik met het jaartal 1945.

Van pagina 4 t/m 6 heb ik het dan over de oorzaak en de gevolgen van de Oliecrisis in het jaar 1973. Ik begin op 6 oktober 1973 met een kleine samenvatting over wat er is gebeurd tijdens de Jom Kippoeroorlog.

Dan ga ik op de pagina’s 7 en 8 laten zien welke muziek er in 1973 werd gemaakt en hoe de muziek insprong op de donkere perioden in de Koude Oorlog.

Op pagina 9 heb ik het interview met mijn vader. Ik begin niet direct te vragen over zijn ervaringen met de oliecrisis maar we hebben het ook gehad over de periode voorafgaand aan de oliecrisis.

Pagina 10 geeft aan wat er nog meer is gebeurt in het jaar 1973. Hierbij staan ook geboortes van mensen die een bekende status hebben opgebouwd, zoals de olympisch medaille winnaar Mark Huizinga.

Dan heb ik op pagina 1 nog mijn evaluatie staan. Hierin geef ik onder andere aan hoe ik over het maken van deze Praktische Opdracht denk.

En tot slot op pagina 12, staan de bronnen die ik heb gebruikt bij het maken van deze Praktische Opdracht. Op verzoek van heb ik google weggelaten.

Voordat de oliecrisis begon in 1973, was de Koude Oorlog al 28 jaar aan de gang. De Koude Oorlog is de periode tussen 1945 en 1991. Het begon allemaal na de Tweede Wereldoorlog waarna de geallieerden besloten het oude Duitsland op te delen in vier delen. Engeland, Frankrijk, Amerika en de Sovjet-Unie waren de nieuwe machthebbers in het nieuwe Duitsland. Zij moesten ervoor zorgen dat de Duitsers geen nieuwe oorlog zouden beginnen. De Amerikanen, de Britten en de Fransen waren het al snel met elkaar eens om het hele westen van Duitsland onder één bewind te laten voeren en niet 3 aparte. Het werd hierdoor al snel West-Duitsland ( BRD: Bondsrepubliek Duitsland) en Oost-Duitsland ( DDR: Deutsche Democratische Republik). Of te wel het democratische westen en het communistische oosten. Onder de Oost-Duitsers leverde dit al snel onvrede op doordat de Sovjet Unie een muur bouwde tussen de twee aparte staten. Het werd, niet alleen door het verdeelde Duitsland maar ook door alle andere spanningen, al gauw het zogenaamde ‘Democratische westen’ tegen het ‘Communistische oosten’. Er gingen al verschillende crises aan de oliecrisis vooraf. Bijvoorbeeld de Koreaanse oorlog en de cubacrisis. Dit zijn beide voorbeelden van spanningen tussen Amerika en de Sovjet Unie. Meestal liepen deze spanningen niet uit op een militaire confrontatie wat toch wel kenmerkelijk was voor de Koude Oorlog.
De cubacrisis ging eigenlijk over de, door de Sovjet Unie, gestationeerde raketten in Cuba. Hierdoor voelde de Verenigde Staten zich bedreigd en reageerde hier fel op. Ook waren er al snel Sovjet schepen onderweg om het aantal raketten uit te breiden met infanterie en nieuwe raketten. Door indirect contact, dat wil zeggen door middel van radio-uitzendingen, tussen de staatshoofden, Kennedy en Chroesjtsjow, werd dit conflict uiteindelijk ook weer opgelost. Al had een groot deel van de wereld de bui al weer zien hangen.

Op 6 oktober 1973, de grote Verzoendag ( Jom Kippoer) voor de Israëli’s, vielen Egypte en, het door Rusland gesteunde, Syrië Israël binnen. De Israëli’s waren zwaar verrast. Doordat ze onvoorbereid waren, konden ze geen gebruik maken van openbaar vervoer, tv en radio er was door niemand eten ingeslagen. Door deze onverwachte actie boekten Egypte en Syrië enorme terreinwinst. Door het moedige vechten van de Israëli’s werden de Egyptenaren al snel teruggedrongen tot bij het Suezkanaal en de Syriërs tot vlakbij Damascus. Alles bij elkaar heeft deze inval nog geen maand geduurd. Toch is Israël een groot aantal dagen afgesloten geweest van de buitenwereld. Ze kregen na deze oorlog veel steun van buitenaf. Voornamelijk Westerse steun door met name de Verenigde Staten en de Europese Unie waarvan ook Nederland deel uit maakte.

