Inleiding
Koorts, diarree, bloedingen, het zijn allemaal symptomen voor het verschrikkelijke varkenspestvirus dat op 4 februari 1997 in Nederland voor het eerst weer de kop op stak. Na de melding werden er direct maatregelen genomen. Alle varkens werden vernietigd en de overheid verbood het vervoer van varkens en mest in een straal van 10 kilometer rond het besmette bedrijf. Maar verspreiding van de ziekte is op zoveel manieren mogelijk, dus na een half jaar zijn er al 380 bedrijven met varkenspest besmet. Een epidemie was uitgebroken. Deze hield aan april 1998. Tijdens de epidemie zijn er voortdurend discussies geweest wat betreft bestrijding van de virusziekte. Varkenspest kan namelijk op twee manieren bestreden worden. Daarom luiden mijn eerste onderzoeksvragen: Wat is varkenspest? Hoe kan je het bestrijden? Waarom riepen de bestrijdingsmethoden discussies op? Wat is er uiteindelijk besloten? Welke preventieve maatregelen zijn inmiddels getroffen, zodat explosies van varkenspest in de toekomst gelokaliseerd zullen blijven? En tot slot: Welke economische gevolgen heeft deze epidemie? Wat is varkenspest? Varkenspest is een virusziekte die al decennia lang bekend is. De eerste uitbraak was omstreeks 1830 in de Amerikaanse staat Ohio. Het virus dringt door in de lymfeklieren van het varken, vermenigvuldigt zich daar en breekt vervolgens de weerstand van het dier af. Na infectie met het virus begint dit zich te vermenigvuldigen en wordt het via urine, speeksel of mest deels weer uitgescheiden. Varkenspest is een contactziekte. De verspreiding kan direct of indirect plaatsvinden. Direct bijvoorbeeld van dier tot dier en via kleding, schoeisel of transportmiddelen. Indirect via de lucht van hok naar hok. Verspreiding van bedrijf naar bedrijf zonder tussenkomst van de hiervoor genoemde zaken, is vrijwel uitgesloten. Ziekteverschijnselen: In de meeste gevallen acute sterfte. Maar als dat niet het geval is heeft het varken koorts, verstopping, gevolgd door diarree, huidbloedingen, verlammings of nerveuze verschijnselen. Het vervelende is dat die symptomen a-specifiek zijn en niet tegelijk optreden. Bij diarree bijvoorbeeld denk je niet direct aan varkenspest, dat kan ook door tientallen andere dingen veroorzaakt zijn. Maar als het door varkenspest komt, kan dat virus wel een tijdje zijn gang gaan en zich verspreiden. Gezondheidsrisico's voor de mens: De mens is absoluut ongevoelig voor varkenspest. Dus ook al zou besmet vlees worden geconsumeerd, dan is er nog geen enkel risico. Het is overigens zo goed als uitgesloten, dat er besmet vlees in de winkel komt. De gezondheid van varkens wordt namelijk niet alleen op de boerderij gecontroleerd, maar ook in het slachthuis. De Rijksdienst voor keuring van Vee en Vlees keurt de dieren, voordat ze geslacht worden en ook daarna nog een keer. Waar komt varkenspest voor? : Varkenspest komt vrijwel in alle West-Europese landen voor. Eerst heel veel in Duitsland en België, maar daarna in Nederland. Voor de nieuwste uitbraak in 1997, was de uitbraak in 1992 (Pijnacker en Nieuwerbrug) Hoe kan je het bestrijden? Zoals ik in de inleiding al zei; varkenspest kan op twee manieren bestreden worden. Eerste manier: Grofweg uitroeien. Alle varkens die zich in een besmet gebied bevinden worden afgemaakt. Dit wordt ook wel 'stamping out' genoemd. De varkens worden gedood en vervolgens verwerkt in een destructiebedrijf (vernietigingsbedrijf) in Son. De kadavers (dode dierenlichamen) worden verwerkt tot diermeel. Dit bevat waardevolle eiwitten en die worden onder andere gebruikt als