Inleiding
Waarom ik mijn werkstuk over biologische producten doe? Nou, het hoodstuk in dit boek ging over voedsel en ik vond dit wel interessant. Ik wil later ook graag op biologisch leven, omdat het beter is voor het milieu en ook voor m’n lichaam denk ik. Het mag dan wel wat extra kosten, maar je krijgt er wel wat voor terug. In dit werkstuk gaat het niet alleen over biologisch voedsel, maar ook over andere producten die op biologische wijze worden geproduceerd. Er wordt ook wat verteld over genetische manipulatie. Weet je niet wat biologisch is? Lees dit dan maar eens.
Wat is biologisch eigenlijk?
Ja, biologisch is eigenlijk heel logisch, maar wat is het nou precies? Biologisch is eigenlijk slim omgaan met alles wat leeft. Als jij goed om gaat met de natuur, is de natuur ook goed voor jou. Door het biologisch verbouwen van voedsel en verzorgen van dieren krijg je goede voeding en het milieu wordt minder belast. Een frisse, rode appel of een lekker glas melk, die je met een gerust hart kan eten of drinken.
Er worden dus geen chemische middelen, kunstmest of gentechnologie gebruikt. In plaats van gewassen te bespuiten worden lieveheersbeestjes gebruikt om de luizen op te eten. En tijdens de verwerking van de producten komen geen chemische geur-, smaak-, en reukstoffen en conserveermiddelen aan te pas. Alles wat je proeft is puur natuur. Eigenlijk heel logisch!
Dieren
De dierlijke producten wordt er op gelet dat de dieren hun natuurlijke gedrag kunnen uiten. Dat betekend dat varkens niet met z’n tienen op een stuk grond van 4 bij 4 moeten leven, maar voldoende ruimte hebben om in de modder te rollen. Er moet ook voldoende beschutting zijn bij slecht weer. Biologische veehouders geven hun dieren dus biologisch voer, liefst van het eigen bedrijf en zonder toegevoegde diergeneesmiddelen. Er worden geen preventieve geneesmiddelen door het voedsel gedaan. Een dier word pas geholpen als het echt ziek is en dan wordt pas besloten of het medicijnen nodig hebben.
Gewassen
In de biologische landbouw wordt geen gebruik gemaakt van kunstmest, chemische bestrijdingsmiddelen en gentechnologie. De biologische boer kent zijn land en zijn producten door en door. Hij grijpt in wanneer dat nodig is en wordt daarbij geholpen door de natuur. Insectenplagen en plantenziekten kunnen vaak worden voorkomen door akkers elk seizoen met andere gewassen te beplanten. Door deze 'vruchtwisseling' krijgen insecten niet de kans om zich tot een plaag te ontwikkelen. En mocht dat wel gebeuren, dan worden hun natuurlijke vijanden ingezet. Zoals bij het eerder genoemde voorbeeld: lieveheersbeestjes helpen luizen te bestrijden.
Milieukeurmerken
Hoewel producenten steeds meer oog hebben voor aspecten als milieu en het welzijn van dieren, zijn er een aantal keurmerken die aangeven dat er nog een stapje extra is genomen. Deze keurmerken garanderen een samenstelling of productiewijze. Is het ei een scharrelei? Is de aardappel milieuvriendelijk verbouwd? Is dit een traditioneel product? Kortom, een verpakking bevat vaak beeldtaal die u veel over inhoud, herkomst, productiewijze en andere zaken vertelt. Hier volgt per keurmerk een kleine omschrijving.
Eko-keurmerk
Het Eko-keurmerk wordt dus uitgegeven door Skal. De definitie van het Eko-keurmerk is ongeveer deze:
Het Eko-keurmerk staat voor biologische productie die gecertificeerd is door Skal en die voldoet aan de Nederlandse nationale regelgeving, dat wil zeggen aan de EU-verordening.
