Lawines

Wat voor soorten lawines bestaan er?

Bij het woord lawine denken de meeste mensen gelijk aan een sneeuw lawine, maar het kan ook gewoon een modderlawine ijslawine of een steenlawine zijn. Wanneer een massa sneeuw in 1 keer van een vlak afglijdt wordt het een lawine genoemd.

Wanneer je het over lawines hebt, praat je niet over 1 bepaald soort lawine. Er bestaan verschillende soorten lawines:

• Sneeuwvlak lawine
• Stuifsneeuw lawine
• Bodem lawine
• IJs lawine
• Steenlawine

Sneeuw vlak lawine:
Een sneeuw vlak lawine is een lawine met een zeer scherpe rand. Die rand is ontstaan door en te grote spanning tussen de verschillende lagen sneeuw. Het kan veroorzaakt worden door een te hoge druk of trilling van bijvoorbeeld een skiër. Sneeuw vlak lawines komen meestal voor op een wind vrije helling.

Stuifsneeuw lawine:
Stuifsneeuw lawines ontstaan vooral op steile helling die tussen 40 en 60 graden zitten en in een punt afbreken. Het ziet er uit een als een grote witte stofwolk. Die stofwolk komt met meer dan 200 kilometer per uur naar beneden denderen.

Bodem lawine:
Bij een bodemlawine breekt de sneeuw af tot op de ondergrond. Vervolgens stuif het net als een woest kolkende zee heel hoog op. Zo’n soort lawine verwoest alles wat ze op haar pad tegenkomt. En bodemlawine komt vaak in het voorjaar voor, dat komt doordat de sneeuw dan aan het smelten is.
Afbeelding 5: http://mediatheek.thinkquest.nl/~jrd409/lawines.htm

IJslawine:
IJslawines zijn onvoorspelbaar. Bij ijslawines hangt ijs over een rand heen (bijvoorbeeld bij een rots) Als er teveel ijs over de rand heen hangt breekt het af. Dat komt doordat de ijsmassa dan te groot wordt. IJs dat afbreekt kan een stuifsneeuw lawine veroorzaken.

Steenlawine:
Steenlawines ontstaan door het losraken van stenen. In de winter zitten de stenen aan elkaar vast door de vorst, als de temperatuur stijgt, smelt het ijs en raken de stenen los. In de zomer komen vooral steenlawines voor.

Afbeelding 6: http://www.euronet.nl/users/e_wesker/jpg/makaluk.jpg
Afbeelding 7: http://www.duppen.nl/fotografie/reisverhalen/canada/foto/DSCF3903.jpg

Hoe kan je lawines voorkomen?

In alle wintersportgebieden in Europa wordt doormiddel van een cijfer tussen 1 en 5 aangegeven hoe groot de kans is op een lawine. Bij waarschuwingsfase 1 op de gevarenschaal is de kans op lawines zéér klein. Dat komt doordat sneeuwdek dan erg stabiel en vast zit. Bij fase 2 is er sprake van een matig lawinegevaar. Fase 3 kan er sprake zijn van een lawine, bij fase 4 is er grote kans op en lawine. Fase 5 is het gevaar erg groot! Bij deze fase ligt de sneeuw erg los en kunnen er spontaan grote lawines ontstaan. Het skigebied is meestal grotendeels afgesloten, weg en dorpen ook. Je wordt dan aangeraden om thuis te blijven.Soms vind er zelf evacuatie plaats.

Aan de hand van de Lawine Risico Schaal kun je zelf bepalen of je veilig kunt skiën.

Vaak staat er ook beneden bij de lift een bord met allerlei informatie en daar staat onder andere de lawine risico schaal.

Lawine Risico Schaal

1 • Lawinegevaar alleen bij grote belasting en bij natte sneeuw
• Zeer kleine kans op natuurlijke lawines
• Condities over het algemeen veilig
2 • Lawinegevaar alleen bij grote belasting
• Kleine kans op natuurlijke lawines
• Gevarenzones staan aangegeven
• Condities over het algemeen veilig
• Vermijd steilere hellingen, groter dan 39 graden
3 • Lawinegevaar is zeer zeker aanwezig
• Kans op natuurlijke lawines
• Veel pistes en hellingen zijn gevarenzone
• Veilige off-piste condities zijn beperkt
• Vermijd steilere hellingen, groter dan 34 graden
4 • Lawinegevaar groot, zelfs al bij weinig extra gewicht
• Kans op middelgrote en grote natuurlijke lawines
• Blijf op vlakke hellingen of op de piste
• Grote kennis van lawinekunde vereist
5 • Veel natuurlijke lawines, zelfs in niet al te steil terrein
• Off-piste trips zijn onmogelijk
• Blijf binnen

Tabel 1

Tabel 1: http://mediatheek.thinkquest.nl/~jrd409/lawines.htm

Hoe kan je, je beschermen tegen lawines?