grondstof voor veevoer. Onrespectvol gezegd, is het dus een vorm van recyclen. Het destructieproces vindt plaats bij een temperatuur van 133 graden Celsius, gedurende 20 minuten onder een druk van drie bar. Dit proces garandeert dat ziektekiemen niet kunnen overleven. Dus ook het varkenspestvirus blijft niet in het diermeel achter. Dit virus is al bij 70 graden Celsius inactief. Het gebruik van diermeel uit de destructor in veevoeder is dan ook volkomen veilig. Tweede manier: Vaccinatie. De varkens worden immuun gemaakt. Het meest gebruikte vaccin is gebaseerd op de zogeheten C-stam, waarbij het dier ingespoten wordt met een levend maar verzwakt varkenspestvirus waartegen het varken vervolgens antistoffen aanmaakt, die het de rest van zijn leven bij zich draagt. Met dat vaccin zijn in 1973, 1976, 1977 en 1985-'86 uitbraken van varkenspest tot staan gebracht. Waarom riepen de bestrijdingsmethoden discussies op? Sinds 1986 staat de EU het gebruik van vaccins echter niet meer toe. Want volgens hun redenering worden de varkens niet ziek, maar zijn ze wel besmet, dus kunnen ze het virus alsnog overbrengen naar andere (niet besmette) gebieden. Bovendien is er geen onderscheid meer mogelijk tussen besmette varkens, die antistoffen in hun bloed hebben tegen het natuurlijke virus, en gevaccineerde varkens, die door de vaccinatie dezelfde antistoffen hebben. De eerste manier (stamping out) werkt niet volgens de tegenstanders ervan. Want, zeggen ze, het is onmogelijk om alle besmette varkens te vernietigen, omdat onder de wilde zwijnen het pestvirus aanwezig zal blijven. Dus nieuwe uitbraken zijn altijd mogelijk. Bovendien kan stamping out alleen dan succesvol zijn als iedere besmetting onmiddellijk wordt gemeld en er geen vervoer plaatsvindt van varkens in de besmette gebieden. In de praktijk blijkt dit moeilijk te realiseren. Inmiddels is er een nieuw vaccin ontwikkeld waarmee het varken wél antistoffen kan produceren die het verschil tussen de aanwezigheid van het varkenspestvirus of van de entstof kunnen aangeven. Het zogenaamde 'Marker-vaccin'. Dit bevat een veranderd varkenspestvirus dat één van de eiwitten mist waartegen antistoffen worden aangemaakt. Worden er bij een varken antistoffen tegen dit eiwit aangetroffen, dan moet het een besmetting met het natuurlijke virus betreffen. Daarmee is de epidemiehaard heel snel in te dammen. Wat is er uiteindelijk besloten? Importerende landen willen geen gevaccineerde varkens, omdat ze aan die dieren niet kunnen controleren of ze er een besmetting mee over de grens halen. Zoals ik al zei, levert het vlees van varkenspestvarkens geen enkel gevaar op voor de volksgezondheid, maar het virus blijft wel virulent ook in gekoeld vlees. Dat wil zeggen dat het er wel is en dat als je dat vlees je land binnen haalt, loop je het risico dat je tevens een besmetting van je eigen varkenspopulatie over de grens haalt, als je vaccinatie niet van ziekte kunt onderscheiden. Onder andere daarom wilde de EU niet dat er gevaccineerd werd. Het werd verboden. Dan blijft er nog één mogelijkheid over: Stamping out. Zodra er weer een bedrijf besmet was, werden direct alle varkens daar vernietigd. Hier waren de boeren het natuurlijk absoluut niet mee eens. Het was voor hen een enorme kapitaalsvernietiging. Vooral omdat ze allemaal werden afgemaakt. Tussen die varkens konden natuurlijk ook nog heel wat gezonde varkens zitten, maar dat was niet te controleren. Een andere groep mensen die tegen waren, waren mensen die het zielig en onnodig vonden om de beesten zo gruwelijk uit te roeien. Het Markervaccin