Er is een grote diversiteit aan producten die een Eko-stickertje krijgen. Niet alleen melk of fruit, ook andere melkproducten, vlees, brood, eieren, groenten en zelfs bier. Tot voor kort verleende Skal ook het merk aan duurzame textiel, duurzaam bos en hout, maar dat is nu niet meer. Het Eko-keurmerk is een garantie dat biologisch ook echt biologisch is.
Milieukeur
Milieukeur is een keurmerk wat eigenlijk niet specifiek biologisch voedsel en producten keurt. De Milieukeureisen gelden onder andere voor de grondstoffen waar het product van gemaakt is. Maar ook voor de hoeveelheid energie die de productie gekost heeft en het gebruikte verpakkingsmateriaal. Bij voedingsmiddelen met Milieukeur wordt veel gebruik gemaakt van de mogelijkheden die de natuur zelf biedt. Zoals het inzetten van 'natuurlijke vijanden' om schade van bijvoorbeeld insecten en muizen te beperken. Gewasbeschermingsmiddelen zijn slechts beperkt toegestaan en dan alleen die middelen die het milieu het minst schaden. Kortom voordat een product Milieukeur krijgt moet er heel veel gebeuren. Bovendien worden de Milieukeureisen regelmatig herzien en aangepast aan nieuwe technieken die zorgen voor nog minder milieubelasting.
Je vindt milieukeur op de verpakking of op het product zelf. Het is niet zoals bij Eko-keur alleen voedsel dat gekeurd wordt. In diverse winkels kun je namelijk al aardappelen, appels, planten, toiletpapier en kattenbakvulling met Milieukeur kopen. De meeste warenhuizen en kantoorboekhandels verkopen schrijfblokken, ordners, ringbanden, schriften en markerstiften met Milieukeur. Bij veel woninginrichters is linoleum met Milieukeur verkrijgbaar. Maar je kan tegenwoordig ook je auto (laten) wassen met producten met Milieukeur.
Controle
De controle op al dan niet biologische producten wordt uitgevoerd de overheid erkende controle organisaties. Pas als zo’n organisatie z’n toestemming heeft gegeven, mag het bedrijf het predicaat ‘biologisch’ worden gevoerd. Het is strafbaar als een bedrijf z’n producten als biologisch bestempeld en dat niet zo is. In Nederland is het tevens gebruikelijk dat dan het EKO-keurmerk wordt toegekend door Skal.
Biologische boodschappen
Er is een steeds grotere vraag naar biologisch voedsel, omdat veel mensen milieubewuster gaan leven. Uit onderzoek van Platform Biologica is gebleken dat de marktomvang van biologische producten 2 jaar terug is gestegen met ruim 23 procent. De eko-landbouw groeide in 2001 maar 8 procent, tegen 14 en 25 procent in voorgaande jaren. Biologica wijt de tegenvallende groei aan onduidelijke regels en de algemene teruggang van de landbouw.
Het aanbod van biologische producten is best wel groot. Eigenlijk bestaat van alle soorten producten wel een biologische variant: aardappelen, groenten, fruit, brood, zuivel, kaas en vlees. Niet alleen van Nederlandse herkomst, maar ook uit het buitenland, zoals wijn of olijfolie. Naast deze verse producten zijn er veel bewerkte biologische producten: van kant-en-klaarmaaltijden tot toetjes en van pizza's tot chocola. Ook in conserven en in de diepvries kom je steeds meer biologisch tegen. Erg lekker en ook leuk, want behalve biologische voeding zijn er biologische bloemen, bloembollen, zaden, heesters en bomen.
In tegenstrijd met de toch wel behoorlijke vraag naar biologische producten zijn er niet veel supermarkten met een biologisch assortiment.
Albert Heyn
Albert Heyn heeft sinds 1998 een biologisch assortiment en niet zo’n kleintje ook. Behalve groenten en zuivel hebben ze ook broodbeleg, babyvoeding, aardappelen en vegatarische producten. Er zijn zelfs producten die zijn gemaakt uit biologische bestanddelen, bijvoorbeeld snoep. Het aantal producten groeit met de jaren en AH Biologisch bestaat al uit meer dan 250 producten. Voor een lekker (biologisch en vegetarisch) recept zie bijlagen.
