Hannie Schaft

In haar boek over de oorlog, Toen niet, nu niet, nooit (1982) verhaalt Truus Menger over een aantal van die gezamenlijke acties. Een daarvan was de liquidatie van “foute” Ko Langendijk. Achterop de fiets bij Truus had Hannie deze man neergeschoten. Een eindje verderop doken ze een café in. Truus liet de aanwezige klanten haar pistool zien en maakte duidelijk dat zij, wanneer de Duitsers daar naar zouden vragen, al zeker een uur aanwezig waren. Nadat ze zich heel ordinair hadden opgemaakt, “zo'n beetje defterig”, gingen ze op een beschonken manier aan een tafeltje zitten. Langskomende Duitsers wilden van de “aanhalige” dames niets weten en lieten hen na een vluchtige controle verder met rust. Op 21 maart 1945 werd Hannie bij een weg controle gearresteerd op het bezit van illegale krantjes.

Op het bureau bracht een Duitse officier haar in verband met “het meisje met het rode haar” dat bij zoveel aanslagen en sabotageacties betrokken was geweest. Haar arrestatie kreeg hierdoor een veel groter belang. Ondanks de afspraak die de Duitsers aan het einde van de oorlog met de Binnenlandse Strijdkrachten hadden gemaakt om geen mensen meer te executeren, werd Hannie vier weken na haar arrestatie doodgeschoten. Haar vrienden uit het verzet probeerden nog achter haar verblijfplaats te komen om haar te kunnen bevrijden. Toen Truus daar uiteindelijk achter kwam, bleek Hannie's naam te zijn doorgestreept in het gevangenisboek.

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

4) Is haar werk zinvol geweest? http://www.hannieschaft.nl/

STAP 4: HET VERWERKEN VAN INFORMATIE

1) Wie was Hannie Schaft?

In 1922 werd Hannie Schaft in Haarlem geboren. Haar jongere zusje was overleden, waardoor ze erg beschermd werd opgevoed, zodat haar weinig kon overkomen. In 1938 ging Hannie rechten studeren in Amsterdam, en werd lid van de Amsterdamse Vrouwelijke Studentenvereniging. Ondanks dat in 1940 de oorlog uitbrak, ging ze toch door met haar studie en haalde haar kandidaatsexamen. Op haar tweeëntwintigste kwam ze in het verzet terecht. Op 21 maart 1945 werd Hannie gearresteerd, en vier weken laten geëxecuteerd.

2) Hoe kwam ze in het verzet terecht? 3) Wat heeft ze in het verzet concreet gedaan?

Hannie Schaft woonde in een gezin van sociaal-democraten, waarin veel werd gediscussieerd over politiek. Het was logisch dat ze in de loop der jaren woede tegen de Duitsers had ontwikkeld. Ze ging altijd giftig tekeer tegen alles wat onrecht in de wereld was. In haar studententijd merkte Hannie dat twee van haar joodse studiegenoten erg werden beperkt in hun bewegingsvrijheid en een gele ster moesten gaan dragen. Daarom stal ze twee niet-joodse persoonsbewijzen voor hen. Ook stuurde ze pakjes naar Westerbork en andere kampen. Hannie’s leven veranderde ingrijpend toen de Duiters in 1943 een loyaliteitsverklaring gingen eisen. Dit vond ze ondenkbaar en in het voorjaar vertrok ze met haar twee joodse vriendinnen terug naar Haarlem om bij haar ouders onder te duiken. In Haarlem sloot Hannie zich aan bij de linkse sabotagegroep de Raad van Verzet. De zusjes Freddie en Truus Overstegen maakte deel uit van de RVV, evenals Jan Bonekamp. Haar ouders wisten hier niets vanaf. En van de joodse meisjes gaf haar “vrijwillige gevangenschap” op, en probeerde naar Zwitserland te vluchten, maar werd in Frankrijk verraden. Hannie kreeg instructies over wapens en schietles. Haar eerste opdracht bleek “de proef van bekwaamheid en betrouwbaarheid” te zijn. Bij een van de werkelijke acties kwam Jan Bonekamp om het leven, zonder dat Hannie dit wist en tevergeefs op hem wachtte. De Duitsers wisten net voordat Jan overleed, nog een paar adressen van hem los te krijgen, en gijzelde de ouders van Hannie. Doordat zij hier expres niet op reageerde lieten de Duitsers hen gaan. Door al deze gebeurtenissen kreeg Hannie een flinke inzinking. Om het te kunnen vergeten, wilde ze de gevaarlijkste klussen doen. Een daarvan was de liquidatie van Ko Lagendijk. Achter op de fiets bij Truus had Hannie hem neergeschoten. Op 21 maart 1945 werd ze gearresteerd wegens bezit van illegale krantjes. Op het bureau kwam de officier erachter dat zij “het meisje met het rode haar” was, die al bij meerdere sabotageacties betrokken was geweest. Ondanks de afspraak die de Duitsers hadden gemaakt aan het eind van de oorlog met de Binnenlandse Strijdkrachten om geen mensen meer te executeren, werd Hannie alsnog 4 weken later doodgeschoten.