De Arabische landen hadden nog een soort wapen achter de hand om Israël en de steun biedende landen onder druk te zetten namelijk het grotendeels stopzetten van de handel in ruwe aardolie, ook wel crude genoemd. De olie die in de westerse landen werd gebruikt kwam voor een zeer groot deel uit Arabische landen als Egypte. Voor de inval in Israël, in begin 1973, eisten de olieproducerende landen (OPEC) al een verdubbeling van de olieprijs. De oliemaatschappijen, die de olie afnamen, vonden dat te hoog. Er kwam geen overeenstemming. Maar dat de prijzen sterk zouden stijgen stond voor de oliemaatschappijen al voor de inval vast. De Arabische landen die olie produceerden en exporteerden besloten op 18 oktober 1973 om de olieprijs met nog eens 70 % omhoog te doen, en om landen die de Arabieren steunden een voorkeursbehandeling te geven. De prijzen stegen van 3 Dollar per vat ( 159 liter) in 1972 naar 12 Dollar per vat in 1974 ( nu +/- 55 Dollar). De Amerikaanse president van toen, Richard Nixon, zegde op 19 oktober van dat zelfde jaar Israël volledige militaire steun toe, waardoor er een stop kwam op de olie handel van de VS met olieproducerende en –exporterende landen in het Midden-Oosten. Ook Nederland werd getroffen door de VS ook weer steun te verlenen. Hierdoor besloot Algerije op 20 oktober, weer een dag later, ook Nederland geen olie meer te verschaffen. Op die zelfde dag nog besloten ook 6 andere Arabische landen dit te doen. En op 30 oktober stopte ook de olietoevoer vanuit Saoedi-Arabië. Er was niet direct paniek in Nederland doordat de Arabische landen toen dan toe nog nooit tot een collectief besluit waren gekomen tegen Nederland. Toch gebeurde dit op 4 november 1973 waardoor Nederland met nog eens 25 % minder olie kwam te zitten. Volgens de regering zou dit hebben kunnen leiden tot een stijging van de werkloosheid wat weer gevolgen zou kunnen hebben voor de maatschappij en de economie. Maar met bezuinigingen hadden de oliemaatschappijen al meer ervaring. Voor de oliecrisis waren er zelfs al bezuinigingen doorgevoerd door de dreiging van de verdubbeling van de olieprijs. Door deze bezuinigingen zouden de prijzen niet zo enorm stijgen als er dreigde. Al vanaf het begin van 1973 werden alle overbodige zaken al verdwenen bij benzinestation. Er werd niks meer gratis weggegeven om de klant tevreden te houden zoals geschenken. Er was een bureau, Bureau Mc. Cann, dat de bezuinigingscampagne richtte op de consument. Ook werd minister Lubbers, van Economische Zaken, door een opvallende actie, het uitzetten van het licht op de kamer van Lubbers, benaderd om de consument te laten inzien zo min mogelijk kunstlicht te gebruiken als er nog genoeg daglicht door de ramen kwam.

De enige mogelijkheid om iets aan de olietekorten te doen was, volgens de toenmalige regering, autoloze zondagen in lassen. De enige voertuigen die wel de weg op mochten waren ambulances en politiewagens en dergelijke.
Op 4 november 1973 was de eerste van een zevental autoloze zondagen. Precieze cijfers van het aantal heb ik niet kunnen achterhalen omdat er door 5 verschillende bronnen op internet 3 verschillende aantallen werden genoemd.. Ondanks het grote ongemak tijdens deze dagen werden deze niet als onaangenaam ervaren door de Nederlanders. Zij stonden natuurlijk ook machteloos want er werd streng gecontroleerd door de politie. Als je van de weg gebruik wilde maken, bijvoorbeeld als een dokter op huisbezoek ging, moest je een pas aanvragen. Wanneer je geen pas bij je had, mocht je niet doorrijden en kreeg je een flinke boete.
Na deze eerste autoloze zondag volgden er nog 6 van deze dagen. Ondanks het grote ongemak tijdens deze dagen werden de dagen absoluut niet onaangenaam ervaren door de Nederlandse bevolking. Beter gezegd, ze hebben er nu nog positieve gedachten over, vooral de kinderen van toen. Uit opinieonderzoek bleek dat de meeste Nederlanders de autoloze zondagen als prettige dagen ervoeren.
Natuurlijk was het voor de kinderen wel leuk: lekker op de snelweg fietsen, rolschaatsen of nog weer iets anders zonder te worden overreden door het drukke autoverkeer.
Wereld olie-, kolen- en gasvoorraden per regio per eind 2002
Na een achteraf ingesteld onderzoek zou blijken dat er genoeg reserves waren en het dus eigenlijk niet nodig was om te bezuinigen op olie en energie. Dit bleek een grote, positieve meevaller voor Nederland. Ook was het geen slechte actie voor het milieu om deze een paar dagen van autogassen te ontzien. Na deze crisis tijd bloeide de Nederlandse economie weer gedeeltelijk op, maar de olie zou in 1979 weer voor problemen zorgen. Niet zulke grote problemen als in het zogenaamde crisisjaar 1973.
Bron:
Energie in Cijfers: Trends
De oliecrisis heeft officieel negen maanden geduurd maar op de dag van vandaag nog steeds een belangrijke gebeurtenis in onze geschiedenis doordat er nog altijd redelijk veel mensen zijn die enorm letten op hun energie verbruik. Toch zijn er nu weer problemen met de olievoorraden. Maar dit komt omdat deze voorraden lichtelijk terug lopen. Er wordt te veel olie gebruikt wat natuurlijk ook erg schadelijk is voor het milieu. Er worden nu in verschillende grote steden al eens per jaar autoloze dagen gehouden, waaraan de mensen zich ook massaal houden.