Organisaties
Sommige organisaties zetten zich in voor het duurzaam gebruik van het milieu. Instanties als Platform Biologica doet onderzoeken om uit te vinden welke anderen (milieuvriendelijke) manieren er zijn om gewassen het gewenste resultaat te geven.
Platform Biologica
Platform Biologica is de beleids- en promotieorganisatie voor biologische landbouw en voeding. Gezamenlijk werken biologische boeren, handelaren, verwerkers en detaillisten aan het vergroten van de bekendheid en de markt van het biologische product. Projecten waar ze nu aan werken zijn onder andere ‘Mestbank’. Dit project brengt vraag en aanbod van mest en compost van biologische bedrijven bij elkaar. Op de site kunnen vragers en aanbieders van mest en compost hun emailadres achterlaten en zo met elkaar in contact komen. Ook zet Platform Biologica zich in voor de gentech vrije status van biologische producten.
Wat vind Greenpeace?
Het voorzorgsprincipe moet de basis zijn voor alle beslissingen en activiteiten m.b.t. genetisch gemanipuleerde organismen. Genetische manipulatie heeft nogal wat wetenschappelijke onzekerheid. Bij onzekerheid verdienen het milieu en de gezondheid van mens en dier het voordeel van de twijfel.
Greenpeace wil geen verspreiding van genetisch gemanipuleerde gewassen in het milieu. Genetische vervuiling is onherroepelijk en de gevolgen zijn onvoorspelbaar. Daarom wil Greenpeace dat genetisch gemanipuleerde gewassen van het veld en uit de winkel verdwijnen.
Genetische modificatie
Tot nu toe ben je al een aantal keer het woord ‘gen-techt’ of genetische modificatie tegengekomen. Genetische modificatie (ook wel 'genetische manipulatie' of 'gentechnologie') is een moderne techniek waarmee het mogelijk is om zeer doelgericht de erfelijke eigenschappen van levende organismen, 'micro-organismen' zoals bacteriën of schimmels, maar ook planten, dieren of zelfs mensen te veranderen. Genetische modificatie wordt onder andere toegpast in de landbouw en de voedingsmiddelenindustrie.
In de landbouw
Genetische modificatie wordt in de landbouw toegepast voor het kweken van nieuwe rassen die bestand zijn tegen bepaalde ziekten en plagen of om de houdbaarheid te verlengen. Er worden ook gewassen gekweekt die beter tegen kou en droogte kunnen en op een zoute bodem kunnen groeien.
In de bollenteelt
Ook in de bollenteelt komt gen-tech voor. Er worden nieuwe soorten tulpen ontwikkeld met nieuwe kleuren. De bloemen worden ook sterker gemaakt zodat ze beter en sneller groeien. Van de ongeveer achteneenhalf miljard bloembollen, die jaarlijks worden geproduceerd, zijn er zo'n vier miljoen die van biologisch geteelde oorsprong zijn. Bij de gebruikelijke teelt van bloembollen wordt veel gif gebruikt, voornamelijk bij het ontsmetten (toclofosmethyl) van de grond. De bloembollenteelt staat op de tweede plaats in de toptien qua gifgebruik. Dankzij de gen-tech en gifgebruik kun je nu dus ook bij sommige winkels bloemen en planten met een Eko-stickertje kopen.
Bij dieren
Niet alleen gewassen en bloembollen worden genetisch gemanipuleerd, ook dieren. Voor het eerst is er nu zelfs een aap genetisch gemanipuleerd. Dat gebeurde in Amerika. In het erfelijk materiaal van ANDi (zo hebben de onderzoekers het genetisch gemanipuleerde aapje genoemd) is een stukje DNA van een kwal ingebouwd. Elke lichaamscel van het ANDi bevat dit vreemde DNA. Het is de bedoeling dat het toegevoegde stukje kwallen-DNA een fluorescerende stof aanmaakt in de aap. Met andere woorden: het aapje moet licht gaan geven. De onderzoekers hebben met de aap een trucje uitgehaald dat al eerder met andere diersoorten werd uitgehaald. Het nieuwe is dat nu een aap slachtoffer is geworden van de genetische experimenteerdrift.