is natuurlijk ook een mogelijkheid, maar was niet van toepassing bij de laatste uitbraak, omdat het middel te laat kwam. Onder andere Nederland dringt er in Brussel bij de Europese Unie op aan om het gebruik van deze entstof toe te staan. Het wachten is dus op grootschalig testen en de toelating van het speciale vaccin in de EU. Ik kan me voorstellen dat de laatste epidemie in Nederland wel bijdraagt aan de politieke wil om in Brussel een lobby te gaan opzetten om het erdoor te krijgen. Welke preventieve maatregelen zijn inmiddels getroffen, zodat explosies van varkenspest in de toekomst gelokaliseerd kunnen blijven? Het ministerie van landbouw heeft besloten tot een aantal aanvullende maatregelen: Kortingsregeling preventieve maatregelen klassieke varkenspest
Deze reeds bestaande regeling is uitgebreid en beschrijft wanneer een varkenshouder verantwoordelijk wordt gehouden voor een uitbraak van klassieke varkenspest. In die gevallen geld een korting van 5% dan wel 15% op de schadeloosstelling van de varkenshouder. Deze korting wordt onder meer toegepast als: - Er geen erfafsluiting en bezoekersregister is. - Gebouwen niet afgesloten kunnen worden. - In de gebouwen waar varkens gehouden worden andere dieren aanwezig zijn of kunnen zijn en er geen deugdelijke ongediertebestrijding plaatsvindt - Niet gereinigde of ontsmette personen, producten en voorwerpen aanwezig zijn. Regeling compartimentering (onderverdeling) varkens en vervoermiddelen voor varkens
Op grond van deze regeling is Nederland onderverdeeld in Zuid-Nederland (ten zuiden van de Waal) en Noord-Nederland (ten noorden van de Waal en de provincie Zeeland). Wagens bestemd voor varkensvoer mogen de noord-zuid grens leeg noch vol overschrijden
Regeling aanscherping vervoersverboden in toezichtgebieden varkenspest
De essentie van de regeling is dat eisen gesteld worden aan het vervoer van ander vee dan varkens, veevoeder en melk naar varkensbedrijven en gemengde bedrijven met varkens in de ingesloten gebieden Regeling vervoersbeperking varkens
Hierin zijn de voorwaarden voor vervoer van varkens in Nederland buiten de ingesloten gebieden vastgelegd. De belangrijkste voorwaarden zijn: -Vleesvarkens moeten zonder bijladen naar de slachterij vervoerd worden (per vervoerseenheid varkens van 1 herkomst). -Slachtzeugen mogen per rit aan de openbare weg worden opgehaald van maximaal 3 bedrijven. Welke economische gevolgen heeft deze epidemie? "Afgezien van de herstructurering bedraagt de totale schade ongeveer 7,1 miljard. 3 Miljard komt voor rekening van de Europese en Nederlandse schatkist en 4 miljard wordt gedragen door het Nederlandse bedrijfsleven, zoals de varkenshouders uit het zuiden en aanverwante bedrijven als de slachterijen en de veevoederindustrie", zeggen de auteurs van het boek over varkenspest ('Slachtoffers van een sluipmoordenaar'). Zij hebben hun cijfers gebaseerd op berekeningen van de landbouwuniversiteit Wageningen. Een kop van een krantenbericht zegt: 'Varkenshouders claimen schade van 6,5 miljard'. Weer een ander krantenbericht: "De overheid moet de komende jaren liefst 4,5 miljard gulden uittrekken om te voorkomen dat de varkensdichte gebieden in Nederland gemakkelijk weer ten prooi vallen aan varkenspest". Zoals je ziet gaat het hier om enorme bedragen. Varkenspest remt de economische groei enorm. Varkensboeren zijn vaak alles kwijt. Ze zouden opnieuw kunnen beginnen, maar dit is een enorme investering. Veel varkensboeren zijn er daarom ook mee gestopt en zijn nu dus werkloos. Ook dit heeft invloed op de economische groei.
