Het Groene Hart en de HSL

Het Groene Hart en de HSL In het gebied tussen de huidige grote steden van West-Nederland is in de loop van de eeuwen een dikke, natte veenlaag gegroeid. Deze veengrond was door zijn geringe draagkracht niet geschikt voor bebouwing, maar wel voor landbouw en het winnen van turf. Vanaf de Gouden Eeuw ontstond een ring van steden rond een waterrijk, groen en open middengebied. Dit gebied kreeg in de tweede helft van de twintigste eeuw de benaming \'Groene Hart\'.

Nationale Landschappen Er zijn zeven gebieden aangewezen als Nationaal Landschap. Nationale Landschappen zijn gebieden met bijzondere landschappelijke, cultuurhistorische en recreatieve waarden die van belang zijn voor het behoud van de nationale ruimtelijke hoofdstructuur. Het zijn de gebieden die nu of in de toekomst onder druk staan van verstedelijking of andere ingrepen die het landschap zouden kunnen aantasten. Daarom wordt het landschap in die gebieden actief verder ontwikkeld. De aangewezen Nationale Landschappen zijn onder andere het Groene Hart. De grenzen van deze landschappen zijn in de Vijfde Nota bepaald. Samen beslaan de Nationale Landschappen ongeveer 15% van Nederland.

- De Deltametropool Voor de Randstad hanteert het kabinet het concept van de Deltametropool. De Deltametropool is het grootste stedelijk netwerk uit de Vijfde Nota. Het bevat onder meer de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Almere. Nieuwe locaties voor verstedelijking worden gebundeld op en aan de Randstadring. Daartoe is op drie plekken de grens van het Groene Hart aangepast: bij de Zuidplaspolder (ten westen van Gouda), bij Utrecht (Rijnenburg) en bij Weesp (Bloemendalerpolder). In de Deltametropool wordt ruimte gemaakt voor natuur, recreatie en water. Almere zal groeien tot een grote stad (60 tot 70.000 woningen extra) met het daarbij bijbehorende niveau van voorzieningen. Er wordt (in elk geval tot 2020) niet grootschalig verstedelijkt in de Bollenstreek. Een aanzienlijk deel van de verstedelijking krijgt een plaats in bestaand bebouwd gebied (minstens 190.000 woningen tussen 2010 en 2030). Bij besluiten over grote locaties voor verstedelijking wordt voortaan de hele Deltametropool in beschouwing genomen. Ook door gelijktijdige verbetering en modernisering van het verkeers- en vervoerssysteem zal de Deltametropool een samenhangend stedelijk geheel vormen. Het openbaar vervoerssysteem zal aan deze stedelijkheid worden aangepast met snelle (HSL) verbindingen (inclusief de verbinding Utrecht - Den Haag/Rotterdam), een frequente \'Deltametro\' en een ingenieus systeem met onder andere lightrail. Een geheel nieuw infrastructuursysteem in de binnenflank van de randstadring (het zogenoemde Rondje Randstad) zal niet worden uitgevoerd. Minister J.Pronk (Ruimtelijke Ordening) heeft het Groene Hart een stukje kleiner gemaakt om de ruimtenood van de grote steden te lenigen. Het Groene Hart, dat reeds langer het beschermende predikaat Nationaal Landschap draagt, op drie plekken is verkleind. Het betreft de Bloemendaler Polder bij Huizen, de Zuidplaspolder bij Gouda en Rijnenburg ten westen van Utrecht. Het betreft in totaal 5.556 hectare, drie procent van het hele gebied. Hier mag in principe worden gebouwd. Midden in de dichtbevolkte en drukke Randstad ligt een relatief dunbevolkt gebied: het Groene Hart. Hier vinden de zes miljoen inwoners van de omliggende grote steden en meer dan 600 duizend inwoners van het gebied zelf mogelijkheden voor rust en recreatie. De overheid wil het Groene Hart in de toekomst verder ontwikkelen als een gebied voor \'rust, ruimte en groen\' en daarbij een goede balans bewaren met landbouw en veeteelt. De rijksoverheid, provincies, gemeenten, hoogheemraadschappen en belangenorganisaties werken samen om dit doel te bereiken. Het ministerie van VROM heeft een regierol. Het ministerie geeft in documenten als de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening de richting en beperkingen aan van de ontwikkeling van het Groene Hart.

Hoe wil de overheid dit bereiken? Aan de ene kant probeert de overheid om \'groene elementen\' als landbouw, natuur en recreatie binnen het Groene Hart te versterken. Dit kan door: - grote groengebieden aan te leggen; - het Groene Hart beter toegankelijk te maken; - de kwaliteit van het milieu in het Groene Hart te verbeteren; - een betere samenhang tussen de gebieden aan te brengen.