Biologisch op het werk
Op 2 april 2002 werd een intentieverklaring biologische catering ondertekend door de belangrijkste partijen uit de cateringsector. Het doel hiervan is een vervijfvoudiging van het aandeel biologische catering in twee-en-half jaar. De provinciale Milieufederaties ondersteunen de verklaring en geven advies op maat bij de introductie van biologische catering in uw bedrijfsrestaurant.
Biologisch en Jongeren
Jongeren regageren enthousiast op het biologische voedsel. Sommige vinden dat de smaak net iets minder is als producten die wel chemische stoffen bevatten, anderen vinden het lekkerder. Een hoop jongeren zijn enthousiast over de eko-friet. De patat die op biologische wijze geproduceerd is. Hij wordt gemaakt van biologische aardappels. Deze frieten zijn al verkrijgbaar in een aantal supermarkten, maar het biologische junkfood wordt nog niet verkocht in de snackbars. Het plan is om dat over een paar jaar wel mogelijk te maken.
Voedingssupplementen
Veel mensen die van biologische producten gebruik maken weten als geen ander dat er ontzettend veel chemische stoffen in voedingssuplementen zitten. Ja, Natuurlijk zit er in een vitaminde-c pilletje vitamine-c, maar bijvoorbeeld ook bindmiddel, glansmiddel, kleurstoffen en smaakstoffen. En dat niet alleen bij vitamine-c. Een doorsnee Davitamon-pilletje bevat soms meer geur-, kleur- en smaakstofen dan echte vitaminen. Er zijn al zoveel biologische producten op de markt, waarom geen voedingssupplementen.
Forever Living Products
Forever Living Products is gespecialiseerd in het produceren van zowel voedingssupplementen, als schoonmaakmiddelen, cosmetica, gezichtsverzorging en huidverzorging. Allemaal biologisch geproduceerd met als basis Aloë Vera. Sommige producten zijn voor inwendig gebruik, anderen voor uitwendig. Natuurlijk moet je er wel wat extra centjes voor over hebben, maar je krijgt waar voor je geld. De FLP zijn niet op dieren getest (door verschillende instanties onderschreven), kosher verklaard en heeft zelfs een goedkeuringszegel van de Islamitische gemeenschap van California. Het is dus geschikt voor iedereen.
Bronnen
www.skal.com
de wettige merk-eigenaar van het Eko-keurmerk
www.biologisch.nl
Alles over biologisch
www.eigenlijkheellogisch.nl
De reclame-campagne over biologisch voedsel
www.voedingscentrum.nl
Geeft wetenschappelijk verantwoorde, eerlijke informatie over gezonde voeding en voedselveiligheid.
www.ah.nl
De site van Albert Heyn met lekkere recepten
www.biologischinhetschap.nl
Over biologische producten in de schappen
www.platformbiologica.nl
de beleids- en promotie-organisatie voor biologische
landbouw en voeding
www.proefdier-vrij.nl
De site van de organisatie die strijdt tegen het proeven doen op dieren.
Bijlagen
Recept van Albert Heyn
Geroosterde tomaten met pasta
hoofdgerecht, 4 personen
30 minuten bereidingstijd
· 300 g gnocchini (schelpjespasta) (zak à 500 g biologisch)
· 8 trostomaten (biologisch)
· 1 eetlepel Italiaanse kruiden (potje à 9 g biologisch)
· 3 eetlepels olijfolie (fles à 500 ml biologisch)
· 3 eieren (doosje à 4 stuks biologisch)
· 1 bekertje crème fraîche (125 ml biologisch)
· 1 ui (zak à 750 g biologisch)
1/2 doosje tuinkers (biologisch)
ovenschaal inhoud ca. 2 liter
Bereiding
Pasta koken volgens gebruiksaanwijzing. Oven voorverwarmen op 200 °C of gasovenstand 4. Tomaten wassen, halveren en met snijkant naar boven in ovenschaal leggen. Tomaten bestrooien met kruiden, zout en peper en besprenkelen met 2 eetlepels olie. Tomaten in oven in ca. 20 minuten gaar bakken. Eieren loskloppen met crème fraîche, zout en peper. Ui pellen en snipperen. Rest van olie verhitten in braadpan. Ui ca. 3 minuten bakken. Pasta en eimengsel door ui scheppen en ca. 5 minuten roerbakken. Tuinkers boven pasta fijn knippen. Serveren met geroosterde tomaten.