Er worden nu een aantal manieren genoemd hoe je,je zou kunnen beschermen tegen lawines:

- Nieuwe bossen planten:
Bergbewoners proberen zoveel mogelijk lawines te voorkomen. Op sommige plekken worden er nieuwe bossen geplant. Maar dat helpt ook niet gelijk want bomen groeien niet erg snel. Bomen houden een lawine grotendeels tegen en vormen een natuurlijke barrière.

- Lawine schermen:
Wat wel kan helpen zijn lawineschermen. Die proberen te voorkomen dat sneeuw gaat schuiven.

- Betonnen muren plaatsen:
Een andere oplossing is betonnen muren plaatsen die iets hoger zijn dan de helling. Het is niet de bedoeling dat die de sneeuw tegen houd, maar de muren staan zo schuin dat de lawine afgebogen wordt en dan langs een huis of dorp gaat.

- Lawine hekken:
Er kunnen ook lawinehekken geplaatst worden, die hekken zorgen ervoor dat de kracht van een lawine wordt verminderd.(maar dit verkomt niet de lawine!)

- Expres afschieten van dynamietontploffing
Soms wordt er al van te voren (expres) een dynamietontploffing gehouden. Waardoor er kleine lawines kunnen ontstaan. Het voordeel daarvan is dat er een kleinere kans is op grote lawines.

Hoe ontstaan lawines?

Niet alleen in teken- en rampenfilms komen lawines voor. Elk jaar worden tientallen wintersporters verrast (en soms zelfs bedolven) door een schuivende sneeuw en ijsmassa die van een berghelling naar beneden raast.
Voor een lawine heb je eigenlijk drie dingen nodig: sneeuw, een berghelling en sneeuwvlokken die niet aan de grond, maar aan elkaar plakken. Zo krijg je een steeds grotere sneeuwmassa. Als die op een berg ligt waar de druk (bijvoorbeeld door te intensief skiën) te groot wordt, kan zo'n pak gaan schuiven en ontstaat er een lawine.

In de winter ligt er normaal gesproken, redelijk veel sneeuw op de bergen, en komt er steeds verse sneeuw bij. Zwaartekracht oefent druk op de sneeuw uit, maar wint niet. Dat komt doordat de sneeuwvlokken elkaar bij elkaar houden.
Aan sneeuwvlokjes zitten namelijk uitsteeksteltjes waardoor ze zich aan elkaar vasthechten.

Maar in de loop van het seizoen verliezen de sneeuwvlokken langzamerhand hun uitsteeksels. Als de zon vervolgens gaat schijnen, werkt de sneeuwlaag als een soort glij-laag onder de hoop sneeuw. Dat heeft tot gevolg dat aan het einde van de winter de kracht die de sneeuwvlokken op elkaar uitoefenen langzamerhand steeds kleiner wordt. Uiteindelijk wint de zwaartekracht dan, en de sneeuwmassa valt dan als een gek naar beneden.

In de wiskundige term zou je het zo kunnen noemen:

Aan het einde van de winter: zwaartekracht + zon = lawine.

Schematische weergave van het ontstaan van een lawine

+

Afbeelding 8 Afbeelding 9

=

Afbeelding 10

Het is niet alleen de natuur die lawines kan veroorzaken. Ook kunnen skiërs zelf lawines veroorzaken. Ze passeren vaak de waarschuwingsborden met ‘PISTE GESLOTEN’ erop of ‘STOP’ en worden dan bedolven onder een lawine die ze zelf veroorzaakt hebben. Skiërs veroorzaken bijna altijd zelf een lawine. Behalve natuurlijk als mensen lawines afschieten. Vaak worden er lawines afgeschoten als er pas verse sneeuw is bijgevallen. De kans wordt dan kleiner dat je met een lawine te maken krijgt.

Afbeelding 8: zelfgemaakt in paint
Afbeelding 9: http://www.hippischcentrumthorn.nl/wb/media/zonnetje.jpg
Afbeelding 10: http://www.vorarlberg.at/jpeg/lawine.jpeg
Wat moet je doen wanneer je met een lawine te maken krijgt?