Brandstofprijzen voor grootverbruikers
Bron:
Energie in Cijfers: Trends

JAARLIJST 1973
NUM WKN POS TITEL ARTIEST DATUM
1 17 1 do you love me sharif dean 26-05-73
2 17 1 angie rolling stones 08-09-73
3 15 1 we were all wounded at wounded knee redbone 19-05-73
4 12 1 't is weer voorbij die mooie zomer gerard cox 13-10-73
5 14 1 my friend the wind demis roussos 08-09-73
6 14 1 rote rosen freddy breck 21-07-73
7 13 1 radar love golden earring 25-08-73
8 15 2 one is one nick mackenzie 30-06-73
9 13 1 block buster sweet 20-01-73
10 13 1 go like elijah chi coltrane 27-01-73
11 14 1 tie a yellow ribbon round the ole oak tree tony orlando & dawn 28-04-73
12 15 2 long haired lover from liverpool little jimmy osmond 13-01-73
13 13 2 forever and ever demis roussos 31-03-73
14 11 1 le lac majeur mortimer shuman 17-03-73
15 12 1 power to all our friends cliff richard 21-04-73
16 11 1 down by the lazy river osmonds 10-03-73
17 10 1 the day that curly billy shot down crazy sam mcgee hollies 27-10-73
18 11 3 maybe tomorrow maybe tonight earth & fire 03-03-73
19 13 5 he kom aan dimitri van toren 26-05-73
20 9 1 schones madchen aus arcadia demis roussos 03-11-73
21 13 3 bianca freddy breck 03-02-73
22 13 3 ay no digas chris montez & raza 01-09-73
23 12 3 goodbye my love goodbye demis roussos 02-06-73
24 11 4 ginny come lately albert west 26-05-73
25 12 3 dag zuster ursula rob de nijs 22-09-73

Ook heeft John Lennon in 1971 het kerstnummer ‘Happy Xmas’ geschreven wat over de oorlog gaat. Dit om de bevolking tijdens de kerst, enigszins te blijven vertellen over de oorlog. Het gaat er voornamelijk om om het leed wat er toch heerst kenbaar te maken, en niet in de doofpot te stoppen
songtekst Happy X-Mas (War Is Over) John Lennon Lyrics :
so this is christmas
and what have you done
another year over
a new one just begun

and so this is christmas
i hope you have fun
the near and the dear ones
the old and the young

a very merry christmas
and a happy new year
let's hope it's a good one
without any fear

and so this is christmas (war is over...)
for weak and for strong (...if you want it)
the rich and the poor ones
the road is so long

and so happy christmas
for black and for white
for the yellow and red ones
let's all stop the fight (2x)

a very merry christmas
and a happy new year
lets hope it's a good one
without any fear

so this is christmas
and what have you done

war is over - if you want it
war is over - if you want it
war is over - if you want it
war is over - if you want it

Ik leg mijn interview af met mijn vader, die in 1973 17 jaar was.

o Wat weet u nog van de voorafgaande periode van de oliecrisis? Periode tussen 1945 en 1973?
Er kwam steeds betere welvaart dus er kwamen ook meer luxe dingen zoals tv’s, telefoons en auto’s.

