Ethogram & protocol eend

Inleiding

Voor dit verslag heb ik het gedrag van een eend bestudeerd. Hiervoor ben ik speciaal naar de gracht voor het bejaardenhuis in mijn dorp gegaan. Ik had wat brood meegenomen, zodat de eenden ook nog wat konden eten. Hieronder staat wat informatie over de eendensoort waarvan ik het gedrag heb geobserveerd.
De Wilde eend behoort tot de grondeleenden, ook wel zwemeenden genoemd. In ons land broeden ongeveer 300.000 paar Wilde eenden. De meesten blijven hun hele leven in ons land, maar ook veel Wilde eenden uit Noord-Europa brengen de winter in Nederland door.
Het verschil tussen een mannetjes- en vrouwtjeseend is dat
de woerd (het mannetje) een glanzend groene kop, een witte halsband, een kastanjebruine borst en gekrulde zwarte veren aan de staart heeft, terwijl het vrouwtje een onopvallend bruine kleur en een oranje-bruine snavel heeft. Tijdens de najaarsrui krijgt de woerd dezelfde kleur veren als een vrouwtjeseend, maar hij onderscheidt zich dan van het vrouwtje door zijn gele snavel. Veel exemplaren tonen opvallende kleurafwijkingen door vermenging met gekweekte vormen en zijn soms moeilijk te herkennen.
Een ander verschil is dat alleen vrouwtjes kunnen kwaken en mannetjes fluiten of wat zachte geluiden maken.
Wilde eenden zoeken vaak met hun kop onder water te naar voedsel.
Tussen de donsveren van deze eenden wordt lucht vastgehouden om het drijfvermogen te verhogen. Het brede lichaam blijft bij wind en golfslag gemakkelijk in balans. Wilde eenden duiken niet gauw en meestal niet dieper dan een meter. Dankzij hun lange en spitse vleugels kunnen ze vrijwel loodrecht uit het water opstijgen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de duikeenden, die een lange aanloop nodig hebben om te kunnen opstijgen.
Wilde eenden eten in de wintermaanden voornamelijk gras, maar in het voorjaar eten ze bijvoorbeeld ook slakken en waterinsecten. Eendenkuikens eten allerlei kleine diertjes, zoals muggen en waterslakjes.
Men denkt vaak dat eenden overdag voedsel zoeken omdat ze dan vaak worden gevoerd door mensen, maar dat is niet waar. Wilde eenden zoeken vooral 's nachts naar voedsel. Tegen de ochtend keren ze terug en gaan ze slapen. 's Middags nemen ze uitgebreid een bad en wordt er druk gepoetst. Boven hun staart hebben ze een vetklier: een soort tube met vet. Daarmee smeren ze dagelijks met hun snavel de veren in, zodat het verenpak waterdicht blijft.

Protocol

Handeling                          Afkoring                Beschrijving van de handeling.
Zwemmen.                         Zw                        Zich in het water voortbewegen.
Duiken.                              Du                         In het water springen.
Drijven.                              Drij                        Stil liggen in het water.
Kopje onder gaan.             Ko                          De kop onder water doen.
Eten.                                  Et                          Voedsel opnemen met de bek.
Met vleugels fladderen.      Vf                          De vleugels op en neer bewegen.
Lopen.                                Lo                         Zich voortbewegen.
Kwaken.                             Kw                       Geluid maken.
Kop bewegen.                   Kb                         De kop naar beneden of naar boven doen, zonder dat de rest van het lichaam beweegt.
Vallen.                               Va                         In het water terecht komen.
Stukje vliegen.                  Sv                          Zich in de lucht voortbewegen.
Pikken.                              Pi                          Ergens anders in happen dan in voedsel.
Van richting veranderen.   Rv                        Een andere kant op gaan.
Kijken.                               Kij                         De blik langer dan een seconde op een bepaald punt richten.
Stil staan.                          St                         Zich niet voortbewegen.
Drinken.                             Dri                        Vocht opnemen met de bek.