4) Is haar werk zinvol geweest?

Ja, Hannie Schaft wordt tegenwoordig beschouwd als een heldin, een vrouw van het verzet. Ze was ontzettend moedig, en ook ik heb veel respect voor haar. Er zijn boeken verschenen, onder andere “Het meisje met het rode haar” door Theun de Vries en er is zelfs een verfilming geweest (Hannie Schaft gespeeld door Renée Schoutendijk). Ook zijn er tentoonstellingen geweest en herdenkingen. Er is ook een eerbegraafplaats in Bloemendaal.

STAP 5: ANTWOORD OP DE HOOFDVRAAG

Welke rol heeft Hannie Schaft gespeeld in het verzet?

Doordat ze geconfronteerd werd met een steeds harder optredende bezetter en de deportaties van de joodse burgers nam ze de beslissing om in het gewapende verzet te gaan, hiermee zette zij haar eigen leven op het spel en daar was ze zich zeer van bewust. Haar rol in het verzet is zeer belangrijk geweest, ze hielp met het liquideren van verraders, die Joden en zigeuners en andere verzetsmensen verraadden en die dan zo in concentratiekampen terecht kwamen. Ze was een moedige strijdster in het verzet.

STAP 6: EIGEN MENING

Ik zie Hannie Schaft, net als vele anderen, als een heldin. Ik vind het erg moedig wat ze heeft gedaan en dat ze het heeft kunnen opbrengen. Ze maakte een groot deel uit van het verzet, en het is erg belangrijk geweest.

STAP 7: PRESENTATIE ONDERZOEK

Hannie Schaft’s oprechte gevoel van betrokkenheid met de vervolgde joodse medeburgers deed Hannie Schaft in het verzet belanden. Het stelen van persoonsbewijzen om joodse mensen van valse identiteitspapieren te voorzien was zeer moedig, zeker voor zo’n jonge vrouw. Het was een duidelijke keuze tegen de Duitse bezetters, tegen het antisemitisme en fascisme en voor vrijheid en democratie. Het vervoeren en verspreiden van illegale krantjes, die de Nederlanders van echt nieuws voorzagen heeft daaraan bijgedragen. Ook haar weigering om een loyaliteitsverklaring aan de bezetter te ondertekenenen was een duidelijke daad van overzet en een politieke keuze. Ze nam de gevolgen voor haar studie op de koop toe. Doordat ze geconfronteerd werd met een steeds harder optredende bezetter en de deportaties van joodse medeburgers nam ze de beslissing om in het verzet te gaan. Hiermee zette zij haar eigen leven op het spel en daar was ze zich zeer van bewust. Haar rol in het verzet is zeer belangrijk geweest, ze was een voorbeeld voor haar generatie en ook voor de huidige. Haar optreden en dat van vele andere verzetsmensen is van historische betekenis geweest dat zal altijd zo blijven.

Hannie Schaft’s oprechte gevoel van betrokkenheid met de vervolgde joodse medeburgers deed Hannie Schaft in het verzet belanden. Het stelen van persoonsbewijzen om joodse mensen van valse identiteitspapieren te voorzien was zeer moedig, zeker voor zo’n jonge vrouw. Het was een duidelijke keuze tegen de Duitse bezetters, tegen het antisemitisme en fascisme en voor vrijheid en democratie. Het vervoeren en verspreiden van illegale krantjes, die de Nederlanders van echt nieuws voorzagen heeft daaraan bijgedragen. Ook haar weigering om een loyaliteitsverklaring aan de bezetter te ondertekenenen was een duidelijke daad van overzet en een politieke keuze. Ze nam de gevolgen voor haar studie op de koop toe. Doordat ze geconfronteerd werd met een steeds harder optredende bezetter en de deportaties van joodse medeburgers nam ze de beslissing om in het verzet te gaan. Hiermee zette zij haar eigen leven op het spel en daar was ze zich zeer van bewust. Haar rol in het verzet is zeer belangrijk geweest, ze was een voorbeeld voor haar generatie en ook voor de huidige. Haar optreden en dat van vele andere verzetsmensen is van historische betekenis geweest dat zal altijd zo blijven.