De dolle mina's

Hoe ontstond de Dolle Mina?
De Dolle Mina is ontstaan in december 1969. Een klein groepje vrouwen en mannen discussieerde vaak thuis over de verschillen tussen vrouw en man. Een aantal mannen kwamen het idee om een beweging op te richten, en drongen dit aan bij een aantal vrouwen. De grondleggers waren onder andere Michel Korzec, zijn broer Alex, diens vriendin Rita Hendriks, Korzecs vroegere buurman Huub Philippens, zijn vrouw Anne Marie Philippens, student scheikunde Nora Rozenbroek en geschiedenisstudente Selma Leydesdorff. Ze hadden allemaal dezelfde linkse politieke ideeën. Ze organiseerde voor het ‘kleine groepje’ brainstormavonden en bedachten acties en een naam. Één van de aanwezigen kwam met de naam ‘Dolle Mina’, afgeleid van de bijnaam ‘ijzeren mina’ van de vrouwenstrijder Wilhelmina Drucker van de eerste feministische golf in de 19e eeuw. Ze bedachten acties en doelen. Een aantal vrouwen in het groepje hadden adresje van journalisten en mannen die werkte bij bijvoorbeeld de VPRO, KRO, VARA enz. Tijdens de actie op 24 januari 1970 kwam slecht alleen KRO’s brandpunt. De rest van de pers vond het blijkbaar niet belangrijk.

Ze verbrandden die middag een korset bij het standbeeld van Wilhelmina Drucker.

Brandpunt deed verslag in een uitzending over de actiegroep. In beeld kwamen vrolijke fotogenieke meiden, die tijdens een bruiloft het pasgehuwd bruidspaar opwachtten met vrolijk gezang. Verder was in de uitzending te zien dat vrouwen mannen nafloten op straat, in plaats van mannen die vrouwen nafloten. Ook werd er actie gevoerd voor openbare toiletten voor vrouwen.

De uitzending sloeg in als een bom. De uitzending maakte duizenden vrouwen in het land aan het nadenken over de verdeling tussen man en vrouw. De actiegroep –die in het begin geen enkele aandacht kreeg- groeide in razend tempo tot een icoon van een tijdperk. De oprichters kregen meer dan duizend aanmeldingen voor nieuwe leden, zelfs zo veel dat de groep in vele kleine groepen werd verdeeld. Er werden in kleine groepjes verschillende acties gevoerd door heel Nederland met elk een ander doel voor ogen. Mannen en vrouwen geloofden weer in een nieuwe verandering in de samenleving!


Hoe ontstond de man vrouw maatschappij?
‘Het starsein’ voor de tweede feministische golf werd in Nederland gegeven door een artikel van Joke (Kool-)Smit, het onbehagen van de vrouw in 1967. In het artikel beschreef ze haar eigen ervaringen thuis als huisvrouw.

Joke (kool-)Smit & Hedy d’Ancona richtte de beweging man vrouw maatschappij (MVM0 op, op 26 oktober 1968. Er konden zowel mannen als vrouwen lid hiervan worden. Het doel was een vrije zelfontplooiing voor mannen en vrouwen. Voor zowel de vrouw als de man moest er evenveel mogelijkheid zijn om een goede opleiding te kunnen volgen en daarna goed betaald werk te kunnen hebben. Voor vrouwen moest het makkelijker worden op moederschap en betaalt werk te combineren.

Dolle Mina was MVM een clubje deftige dames. MVM bestond uit dertigers, Dolle Mina uit studentes en andere leden van de protestgeneratie.


Wat wilde de Dolle Mina & de man vrouw maatschappij bereiken?
• Het wijzigen van de huwelijkswetgeving waarin de man boven de vrouw werd gesteld
Bij de wet was nog bepaald dat een man boven de vrouw was gesteld in het huwelijk. Tot 1956 was de getrouwde vrouw nog handelingsonbekwaam. Als er een huwelijk werd gesloten beloofde een vrouw nog gehoorzaamheid aan haar echtgenoot. Ze konden geen enkel rechtshandeling verrichten zonder toestemming van de man. Ze konden bijvoorbeeld geen contract tekenen zonder toestemming, geen geld halen zonder toestemming en geen grote aankopen doen ook weer zonder toestemming van hun echtgenoot. de man beheerde in die tijd nog het gezamenlijke vermogen als de man en vrouw in gemeenschap van goederen waren getrouwd. Ook al was dit het erfgoed vanaf de vrouw, de man besliste erover. Wat niet in 1956 was geschrapt was dat de man officieel hoofd van het gezin was. Deze wet verdween 13 jaar later pas in 1969.