Ethogram

1e min. 2e min. 3e min. 4e min. 5e min. 6e min. 7e min. 8e min. 9e min. 10e min. 11e min. 12e min. 13e min. 14e min. 15e min.
0-5 sec. Zw St Kij Lo Kij Kij
St Lo Kb
Dri Zw St Kij Lo Kij Kij
St Kb
Kij
6-10 sec. Zw Kb
Et Kb
Pi Rv St,
Kb Pi St,
Vf Lo Kb
St Zw
Kb
Ko Kb
Et Kb
Pi Rv St
Kb Pi St
Vf Kw
Vf
11-15 sec. Zw Kb
Kij
Lo Kb
Kw
Lo Pi Lo Kij Rv Kij Kb
Zw Kb
Kij Lo Kb
Kw
Lo Pi Lo Kij Sv
St
16-20 sec. Kb
Kij Rv Rv Lo Lo
Pi Lo
Rv Pi
Lo Kw
Vf Kb
Kij Rv Rv Lo Lo
Pi Lo
Rv Lo
Kw
21-25 sec. Kw
Vf St St Pi Lo Pi Vf Kb
Dri Kw
Vf St St Pi Lo Pi Kij
Kw
26-30 sec. Kw
Sv Kb
Et Kb
Pi Lo Pi
Lo Lo
St Lo
Kb Kb
St Kw
Sv Kb
Et Kb
Pi Lo Pi
Lo Lo
Rv
St Va
Kw
31-35 sec. Lo Kb
Kij
Lo Kb
Lo Pi Rv Lo
St Dri
Kb St
Du Lo Kb
Kij
Lo Kb
Lo Pi Rv Lo
Rv
St Vf
Kw
Zw
36-40 sec. Kw
Kij Rv Kb
Pi Lo Lo Lo
Rv St
Kb Vf
Sv Kw
Kij Rv Kb
Pi Lo Lo Lo
Rv Vf
Sv
41-45 sec. St St Kb
St
Kij Lo St,
Lo Pi
St Dri
Kb Drij
Zw St St Kb
St
Kij Lo St
Lo St
Kb St
Vf
46-50 sec. Kb
Et Kb
Et Vf
Kw Pi Kij
Kb
Pi Kw
Lo St
Kb Kw
Zw Kb
Et Kb
Et Vf
Kw Pi Kij
Kb
Pi Dri
Kb Kij
Lo
51-55 sec. Kb
Kij Lo Kb
Kij
Lo Lo Lo Pi
Lo Lo
Kij Dri
Kb Zw
Kb
Ko Kb
Kij Lo Kb
Kij
Lo Lo Lo Pi
Lo Kij
Kb Rv
56-60 sec. Rv Rv Kb
Pi Rv Rv Lo
Pi St Kb
Rv Rv Rv Kb
Pi Rv Rv Dri,
Kb St

Conclusie

Wat ik uit dit gedrag van de Wilde eend vooral kan concluderen, is dat het nogal hongerige beesten waren. Gelijk toen ze zagen dat ik wat stukjes brood op de grond gooide, kwamen ze uit het water om zoveel mogelijk ervan op te eten. Zelfs toen alles op was, bleven er een paar naar eten zoeken en op de grond pikken.
Wat ik de eend het meest heb zien doen, is: pikken, eten en lopen. Dat gedrag heeft vooral te maken met voedseldrang. Het lopen deed hij het langst achter elkaar.
Er zat ook een bepaalde volgorde in; eerst was hij aan het zwemmen, daarna ging hij eten en op de grond pikken en vervolgens wat drinken en zwemmen. Hier zit een gedragsketen in; van het eten kreeg hij dorst, dus ging hij na het eten wat drinken.

Evaluatie

Ik vond het best leuk om dit verslag te maken, omdat ik het leuk vind om naar het gedrag van een dier te kijken. Ik vond het alleen beetje moeilijk om tegelijkertijd naar de eend te kijken en alles op te schrijven.
Na een tijdje werd het ook een beetje saai, omdat de eend steeds hetzelfde deed. Ik vond het wel raar dat de eenden zo’n honger hadden, omdat deze eenden vooral ’s nachts eten.
Op het laatst kwam de eend nog op een dun stukje ijs, waar hij doorheen zakte. Dat was wel grappig om te zien, vooral de reactie van de eend hierop.