Koorts, diarree, bloedingen, het zijn allemaal symptomen voor het verschrikkelijke varkenspestvirus dat op 4 februari 1997 in Nederland voor het eerst weer de kop op stak. Na de melding werden er direct maatregelen genomen. Alle varkens werden vernietigd en de overheid verbood het vervoer van varkens en mest in een straal van 10 kilometer rond het besmette bedrijf. Maar verspreiding van de ziekte is op zoveel manieren mogelijk, dus na een half jaar zijn er al 380 bedrijven met varkenspest besmet. Een epidemie was uitgebroken. Deze hield aan april 1998. Tijdens de epidemie zijn er voortdurend discussies geweest wat betreft bestrijding van de virusziekte. Varkenspest kan namelijk op twee manieren bestreden worden. Daarom luiden mijn eerste onderzoeksvragen: Wat is varkenspest? Hoe kan je het bestrijden? Waarom riepen de bestrijdingsmethoden discussies op? Wat is er uiteindelijk besloten? Welke preventieve maatregelen zijn inmiddels getroffen, zodat explosies van varkenspest in de toekomst gelokaliseerd zullen blijven? En tot slot: Welke economische gevolgen heeft deze epidemie? Wat is varkenspest? Varkenspest is een virusziekte die al decennia lang bekend is. De eerste uitbraak was omstreeks 1830 in de Amerikaanse staat Ohio. Het virus dringt door in de lymfeklieren van het varken, vermenigvuldigt zich daar en breekt vervolgens de weerstand van het dier af. Na infectie met het virus begint dit zich te vermenigvuldigen en wordt het via urine, speeksel of mest deels weer uitgescheiden. Varkenspest is een contactziekte. De verspreiding kan direct of indirect plaatsvinden. Direct bijvoorbeeld van dier tot dier en via kleding, schoeisel of transportmiddelen. Indirect via de lucht van hok naar hok. Verspreiding van bedrijf naar bedrijf zonder tussenkomst van de hiervoor genoemde zaken, is vrijwel uitgesloten. Ziekteverschijnselen: In de meeste gevallen acute sterfte. Maar als dat niet het geval is heeft het varken koorts, verstopping, gevolgd door diarree, huidbloedingen, verlammings of nerveuze verschijnselen. Het vervelende is dat die symptomen a-specifiek zijn en niet tegelijk optreden. Bij diarree bijvoorbeeld denk je niet direct aan varkenspest, dat kan ook door tientallen andere dingen veroorzaakt zijn. Maar als het door varkenspest komt, kan dat virus wel een tijdje zijn gang gaan en zich verspreiden. Gezondheidsrisico's voor de mens: De mens is absoluut ongevoelig voor varkenspest. Dus ook al zou besmet vlees worden geconsumeerd, dan is er nog geen enkel risico. Het is overigens zo goed als uitgesloten, dat er besmet vlees in de winkel komt. De gezondheid van varkens wordt namelijk niet alleen op de boerderij gecontroleerd, maar ook in het slachthuis. De Rijksdienst voor keuring van Vee en Vlees keurt de dieren, voordat ze geslacht worden en ook daarna nog een keer. Waar komt varkenspest voor? : Varkenspest komt vrijwel in alle West-Europese landen voor. Eerst heel veel in Duitsland en België, maar daarna in Nederland. Voor de nieuwste uitbraak in 1997, was de uitbraak in 1992 (Pijnacker en Nieuwerbrug) Hoe kan je het bestrijden? Zoals ik in de inleiding al zei; varkenspest kan op twee manieren bestreden worden. Eerste manier: Grofweg uitroeien. Alle varkens die zich in een besmet gebied bevinden worden afgemaakt. Dit wordt ook wel 'stamping out' genoemd. De varkens worden gedood en vervolgens verwerkt in een destructiebedrijf (vernietigingsbedrijf) in Son. De kadavers (dode dierenlichamen) worden verwerkt tot