• Zelfbeslissing over abortus ('Baas in eigen Buik')
Het zelf beslissen over abortus was verboden bij de wet. Het werd wel stiekem gedaan, maar niet door professionele artsen. Het risico op infecties was bij abortus dus erg groot.

• Geen slavinnenrol voor de huisvrouw
De vrouw wilde niet alleen huismoeder zijn maar ook een leuke baan hebben. Voor de vrouw lag het heel dubbel. Aan de ene kant werden zij voorbereidt op een maatschappelijk bestaan, aan de andere kant werden zij vanaf dat ze jong waren doordrongen van het feit dat dit bestaan zouden ophouden wanneer zij zouden gaan trouwen en kinderen zou krijgen.
- Degene die hier een compleet vernieuwende oplossing voor had was Joke (Kool-)Smit. Zij stelde het algemene arbeidstijdverkorting voor. Hierdoor zou het makkelijker worden voor echtparen om samen de opvoeding met een betaalde baan te kunnen combineren. Zo zouden vrouwen ook een carrière kunnen opbouwen.

• Gelijk loon voor gelijke arbeid

• Meer en betere seksuele voorlichting en opvoeding

• Strijd tegen de dubbele seksuele moraal

• Goede anticonceptie

• Gelijke opvoeding voor jongens en meisjes

• Uitbreiding van het aantal kindercentra: crèches & peuterspeelzalen

• Veilige kinderspeelplaatsen

• Werk voor de gehuwde vrouw, als dat haar wens is

• Openbare toiletten ook voor vrouwen

• Alle opleidingen ook toegankelijk voor vrouwen

• Verbetering en democratisering van het onderwijs

• Mannen moeten dienst kunnen weigeren

• Tegen de 'Missverkiezing'


Maar hoe pak je dan zo’n verandering aan?
Dolle Mina vond dat de achterstelling van de vrouw alleen door een revolutionaire verandering kon worden opgeheven. MVM stak veel energie in onderzoek, publicaties en contacten met de politiek, terwijl Dolle Mina zich richtte op ludieke acties die de aandacht van de media trokken.

Een paar acties van de Dolle Mina op een rijtje:

De Dolle Mina’s bedachten allerlei acties met veel gevoel voor publiciteit. De eerste actie was op 24 januari 1970 de bezetting van kasteel Nijenrode, het zo gehete ‘Maagdenhuisbezetting’. In het kasteel zat een Business school, de school liet geen vrouwelijke studenten toe. Het college van bestuur van dit instituut werd streng toegesproken door Nora Rozenbroek, één van de grondleggers van de Dolle Mina.

Dezelfde dag werd deze actie afgesloten met een openbare korset verbranding bij het standbeeld van Wilhelmina Drucker. ’s Avonds, tijdens de uitzending van Brandpunt werd er uitgebreid aandacht aan besteed.

Na een tijdje groeide de werkgelegenheid voor vrouwen en ontstond er een probleem; het tekort aan crèches. Daarom besloten de Dolle Mina’s een grote box met baby’s midden op straat te zetten, zo wilde ze duidelijk maken dat er een tekort was aan crèches.

Ook vonden de Dolle Mina’s het vervelend dat ze vaak werden gezien als ‘lustobject’, daarom besloten ze dat het ook wel eens omgedraaid mocht worden. Waarom zouden alleen mannen naar vrouwen mogen fluiten? Daarom werd er besloten mannen ook na te fluiten wanneer ze langsliepen.

14 maart 1970: Één van de bekendste acties van Dolle Mina is het zelf beslissen over abortus. De Dolle Mina’s trokken hun kleren omhoog waardoor hun buik zichtbaar werd en waar op stond geschreven ‘baas in eigen buik’. De actie kreeg veel aandacht, en ook meteen het ‘beeld’ als mensen aan de Dolle Mina’s dacht.