Als je met een lawine te maken krijgt probeer dan op je buik te gaan liggen, en armen en benen gespreid(net als schoolslag met zwemmen) Probeer te voorkomen dat je op je rug terecht komt. Wanneer dat niet lukt rol je dan op tot een soort ballen met je handen voor je mond zodat je een klein holletje kunt maken, daar door kan je nog een paar minuten ademen. Je zult niet veel langer kunnen ademen want de sneeuw verliest door druk iets meer dan 40% van de hoeveelheid opgeslagen lucht.
Als je, je handen voor je doet voorkomt het ook dat je (veel) sneeuw naar binnen krijgt.

Verder is het erg belangrijk dat je rustig blijft. Want wanneer je onrustig bent kost dat niet alleen extra energie maar het belangrijkste is dat het veel (bruikbare) zuurstof verbruikt. Schreeuwen heeft geen zin want de sneeuw die dempt je stem. Dus is het handig om je krachten te besparen.

In de wintersportgebieden zijn er altijd speciale reddingsteams, en weten precies hoe ze mensen moeten redden. Het reddingsteam is speciaal opgeleid om mensen op te sporen en te redden.

Verder zijn er tweenieuwe voorwerpen/technieken die je kunt gebruiken als je gaat skiën. Stel dat je dan met een lawine te maken krijgt en je gebruikt en van die 2 voorwerpen, dan is de kans groter da je een lawine overleeft. (tegenwoordig is het nog wel allemaal duur materiaal om te gebruiken). Het is een Avalung en een Airbag-rugzak.

• De Avalung:

Het is een soort vest waar verschillende buisjes en filters in zitten verwerkt. Het systeem zorgt ervoor om dat zuurstof onttrekt aan de omringende sneeuw en de uitgeademde lucht gaat er aan de achterkant uit. Het zorgt ervoor dat je niet steeds dezelfde lucht in ademt. Als je dat wel zou doen krijg je steeds meer koolstofdioxide binnen, waardoor je sneller bewusteloos raakt.

Afbeelding 11: http://www.lisar.com/infotheek/lawine.html

• De Airbag-rugzak:

Wanneer je in een lawine terecht komt moet je net als een parachute springer aan een touwtje trekken en een gaspatroon blaast dan in ongeveer 5 seconde de airbag uit (oranje). Door de airbag ben je lichter en daardoor blijf je op de sneeuwoppervlakte drijven. Je overlevingskans is dan groter doordat je niet onder de sneeuw begraven wordt.

De airbag-rugzak en de Avalung is nog niet bij veel mensen bekend. Dat komt doordat deze hulpmiddelen vrij nieuw zijn en dus nog niet overal op de markt zijn. Verder hangt er een aardig prijskaartje aan zo’n airbag-rugzak of een Avalung. Maar dan heb je er wel wat voor, want de kans dat je dan een lawine overleeft is dan vrij groot.

Redding is toch mogelijk!

Wanneer je onder een lawine komt is redding toch mogelijk, maar je moet maar afwachten of de redders je horen. Want het ergste is, dat jij de redders wel hoort maar de redders jou niet.
Bij wintersportgebieden zijn er altijd speciale reddingsteams.
De reddingsteams weten precies hoe ze iemand onder de sneeuw vandaan moeten halen. In zo’n team is er altijd een dokter aanwezig en vaak zijn er ook lawinehonden. Die zijn speciaal opgeleid om mensen op te sporen die meters onder de sneeuw liggen. Wanneer er geen honden aanwezig zijn in een reddingsteam maken ze vooral gebruik van hun prikstokken.

Tijd speelt een hele belangrijke rol bij het redden van lawineslachtoffers. Want ze hebben hooguit één kwartier tot een half uur om te overleven. Dus een reddingsteam moet erg snel te werk gaan, en hebben niet veel tijd om na te denken.

Afbeelding 12: http://www.lisar.com/infotheek/lawine.html
Afbeelding 13: http://www.lisar.com/sar/lawine.html

Een aantal tips

- Ga nooit alleen buiten de piste skiën en maximaal een groep van 6. Wanneer groep groter is dan 6 splits de groep dan.
- Kom niet op plekken waar al lawines zijn geweest.
- ’s Morgens goed naar het weerbericht luisteren en bij de liften kijken wat de lawine voorspellingen zijn.
- Wanneer je buiten de piste wilt gaan skiën moet je, je bindingen iets zwaarder zetten dan normaal. Dat zorgt ervoor dat je ski’s minder snel uitschieten.
- Maak niet te veel lawaai en ga niet schreeuwen, dat kan een lawine veroorzaken.
- Neem een sneeuwschep mee, die kan van pas zijn na de lawine.