o Wat kan u zich herinneren van de Jom Kippoeroorlog? Heeft u daar iets van meegekregen via de media?
Ik kan me er niet veel meer van herinneren. Wat ik me nog wel herinner is dat er op een gegeven moment geen olie meer werd opgepompt uit de grond en de olietoevoer stopte.

o Hoe ervoer u de oliecrisis?
Ook niet echt helemaal. Wel dat er autoloze zondagen waren waardoor het erg stil was op de weg.

o Waren er bij u thuis dingen waar je op moest letten, zoals energie verbruik?
Niet veel, alleen moest wel de kachel 1 á 2 graden lager worden gezet om de toch iets te bezuinigen. De kachel was toen bij ons op stookolie omdat we nog geen gas hadden.

o U reed toen nog geen auto, maar moesten uw ouders vaker op de fiets of te voet van A naar B reizen? Meer dan normaal?
Niet vaker dan anders. Er was altijd nog het openbaar vervoer waar wij toen veel gebruik van maakten. We hadden namelijk nog geen auto bij ons thuis. Was ook niet nodig.

o Wat vond u van de bezuinigingen?
Bezuinigingen op de olie was eigenlijk niet nodig. Achteraf gezien.

o Wat vond u er achteraf van?
Dat er toch een paar lekker rustige dagen bij zaten vond ik ook wel goed. Niet al die auto’s op de weg. Maar toch was al die drukte nergens voor nodig, achteraf gezien.

o Wat weet u nog van de periode na de oliecrisis? Periode tussen 1973 en 1991?
Dat iedereen na 1973 niet veel zuiniger is gaan doen. Er zijn steeds meer producten gebaseerd op olie dus is er daardoor ook meer uit de grond gepompt. Hierdoor is ook de vervuiling toegenomen.

Gebeurtenissen:
• 23 mei - Te Avignon wordt de eerste Pablo Picasso-expositie geopend sedert zijn plotse overlijden op 8 april. Alle 201 doeken, die hij schilderde sedert 1970, worden er tentoongesteld, aldus ook de nieuwste precies voor zijn dood.
• 29 juni - Het regeringsleger van Burundi (geleid door Tutsi's) doodt in Tanzania 10 Hutu's.
• 21 juli - Akkoord tussen de presidenten van Tanzania en Burundi, na bemiddeling van president Mobutu van Zaïre
• 6 oktober - Egyptische strijdkrachten steken op deze joodse feestdag onverhoeds het Suezkanaal over en overrompelen met succes de Israëlische Bar-Lev-linie. Begin van de Yom Kippur oorlog.
• Syrische strijdkrachten veroveren de Golanhoogte.
• 11 oktober - Nadat de confessionele partijen KVP, ARP en CHU zich kort geleden hadden opgeheven, wordt vandaag het Christen Democratisch Appèl (CDA) officieel opgericht.
• 17 oktober - Begin van de oliecrisis. De Arabische landen boycotten onder andere Nederland, omdat dit land Israël steunt. De Nederlandse overheid voert later de autoloze zondag in om het benzineverbruik te verminderen.
• 11 september - In Chili pleegt leger onder generaal Pinochet een staatsgreep. De demokratisch gekozen president Salvador Allende die een linkse koers aanhield wordt vermoord.
• 12 oktober - Het Israëlische leger herovert de Golanhoogte.
• 15 oktober - Israëlische strijdkrachten steken het Suezkanaal over en omsingelen het Egyptische Derde Leger.
• 24 oktober - Staakt-het-vuren tussen Israël en Egypte.
Geboren:
• 20 januari - Mathilde, prinses van België
• 12 februari - Gianni Romme, Nederlands schaatser
• 24 juni - Milouska Meulens, presentatrice Jeugdjournaal
• 19 juli - Xander de Buisonje, Nederlands zanger
• 29 juli - Wanya Morris, zanger popgroep Boyz Two Men
• 19 augustus - kroonprinses Mette-Marit van Noorwegen
• 3 september - Jennifer Paige, zangeres
• 10 september - Nance, Nederlands tv-presentatrice
• 10 september - Mark Huizinga, Nederlands judoka
• 13 september - Sabine Konings, Nederlands actrice
• 17 september - Anastacia, Amerikaans zangeres
• 21 september - Virginia Ruano-Pascual, Spaans tennisster
• 3 oktober - Neve Campbell, actrice
• 19 november - Natasja Kensmil, Nederlands kunstschilder
• 28 december - Ids Postma, Nederlands schaatser