De acties van de man vrouw maatschappij
In vergeleken met de Dolle Mina pakte de man vrouw maatschappij de acties heel anders aan. De Dolle Mina’s gingen veel de straat op en maakte veel gebruik van de massamedia. De MVM maakte meer gebruik van bijvoorbeeld pamfletten.

In deze pamflet staan dertien punten uitgelegd waar een vrouw –die gaat trouwen- voor moet oppassen.

13 valkuilen voor vrouwen die trouwen:
• Offer je op en cijfer je weg, waar en voor wie dan ook;
• Ze onmiddellijk je baan op, breek je opleiding af;
• Een eigen bank –of girorekening is niet meer nodig: je man is voortaan jouw kostwinner;
• Verhuis iedere keer met je man mee, zodat je nergens iets kunt opbouwen;
• Neem de naam van je man aan, dan pas tel je mee;
• Vrij met je man als hij dat wil: hij heeft recht op seks;
• Vertrouw meer op wat anderen denken dan wat je zelf vindt, want zij weten hoe je je als vrouw hebt gedragen;
• Onderneem buiten de deur nooit iets zelfstandig behalve boodschappen doen;
• Vergeet je vroegere vriendinnen en maak ook geen nieuwe contacten;
• Stop al je energie in je huis en bemoei je niet met de wereld daarbuiten;
• Een eigen kamer of plek heb je niet meer nodig: het hele huis is toch van jou;
• Word zo gauw mogelijk zwanger en denk niet over jouw toekomst na;
• Opvoeden en verzorgen van kinderen is je enige levenswerk, waar mannen dan ook vanaf moeten blijven.
Twee manieren om met valkuilen om te gaan:
• Trap erin en denk steeds dat het aan jou ligt dat je niet ‘gelukkig’ bent
• Word lid van MVM en begin aan je emancipatie.

Deze twee posters zijn ook acties van MVM.


Hoe de dolle mina ten einde kwam…
Drie grondleggers van Dolle Mina stapte uit de beweging, met de reden dat de groep te groot werd. Ook vonden ze dat er niet meer werd gestreden voor de doelen die ze eerste voor ogen hadden. Veel discussie en ruzie over deze ‘uitstap’, maar de dames waren gewoon weer van plan om een nieuwe beweging op te richten.

Bijna alle doelen van Dolle Mina en de man vrouw maatschappij zijn bereikt, en de groep viel langzaam stil.

De grondleggers van de Dolle Mina vond vertelde dat ze -van alles wat ze hadden bereikt- nog wel het trotst waren op het plekje in de Dikke van Dalen, voor het woord ‘Dolle Mina’.


Hoe de man vrouw maatschappij ten einde kwam…
In 1973 verlaat Hedy d’Ancona de organisatie, en vele volgen.

In 1988 vond de organisatie het mooi geweest. Er is genoeg bereikt en ze besluiten de MVM op te heffen.

Maar alle acties en protesten waren zeker niks voor niks geweest, er kwam bijvoorbeeld ‘de emancipatie raad’ voor rechtstreeks advies aan de regering.


Wat is er bereikt?
• Het gemiddelde inkomen van de vrouwen en de mannen heeft minder grotere verschillen;

• 1956: Een getrouwde vrouw is niet meer handelingsonbekwaam. Zij mag zonder dat haar man hier toestemming voor hoeft te geven rechtshandelingen verrichten.

• 20 maart 1975: de wet gelijk loon voor mannen en vrouwen. Werkgevers mogen vanaf nu niet meer mannen meer betalen dan vrouwen.

• 1 maart 1980: wet gelijke behandeling voor mannen en vrouwen. Mannen en vrouwen moesten vanaf nu gelijk worden behandeld.

• 1984: abortus werd volgens de wet onder bepaalde voorwaarden toegestaan.

• 1994: De Algemene Wet Gelijke Behandeling Het verbiedt alle discriminatie op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat, niet alleen bij het aangaan of beëindigen van een arbeidsovereenkomst, maar ook bij de toegang tot en de ontplooiing binnen het vrije beroep, en bij alle zakelijk goederen- en dienstenverkeer.