Conclusie

De conclusie is dat lawines alles vernietigers zijn, alles wat ze onderweg tegen komen nemen ze mee. Daar kan je van alles onder verstaan, van skiërs tot bomen tot een grote huizen. (lawines nemen alles mee doordat ze zo zwaar en snel zijn) Soms komt een lawine over iemand heen. Het slachtoffer zit dan vast in de snel, het kan zich niet zelf uitgraven door de sneeuw hard is. Onder de sneeuw is weinig lucht na ongeveer een kwartier tot een half uur is de lucht op. Als het slachtoffer langer onder de sneeuw blijven stikken ze en gaan ze dood. Die dood heet: “ De witte dood.” Mensen kunnen ook verdrinken in een lawine. Ze krijgen dan een hoop sneeuw in de longen en dat smelt dan. En dan verdrink je.

Mensen kunnen tegenwoordig met allerlei nieuwe technieken lawines voorkomen, voorspellen en beschermen tegen lawines. Toch helpt dat niet allemaal want elke jaar komen en toch nog honderden mensen om het leven.

Maar vaak worden mensen ook gered. Reddingswerkers doen dan hun best door middel van allerlei apparatuur, prikstokken en honden mensen op te sporen. Het is niet altijd even makkelijk maar ze blijven doorzetten. Voor hen is het een grote beloning als het uiteindelijk toch gelukt is. Reddingswerkers hebben het vaak moeilijk, daardoor moet je blij zijn dat deze mensen er zijn en ze waarderen. En wees vooral voorzichtig als je buiten de pistes gaat skiën. Want het is allemaal op eigen risico en er is een kans dat er een lawine ontstaat.

Samenvatting

Aan het eind van de po is het de bedoeling dat ik een en ander geleerd heb, en zo doende antwoord op de deelvragen kan geven.

- Wat voor soorten lawines heb je?

Lawines kan je onderverdelen in vijf verschillende soorten lawines:

• Sneeuwvlak lawine
• IJs lawine
• Stuifsneeuw lawine
• Bodem lawine
• Steenlawine
Sneeuwvlak lawine: is een lawine die ontstaat door een te grote spanning tussen de verschillende lagen sneeuw. Meestal wordt het veroorzaakt door een te hoge druk van bijvoorbeeld een skiër. Steenlawine: ontstaat door het losraken van stenen. Steenlawines komen vooral in de zomer voor dat komt doordat de stenen in de winter aan elkaar vast zitten (door de vorst) en als de temperatuur dan stijgt, raken de stenen los. Ijslawine: ijslawines zijn onvoorspelbaar. Bij ijslawine hangt er ijs over de rand heen, als er teveel ijs over de rand heen hangt breekt het af en ontstaat er een ijslawine.

- Hoe kan je, je beschermen tegen lawines?

Je kunt je op meerdere manieren beschermen tegen lawines. Het wil niet betekenen dat er dan geen kans meer is op een lawine, maar de kans wordt dan wel een stuk kleiner.

- Nieuwe bossen planten: op sommige plekken worden nieuwen bossen geplant. Bomen vormen een natuurlijke barrière tegen een lawine
- Lawine schermen: voorkomen dat sneeuw gaat schuiven en dat er een lawine ontstaat.
- Betonnen muren plaatsen: wanneer je een muur (schuin)plaats die iets hoger is dan de helling zorgt het er voor dat een lawine afgebogen wordt en langs een huis of dorp gaat.
- Lawine hekken: lawine hekken zorgen ervoor dat de kracht van een lawine verminderd wordt. Maar voorkomt niet een lawine.
- Expres afschieten van dynamietontploffing: soms wordt er van te voren een dynamietontploffing gehouden. Zorgt ervoor dat er kleine lawines ontstaan en daardoor is de kans kleiner op een grote lawine.
Hoe kan je lawines voorkomen?

Lawine kan je voorkomen door goed te luisteren naar het weerbericht en door naar lawine risico schaal te kijken. In alle wintersportgebieden in Europa wordt doormiddel van een cijfer tussen 1 en 5 aangegeven hoe groot de kans is op een lawine. Bij schaal 1 is er geen kans op een lawine bij schaal 5 is het levens gevaarlijk. Door middel van de lawine risico schaal kan je zelf bepalen of het veilig is om te skiën en hoe je lawines kan voorkomen..

Hoe ontstaan lawines?

Aan sneeuwvlokjes zitten een soort uitsteeksels waardoor ze aan elkaar blijven zitten. Maar in de loop van het seizoen verliezen de sneeuwvlokken langzamerhand hun uitsteeksels. Wanneer de zon gaat schijnen ontstaat er een soort glij-laag onder de hoop sneeuw. Dit heeft als gevolg dat aan het einde van de winter de kracht van sneeuwvlokken op elkaar uitoefenen en steeds kleiner wordt. Uiteindelijk wint dan toch de zwaartekracht en valt de sneeuwmassa naar beneden. Zo ontstaat dus een lawine.

