Nature vs Nurture

Nature versus nurture

Op vrijdag 22 juli 2012 werd in Noorwegen een dubbele aanslag gepleegd bestaande uit een bomaanslag in de regeringswijk van de Noorse hoofdstad Oslo en een schietpartij op het eiland Utøya. Hierbij kwamen in totaal 77 mensen om het leven. De dader van deze aanslagen is de 32-jarige Anders Behring Breivik.  

Wat zet zo’n man ertoe aan om 77 onschuldige mensen in koelen bloede te vermoorden?

Kan het zo zijn dat hij door zijn omgeving en opvoeding, of juist het gebrek hieraan, zo is geworden als hij nu is? Of komt zijn gedrag juist voort uit een bepaalde aanleg die al vastlag in zijn genen?

Over deze vragen wordt al een aardige tijd gediscussieerd door vooral wetenschappers en filosofen. De hoofdvraag die in deze discussie centraal staat is: ‘Wat is aangeboren en wat is aangeleerd?

Dit wordt ook wel het ‘nature-nurture debat’ genoemd.

‘Nature’ houdt hierbij in: ‘Alle eigenschappen van het individu zijn bepaald door aanleg, bijvoorbeeld: het genetisch materiaal.

‘Nurture’ houdt hierbij in: ‘Alle eigenschappen van het individu zijn bepaald door opvoeding, met name door de leefomgeving.

Iedereen wordt geboren met een natuurlijke neiging tot agressie. Dat is verklaarbaar, want dankzij agressie kun je in moeilijke situaties overleven. Maar de ene persoon kan wel heel erg verschillen in mate van agressiviteit van de andere persoon. Waar dat verschil dan precies vandaan komt is een vraag waar in de ‘nature-nurture discussie’ de meningen over verdeeld zijn.

Volgens neurobioloog Dick Swaab hebben wij geen hersenen maar zijn wij onze hersenen. De natuurkundige en chemische processen in onze hersenen bepalen hoe we reageren en wie wij zijn.

De ontwikkeling van onze hersenen begint al in de baarmoeder. Tijdens de zwangerschap en de eerste jaren daarna ontwikkelen de hersenen zich in een zeer hoog tempo. Dit is ook de fase waarbij de hersencellen erg gevoelig zijn voor heel veel verschillende factoren.

Voor een normale hersenontwikkeling moet er in ieder geval voldoende voedsel aanwezig zijn en is het ook van belang dat de schildklier goed werkt, aangezien deze ook de hersenontwikkeling stimuleert. In deze periode van groei wordt de hersenontwikkeling vooral bepaald door de genetische achtergrond en de activiteit van de zenuwcellen. Deze activiteit wordt dan weer beïnvloed door de beschikbaarheid van: voedingsstoffen, neurotransmitters, groeistoffen en hormonen. De hoeveelheid die beschikbaar is van deze stoffen wordt voor het grootste deel bepaald door de genetische aanleg (nature).

Er zijn ook stoffen die er juist voor kunnen zorgen dat de hersenontwikkeling wordt verstoord. Deze stoffen kunnen door de moeder via de placenta naar het kind gaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: alcohol, nicotine, geneesmiddelen of andere verslavende stoffen. Deze ‘negatieve’ stoffen zijn weer meer te wijten aan de omgeving (nurture).

Een kind komt dus bepaald niet als een ‘Tabula rasa’ oftewel ‘onbeschreven blad’ ter wereld, zoals de Engelse filosoof John Locke beweerde. Ons karakter is voor de geboorte deels al bepaald. Met de nadruk op ‘deels’, want na de geboorte is de ontwikkeling nog lang niet klaar en doen de hersenen er nog ongeveer 20 jaar over om te rijpen. Zo ontwikkelt de prefrontale cortex, die onder andere verantwoordelijk is voor moreel besef, geweten, inlevingsvermogen en impulscontrole, zich in deze 20 jaar geleidelijk. Als het goed is zouden we dus tijdens het rijpen van deze hersenkwab onze agressieve neigingen steeds beter onder controle kunnen houden.

In het geval van Anders Breivik zou je kunnen stellen dat zijn omgeving en/of opvoeding geen verschil hebben gemaakt voor het ‘eindresultaat’ en dat alles is te wijten aan zijn genetische aanleg. Dit zou je kunnen stellen, maar ik ben van mening dat deze stelling onjuist is. De biologische aanleg is wel van belang maar zegt nog helemaal niet dat je automatisch een agressieve psychopaat wordt. ‘Nurture’ blijkt hier namelijk van doorslaggevend belang te zijn.

Als motieven voor zijn aanslag verwijst Breivik graag naar zijn manifest, dat maar liefst 1500 pagina’s heeft. Dit ‘boekwerk’ is vooral een politieke verhandeling, maar in zijn manifest vertelt hij ook over zijn eigen leven. Hoe hij opgroeide in een vrijzinnig sociaal-democratisch gezin, over de echtscheiding van zijn ouders en dat hij daarna geen contact meer had met zijn vader, die naar Frankrijk verhuisde en uit zijn leven verdween.

Waarschijnlijk was de genetische aanleg al aanwezig bij Breivik maar is door omstandigheden (nurture) de problematiek verergerd, waardoor hij uiteindelijk is geworden zoals hij nu is, met een ernstige aanslag als gevolg.

Kortom, ben ik van mening dat je iemands gedrag niet kunt toeschrijven aan ‘nature’ of ‘nurture’ alleen. Ik ben namelijk van mening dat ‘nurture’ invloed heeft op ‘nature’ maar ook andersom. Wel denk ik dat bij de ene persoon de ‘nature’ kant of ‘nurture’ kant meer kan overheersen, maar ik denk ook dat om hier verdere uitspraken over te kunnen doen, we eerst meer te weten moeten komen over de werking van de hersenen in het algemeen.