Krantenartikel
VAKER EKO IN KANTINES BEDRIJVEN
In een groeiend aantal bedrijfsrestaurants kan de werknemer bij de maaltijd kiezen voor biologische pro-ducten. Vaak zijn het ge-meenten en andere overheden die de voortrekkers zijn bij deze trend. Dat sluit aan bij de wens van de overheid om de komende tien jaar het biologisch landbouwareaal te laten groeien naar 10%. In veel kantines’ zorgt een professionele cateraar voor het eten. Biologische producten kunnen bij hen op een warm onthaal rekenen vanwege de goede kwaliteit. Bovendien biedt EKO vaak de mogelijkheid om producten uit de eigen streek aan te bieden. Een groot cateringbedrijf benadert klanten inmiddels actief met het biologische aanbod. Daarnaast zijn ook werknemers en ondernemingsraden actief om hun bedrijf over de streep te trekken door om EKO-catering te vragen. De volksvertegenwoordigers geven het goede voorbeeld: het bedrijfsrestaurant van de Tweede Kamer serveert al sinds enkele jaren zoveel mogelijk biologisch.
Biologische zuurkool heeft wereldgeschiedenis
Zuurkool, de Hollandse winterkost bij uitstek. Lekker in een stamppot met rookworst, of een ovenschotel. Je zou bijna denken dat het altijd zo geweest is. Maar pas laat in de achttiende eeuw kom je in oude kookboeken de eerste zuur-koolrecepten tegen.
OPMARS VANUIT HET OOSTEN
Waarschijnlijk is de zuurkool ‘uitgevonden’ in Noord-China. Daar maakt men al duizenden jaren groenten in met zout en zuur, om de strenge winters te overleven. Nog altijd eten veel Chinezen bij hun ontbijt ingelegde groenten. In de vroege Middeleeuwen namen de Hunnen, Tartaren en Mongolen de zuurkool mee op hun tochten naar het westen. Het is dan ook geen wonder dat vooral in Oost- en Midden Europa zuurkool een populair gerecht is. Het komt in vele variaties op tafel, van soep tot feestgerechten zoals met zuurkool gevulde gans. Dichter bij huis is de Franse Elzas nog altijd beroemd om zijn zuurkoolgerechten. In de zestiende eeuw ontstond daar de traditie van het zuurkool maken. Men verfijnde het bereidingsproces door wijn, jeneverbessen en zwarte peperkorrels aan de witte kool en het zout toe te voegen. Via Duitsland be-reikte de zuurkool in de achttiende eeuw Nederland. Daar hield de opmars op, want in Engeland is ‘sauer-kraut’ nooit een succes geworden.
BIOLOGISCH
Zuurkool is in Nederland vooral populair als wintergroente. Zuurkoolproducenten zijn vooral te vinden in Noord-Holland, waar de meeste witte kool verbouwd wordt. Een groeiend deel daarvan is op biologische wijze geteeld, dus zonder gebruik van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. In bijna elke super-markt en natuurvoedingswinkel is tegenwoordig biologische zuurkool te koop, soms wel in meerdere varianten. Maar die variatie is er natuurlijk ook thuis makkelijk in aan te brengen, met een scheutje witte wijn, kruiden, of zacht fruit. Voor veel consumenten is zuur-kool de eerste kennismaking met biologische producten. De prijs is vriendelijk, de kwaliteit uitstekend en ook bijpassende ingrediënten zijn in biologische kwaliteit te verkrijgen.
REACTIES
1 seconde geleden