Wat moet je doen als je met een lawine te maken krijgt?

Als je met een lawine te maken krijgt probeer dan op je buik te gaan liggen, en armen en benen gespreid Probeer te voorkomen dat je op je rug terecht komt. Wanneer dat niet lukt rol je dan op tot een soort ballen met je handen voor je mond zodat je een klein holletje kunt maken, daar door kan je nog een paar minuten ademen, het zorgt er ook voor dat je geen sneeuw naar binnen krijgt. Verder is het belangrijk dat je rustig blijft, want wanneer je onrustig ent kost het alleen maar extra energie, en die energie heb je hard nodig.

Logboek

- zaterdag 3 februari: Plan van aanpak gemaakt. Veel informatie gelezen en opgezocht. Verder heb ik deelvragen gemaakt. ( 5 uur)

- zondag 4 februari: Voorpagina en inleiding gemaakt. (1,5 uur)

- vrijdag 9 februari: Deelvraag 1 beantwoord, . Welke soorten lawines heb je? Verder heb ik in de krant gekeken en op Internet gezocht of er nog een nieuwsartikel was over lawines (2 uur)

- zaterdag 10 februari: deelvraag 2+ 3 beantwoord, hoe kan je lawines voorkomen en hoe ontstaan lawines. Verder heb ik door middel van paint en google een schematische weergave gemaakt van een lawine(3,5 uur)

- zaterdag 3 maart: Tips (30 minuten)

- vrijdag 9 maart: Werkstuk uitgeprint (klad) vervolgens alles doorgelezen en verbeterd. Verder heb ik nog gekeken wat ik allemaal nog miste en moest maken. (1 uur)

- maandag 19 maart: Deelvragen 4+5 beantwoord, hoe kan je je beschermen tegen lawines en wat moet je dan als je met een lawine te maken krijgt. Verder heb ik het logboek overgetypt, had het eerst op papier gezet. (4,5 uur)

- zondag 16 maart: heb het werkstuk uitgeprint, en alle tikfouten verbeterd. Verder heb ik het werkstuk netjes gemaakt. En gekeken wat ik nog allemaal moest verbeteren/maken. (1,5 uur)

- dinsdag 20 maart: Bronnen getypt (20 minuten)

- donderdag 22 maart: Nadat ik alle deelvragen heb beantwoordt heb ik een conclusie getrokken en wat de gevolgen dus zijn van lawines. (50 minuten)

- vrijdag 23 maart: Ik heb de samenvatting en reflectie op het werkstuk gemaakt (1,5 uur)

Verder heb ik tijdens de lessen van ANW in de mediatheek gewerkt aan de praktische opdracht.

Reflectie op het maken van dit werkstuk

Ik vond het erg leuk om dit werkstuk te maken. Zonder dat ik het zelf echt in de gaten had heb ik toch best veel nuttige dingen geleerd die altijd van pas kunnen komen tijdens de wintersport.

Want eigenlijk heb ik er nooit echt bij stil gestaan wat een lawine precies is en wat de gevolgen er van zijn. Vaak denk je toch dat het je nooit zal overkomen. Maar stel dat je het overkomt, is het toch wel handig om er een en ander over te weten.

Tot slot vond ik het erg fijn dat we ruim de tijd hadden om het werkstuk te maken. Zo kon je zelf je tijd indelen wanneer je het werkstuk van plan was om te gaan maken.

Bronvermelding:

- De bronvermeldingen voor afbeelding op de voorpagina.

Afbeelding 1: http://users.telenet.be/canarianislands/wallpaper/wintersport24wall5.jpg

- De website’s die ik gebruikt heb:

• http://mediatheek.thinkquest.nl/~jrd409/lawines.htm
• http://www.zozitdat.nl/Hanks+Denktank/Hanks+vragenarchief/Vraag+het+zep+feb+2005.htm
• http://www.euronet.nl/users/e_wesker/lawine.html
• http://www.volkskrant.nl
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Lawine
• http://www.lisar.com/infotheek/lawine.html
• http://www.snowlink.nl/?page=http%3A//www.snowlink.nl/lawine_info.htm
• http://www.skisnowcamp.nl/id141.htm

- De boeken die ik gebruikt heb:

Pauline Michgelsen: “Frankrijk” I.S.B.N 9045101211
Encyclopedie voor de jeugd I.S.B.N 9026117345
Jij en de aarde I.S.B.N 9051415516