Voor ik aan mijn Praktische Opdracht begon, wist ik vrij weinig over de Koude Oorlog, laat staan over de oorzaak en gevolg(en) van de Oliecrisis. Ik wist niet veel meer dan dat het in 1973 was en dat het te maken had met de autoloze zondagen. Gelukkig ben ik nu, nu ik het af heb, heel wat wijzer geworden over mijn onderwerp en over de Koude Oorlog in het algemeen.
Hoe ervoeren de ooggetuigen de Koude Oorlog?
De Koude Oorlog werd niet ervaren als een prettige tijd. Toch werd dit door velen geaccepteerd want er was toch niets aan te doen. Je kon wel gaan demonstreren maar daar schoot je toch niks mee op, nu nog niet. Dus echt veel hebben de politici niet geleerd van de Koude 20e eeuw. Er was veel ontevredenheid onder de bevolking en die is er nog steeds. Ik vind, dat naar aanleiding van de 20e eeuw, de politici meer bezig moeten zijn met het tevreden houden van de bevolking dan met allemaal regeltjes waardoor er minder hard gereden mag worden. Ook denk ik niet dat er heel veel burgers zijn in Nederland die zich veilig voelen. Vooral niet, nu er weer een zogenaamde politieke moord heeft plaatsgevonden, alleen omdat iemand voor zijn mening uitkwam. Dit heeft, volgens mij, ook weer te maken met het verschil tussen bepaalde culturen. Hiermee wil ik niet zeggen dat de hele Islam de aanslag heeft gepland, maar wel dat er weer een Marokkaan negatief in het nieuws komt. Natuurlijk zijn er een hele hoop die dit hun ergste vijand nog niet toe wensen, maar ik vind het wel typisch.
Maar even terugkomend op de Koude Oorlog en haar gevolgen. Er komen nu weer olietekorten aan. Dit komt doordat de Oosterse wereld, voornamelijk de moslimwereld, het niet eens is met het Amerikaanse beleid. Maar wat doet Amerika toch verkeerd? Zij proberen de wereldbevolking te helpen. En dan zijn er weer van die radicalen mensen en extremisten die het leuk vinden om dan maar de Amerikaanse burger ervoor te beboeten door een paar vliegtuigen te kapen en die 2 torens in te boren. Hebben wij, als aardbewoners, dan niks geleerd van de geschiedenis? Wat moet er nog gebeuren willen ook alle extremisten door hebben? Moeten wij eerst hun leider vermoorden? Ik hoop niet dat dit nodig is, het zijn allemaal volwassenen, dus moeten zij dit ook op een volwassen manier oplossen, en niet met vliegtuigen of andere massavernietigingswapens, maar op een vredige manier waardoor de wereldburger zich weer overal veilig voelt. Dit is volgens mij al lang niet meer dus daar moet duidelijk een snelle oplossing voor komen.
En dan hoeven we niet meer te leven in een wereld van vijandigheid maar in een wereld van vriendschap en veiligheid.

http://www.fnv.net/host/industriebond/olieboycot.html

http://www.dubo-centrum.nl/infodesk/begrippenlijst.php?recID=182

Oliecrisis (1973), boycot van de Arabische olie producerende landen om de Westerse stelling. Vooral in het Arabisch-Israëlisch conflict ( Yom Kippoeroorlog) te beïnvloeden.

http://www.1meikomitee.net/2002/A.html

http://www.osf.nl/columns_Bierman/oliecrisis_/oliecrisis_.html

http://www.guajara.com/wiki/nl/wikipedia/o/ol/oliecrisis.html

http://www.hetaanzienvan.nl/jaartallen/1973.html

http://www.hbvl.be/dossiers/-e/eeuw/1973/1973_0.html

http://memo.malmberg.nl/secure/nieuws/k20010/olie.htm

http://www.stelling.nl/kleintje/310/pippi.htm

http://www.terugblik.com/1970-1979/1973/1973.html
Oliecrisis; autoloze zondag

http://www.geschiedenisvoorkinderen.nl/eeuw/Koude%20oorlog.htm

http://www.musiclinks.nl/J/John_Lennon_Lyrics/songtekst-Happy-X-Mas-(War-Is-Over)-L4442.html

http://www.michajans.nl/1973.html

http://3voor12.vpro.nl/3voor12/groups/index.jsp?groups=1241532