diermeel. Dit bevat waardevolle eiwitten en die worden onder andere gebruikt als grondstof voor veevoer. Onrespectvol gezegd, is het dus een vorm van recyclen. Het destructieproces vindt plaats bij een temperatuur van 133 graden Celsius, gedurende 20 minuten onder een druk van drie bar. Dit proces garandeert dat ziektekiemen niet kunnen overleven. Dus ook het varkenspestvirus blijft niet in het diermeel achter. Dit virus is al bij 70 graden Celsius inactief. Het gebruik van diermeel uit de destructor in veevoeder is dan ook volkomen veilig. Tweede manier: Vaccinatie. De varkens worden immuun gemaakt. Het meest gebruikte vaccin is gebaseerd op de zogeheten C-stam, waarbij het dier ingespoten wordt met een levend maar verzwakt varkenspestvirus waartegen het varken vervolgens antistoffen aanmaakt, die het de rest van zijn leven bij zich draagt. Met dat vaccin zijn in 1973, 1976, 1977 en 1985-'86 uitbraken van varkenspest tot staan gebracht. Waarom riepen de bestrijdingsmethoden discussies op? Sinds 1986 staat de EU het gebruik van vaccins echter niet meer toe. Want volgens hun redenering worden de varkens niet ziek, maar zijn ze wel besmet, dus kunnen ze het virus alsnog overbrengen naar andere (niet besmette) gebieden. Bovendien is er geen onderscheid meer mogelijk tussen besmette varkens, die antistoffen in hun bloed hebben tegen het natuurlijke virus, en gevaccineerde varkens, die door de vaccinatie dezelfde antistoffen hebben. De eerste manier (stamping out) werkt niet volgens de tegenstanders ervan. Want, zeggen ze, het is onmogelijk om alle besmette varkens te vernietigen, omdat onder de wilde zwijnen het pestvirus aanwezig zal blijven. Dus nieuwe uitbraken zijn altijd mogelijk. Bovendien kan stamping out alleen dan succesvol zijn als iedere besmetting onmiddellijk wordt gemeld en er geen vervoer plaatsvindt van varkens in de besmette gebieden. In de praktijk blijkt dit moeilijk te realiseren. Inmiddels is er een nieuw vaccin ontwikkeld waarmee het varken wél antistoffen kan produceren die het verschil tussen de aanwezigheid van het varkenspestvirus of van de entstof kunnen aangeven. Het zogenaamde 'Marker-vaccin'. Dit bevat een veranderd varkenspestvirus dat één van de eiwitten mist waartegen antistoffen worden aangemaakt. Worden er bij een varken antistoffen tegen dit eiwit aangetroffen, dan moet het een besmetting met het natuurlijke virus betreffen. Daarmee is de epidemiehaard heel snel in te dammen. Wat is er uiteindelijk besloten? Importerende landen willen geen gevaccineerde varkens, omdat ze aan die dieren niet kunnen controleren of ze er een besmetting mee over de grens halen. Zoals ik al zei, levert het vlees van varkenspestvarkens geen enkel gevaar op voor de volksgezondheid, maar het virus blijft wel virulent ook in gekoeld vlees. Dat wil zeggen dat het er wel is en dat als je dat vlees je land binnen haalt, loop je het risico dat je tevens een besmetting van je eigen varkenspopulatie over de grens haalt, als je vaccinatie niet van ziekte kunt onderscheiden. Onder andere daarom wilde de EU niet dat er gevaccineerd werd. Het werd verboden. Dan blijft er nog één mogelijkheid over: Stamping out. Zodra er weer een bedrijf besmet was, werden direct alle varkens daar vernietigd. Hier waren de boeren het natuurlijk absoluut niet mee eens. Het was voor hen een enorme kapitaalsvernietiging. Vooral omdat ze allemaal werden afgemaakt. Tussen die varkens konden natuurlijk ook nog heel wat gezonde varkens