Aan de andere kant beperkt de overheid de grond die voor woningbouw en bedrijventerreinen beschikbaar is. Bebouwing en industriële activiteiten mogen slechts plaatsvinden binnen strak omschreven \'bebouwingscontouren\'. De grote steden aan de rand van het Groene Hart moeten de behoefte aan woningen en bedrijventerreinen opvangen. De Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening biedt deze steden (beperkte) mogelijkheden tot bouw van woningen aan de rand van het Groene Hart. De overheid beperkt ook de vestiging van glastuinbouwbedrijven binnen het gebied. Verder wil de overheid voorkomen dat teveel grote wegen en spoorlijnen het Groene Hart doorkruisen. Leidt dit beleid niet tot spanningen binnen het Groene Hart? Zeker. Het Groene Hart is ondanks alle beperkingen erg populair als vestigingsplaats. Veel mensen willen graag in de kleine kernen van dit gebied wonen: ze vinden er rust, maar zitten toch vlak bij economische en industriële centra als Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag. Ook voor het bedrijfsleven heeft het Groene Hart grote voordelen. De locaties zijn over het algemeen goed bereikbaar en een groot afzetgebied ligt om de hoek. Verder is er een groot aanbod van gekwalificeerd personeel. De gemeenten in het Groene Hart vrezen dat het voorzieningenniveau in het gebied door alle beperkingen achteruitgaat. Er bestaat ook spanning tussen de functies van het Groene Hart als natuurgebied en als landbouwgebied. Uitbreiding van natuurgrond betekent dat er minder ruimte is voor landbouw.

Wat doet de overheid om deze spanningen te verlichten? - Gemeenten kunnen binnen de strakke bebouwingscontouren grotendeels naar eigen inzicht bouwen. - Buiten deze grenzen is er ruimte voor enige bebouwing voor landbouw-, natuur-, recreatieve en cultuurhistorische doelen. - Gemeenten mogen voorrang geven op de woningmarkt aan huishoudens die een economische en maatschappelijke binding hebben met het Groene Hart. Een voorwaarde hiervoor is dat deze gezinnen een zwakke positie hebben op de woningmarkt. - Er heeft verder onderzoek plaatsgevonden naar efficiënter en intensiever gebruik van bestaande en nog te ontwikkelen bedrijventerreinen. Agrarisch natuurbeheer is een manier om landbouw te betrekken bij natuur- en landschapsbeheer. Dit kan de traditionele landbouw tevens nieuwe kansen bieden.

Hoe ziet het Groene Hart er in de toekomst uit? De plannen voor de inrichting van het Groene Hart gaan uit van vier zones: - Om het eigenlijke Groene Hart heen ligt de Randstadring. Dit is een stedelijke zone die het Groene Hart bijna helemaal omringt. Tussen de stedelijke bebouwing liggen groene gebieden die het Groene Hart verbinden met andere groene gebieden in Nederland. - Direct aansluitend op de Randstadring is er een uitloopzone met veel bos en water. Die dient voor recreatie en als buffer tegen verdere stedelijke groei. - Er zullen straks vier kerngebieden zijn voor natuur en watersport. Hier vindt uitbreiding en ontwikkeling plaats van veenplassen, moerassen en moerasbossen. Het gaat om de kerngebieden \'De Venen\', \'De Krimpenerwaard\', \'Vechtplassen\' en \'Hollandse Plassen\'. De overheid wil bestaande natuurgebieden hiervoor uitbreiden. De vier kerngebieden staan met elkaar in verbinding via groenstroken en landbouwgronden. - Tussen de kerngebieden en de uitloopzones ligt veenweidegebied . In dit gebied is plaats voor landbouw, natuur en recreatie.

Fly-over Ten zuiden van station Hoofddorp wordt het HSL-spoor met een fly-over over de Schiphollijn heengeleid. Een fly-over is een soort viaduct, maar dan voor treinen.

Aquaduct Bij de ringvaart worden de HSL en A4 elk met een eigen aquaduct onder de ringvaart bij Roelofsarendsveen door geleid. Vanaf dat punt is de loop van de A4 en HSL enkele kilometers gebundeld.

A4 Aan de zuidkant van de ringvaart zijn de HSL en A4 gebundeld; ze liggen vlak naast elkaar. Tijdens de aanleg van de HSL wordt dit stuk van de A4 (vanaf het aquaduct tot en met de Dwarswatering in Leiderdorp) verbreed van een twee- naar driebaansweg. Door de bouwwerkzaamheden te combineren hebben omwonenden minder overlast.

Boortunnel Groene Hart Om het landschap van het Groene Hart te behouden loopt de HSL niet zo maar door het landschap, maar er onderdoor. Er wordt een enorme tunnel geboord tussen Leiderdorp en het Westeinde in Hazerswoude-Dorp, gemeente Rijnwoude. De tunnel wordt ruim zeven kilometer lang en heeft een diameter van ruim 14 meter. Daarmee is het de tunnel met de grootste diameter van de wereld.

Eén tunnelbuis De tunnel onder het Groene Hart wordt met één tunnelbuis geboord. Dit in tegenstelling tot het eerdere ontwerp van de projectorganisatie waarbij sprake was van een tunnel bestaande uit twee afzonderlijk geboorde buizen die door dwarsverbindingen met elkaar werden verbonden. De enkele buis krijgt een uitwendige diameter van ca. 14,87 meter met een betonnen tussenwand van 45 cm, zodat de twee sporen die in de tunnel komen te liggen toch van elkaar gescheiden zijn. Om de honderdvijftig meter komen er verbindingsdeuren, zodat reizigers in geval van een calamiteit de veilige buis kunnen bereiken.