Het hermetisme

Het hermetisme

Het hermetisme is ontstaan in het Alexandrië van de eerste eeuw. Alexandrië was een smeltkroes van verschillende filosofische overtuigingen, godsdiensten, wetenschappelijke disciplines.... Die verschillende denkbeelden beïnvloedden elkaar en groeiden uit tot het syncretisme. Het hermetisme is een van de takken van het syncretisme. Het is de tegenhanger van het Griekse denken, het rationalisme. Het rationalisme deelt het geheel op in stukjes en onderzoekt al die stukjes, terwijl het hermetisme de nadruk legt op de kennis van het geheel. De hermetist meent dat werkelijkheid een netwerk van relaties is die elkaar beïnvloeden. Het komt erop aan dat netwerk te zien. De mens maakt er ook deel van uit en kan de wereld dus niet begrijpen als hij er zich los van maakt.
De magiërs van het hermetisme werden vooral beroemd via literaire personages, bv dr. Faustus. Hij was het symbool van de nieuwsgierige mens die bereid is het geloof te verloochenen om toch maar kennis te kunnen vergaren. De hermetist wou de kennis ook toepassen en hield zich daarom bezig met alchemie. Hij geloofde dat het individu in staat is om bepaalde domeinen van de werkelijkheid te manipuleren. Een enkele handeling heeft invloed op het geheel, vermits het leven een netwerk van relaties is. Het hermetisme leidde dus het begin van de wetenschap in.

In de Middeleeuwen waren er twee christendommen: de Rooms-Katholieke Kerk en de Grieks-Orthodoxe Kerk. De Byzantijnen waren reeds vroeg op de hoogte van het hermetisme en integreerden hermetische ideeën in hun godsdienst, het Grieks-Orthodoxe christendom. Tijdens het eerste concilie brachten de Byzantijnen duizenden Griekse teksten mee naar Italië. Zo kwamen ook de Italiaanse intellectuelen in contact met het hermetisme.
Zo was er bijvoorbeeld Pico della Mirandola. Hij maakte een synthese van de Kaballa, het hermetisme, de Christelijke en de Islamitische geschriften. Hij beklemtoonde de vrije wil van het individu en beweerde dat de mens zijn eigen lot kan bepalen door kennis op te doen. Paracelsus was een leerling van Pico della Mirandola. Hij meende dat de mens deel uitmaakt van de totale natuur. Volgens hem moet een goede arts zich toespitsen op het geheel en moet de bestrijding van een ziekte gepaard gaan met een totale analyse van het lichaam. Paracelsus heeft verschillende ontdekkingen gedaan ivm de geneeskunde.
Ook in de kunst en de literatuur van de renaissance zijn hermetische elementen terug te vinden. De renaissancekunstenaars waren gefascineerd door de harmonische verhouding, de gulden snede. Deze verhouding is de perfecte formule voor de architectuur en bovendien vonden de kunstenaars haar terug in de natuur en in het menselijk lichaam. Daarom beschouwden ze de gulden snede als magisch. Een ander hermetisch kenmerk is dat de kunstenaars macht wilden uit oefenen op de wereld door de mensen te schaven met hun schilderijen. De hermetische kunstenaars beschouwden hun werk als schepping en zichzelf als schepper.