zitten, maar dat was niet te controleren. Een andere groep mensen die tegen waren, waren mensen die het zielig en onnodig vonden om de beesten zo gruwelijk uit te roeien. Het Markervaccin is natuurlijk ook een mogelijkheid, maar was niet van toepassing bij de laatste uitbraak, omdat het middel te laat kwam. Onder andere Nederland dringt er in Brussel bij de Europese Unie op aan om het gebruik van deze entstof toe te staan. Het wachten is dus op grootschalig testen en de toelating van het speciale vaccin in de EU. Ik kan me voorstellen dat de laatste epidemie in Nederland wel bijdraagt aan de politieke wil om in Brussel een lobby te gaan opzetten om het erdoor te krijgen. Welke preventieve maatregelen zijn inmiddels getroffen, zodat explosies van varkenspest in de toekomst gelokaliseerd kunnen blijven? Het ministerie van landbouw heeft besloten tot een aantal aanvullende maatregelen: Kortingsregeling preventieve maatregelen klassieke varkenspest
Deze reeds bestaande regeling is uitgebreid en beschrijft wanneer een varkenshouder verantwoordelijk wordt gehouden voor een uitbraak van klassieke varkenspest. In die gevallen geld een korting van 5% dan wel 15% op de schadeloosstelling van de varkenshouder. Deze korting wordt onder meer toegepast als: - Er geen erfafsluiting en bezoekersregister is. - Gebouwen niet afgesloten kunnen worden. - In de gebouwen waar varkens gehouden worden andere dieren aanwezig zijn of kunnen zijn en er geen deugdelijke ongediertebestrijding plaatsvindt - Niet gereinigde of ontsmette personen, producten en voorwerpen aanwezig zijn. Regeling compartimentering (onderverdeling) varkens en vervoermiddelen voor varkens
De essentie van de regeling is dat eisen gesteld worden aan het vervoer van ander vee dan varkens, veevoeder en melk naar varkensbedrijven en gemengde bedrijven met varkens in de ingesloten gebieden Regeling vervoersbeperking varkens
Hierin zijn de voorwaarden voor vervoer van varkens in Nederland buiten de ingesloten gebieden vastgelegd. De belangrijkste voorwaarden zijn: -Vleesvarkens moeten zonder bijladen naar de slachterij vervoerd worden (per vervoerseenheid varkens van 1 herkomst). -Slachtzeugen mogen per rit aan de openbare weg worden opgehaald van maximaal 3 bedrijven. Welke economische gevolgen heeft deze epidemie? "Afgezien van de herstructurering bedraagt de totale schade ongeveer 7,1 miljard. 3 Miljard komt voor rekening van de Europese en Nederlandse schatkist en 4 miljard wordt gedragen door het Nederlandse bedrijfsleven, zoals de varkenshouders uit het zuiden en aanverwante bedrijven als de slachterijen en de veevoederindustrie", zeggen de auteurs van het boek over varkenspest ('Slachtoffers van een sluipmoordenaar'). Zij hebben hun cijfers gebaseerd op berekeningen van de landbouwuniversiteit Wageningen. Een kop van een krantenbericht zegt: 'Varkenshouders claimen schade van 6,5 miljard'. Weer een ander krantenbericht: "De overheid moet de komende jaren liefst 4,5 miljard gulden uittrekken om te voorkomen dat de varkensdichte gebieden in Nederland gemakkelijk weer ten prooi vallen aan varkenspest". Zoals je ziet gaat het hier om enorme bedragen. Varkenspest remt de economische groei enorm. Varkensboeren zijn vaak alles kwijt. Ze zouden opnieuw kunnen beginnen, maar dit is een enorme investering. Veel varkensboeren zijn er daarom ook mee gestopt en zijn nu dus werkloos. Ook dit heeft invloed op de economische groei.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden