burgemeesters

Gekozen of benoemd?

Sinds er een grondwet bestaat, zijn er al problemen gekomen omtrent het aanstellen van burgemeesters, want moet een burgemeester, die dienst doet voor 6 jaar, nu gekozen worden door het volk of benoemd worden door een koninklijk besluit? In Nederland geldt dat een burgemeester wordt benoemd volgens artikel 61.1, maar is dit nu wel zo rechtvaardig en zo eerlijk? Want moet de burgemeester niet democratisch gekozen wor-den, immers we leven in een heuse democratie.
Hieronder zal ik proberen twee verschillende posities nader uit te leggen.

Nadelen voor het benoemen
In artikel 131 van de grondwet staat be-schreven dat een burgemeester, van een stad of dorp, benoemd moet worden onder koninklijk besluit. In de praktijk betekend dit dat de ministers besluiten welke man of vrouw de belangrijke positie mogen betre-den. Aan deze methode kleven echter en-kele bezwaren.
De burgemeester was van oorsprong een vertegenwoordiger van de overheid. Hij werd gestuurd naar de gemeentes in de landelijke politiek ter plaatse te vertegen-woordigen. Tegenwoordig is de rol van de burgemeester anders. Hij is de hoofd van de ambtenaren. De oude rol als vertegen-woordiger van de regering is minder be-langrijk.
Hier valt tegen in te brengen dat de burge-meester het landelijke standpunt moet ver-tegenwoordigen. Een dorp kan tegen een verandering zijn, maar landelijk is het me-rendeel voor. Een dorp moet er attent op worden gemaakt dat hetgeen wat zij opof-feren voor een groter groep beter is. De burgemeester is verdediger van de lande-lijke politiek ter plaatse.
Een ander nadeel van een benoemde bur-gemeester is dat hij de ambtenaren niet kan liggen. Een man uit Den Haag wordt naar een plaats gezonden waar hij vervolgens de scepter in handen neemt. De ambtenaren voelen zich gepasseerd, de (in het begin) van niets wetende burgemeester zal wel even besluiten hoe het moet, terwijl de ambtenaren er al vanaf het begin bovenop zaten en meer van de situatie afweten dan de burgemeester. Dit kan tot wrijvingen leiden, wat een optimaal beleid in de weg staat.

Nadelen voor het kiezen
Er zijn ook een aantal nadelen aan de ge-kozen burgemeester. Zo kan de procedure waarbij de burgemeester gekozen worden leiden tot Amerikaanse situaties. Om stemmen te winnen zal een burgemeester populaire meningen verkondigen en veel geld verkwisten aan de promotiecampagne. Als een kandidaat de meningen van de rij-ke bewoners vertegenwoordigt, zal deze meer geld krijgen voor zijn campagne dan als een kandidaat de meningen deelt van de armere van de samenleving. De kandidaat met het meeste promotiegeld zal hierdoor meer kans hebben om te winnen, waardor de armere benadeeld worden.
Een ander nadeel is dat een kandidaat heel populair kan zijn onder het publiek, maar bestuurlijk een ramp is. Als een burge-meester goed met het volk kan omgaan, wil nog niet zeggen dat hij goed kan op-schieten met de ambtenaren. De burge-meester kan zeggen wat hij wil, bereiken zal hij niks.

De Politiek
De politiek heeft de laatste jaren hard ge-probeerd om de burgemeester gekozen te laten worden door de Nederlandse bevol-king. De PvdA en de VVD zijn voor een gekozen burgemeester. De CDA is tegen. Beide partijen proberen hun eigen mening door te drukken. Nederland is en blijft een monarchie. De koningin heeft in onze mo-narchie nog steeds het een en ander te zeg-gen. Democratie en monarchie zijn vaak een goede combinatie maar helaas gaat dit niet vaak altijd hand in hand. De koningin heeft in theorie recht om burgemeesters te kiezen, misschien wil de politiek haar dit recht uit handen nemen. De koningin raakt op deze manier stukje bij beetje haar macht over het volk kwijt. Monarchisten zijn daarom ook meestal uit principe tegen het kiezen van burgemeesters.

Wetsvoorstel
Er zijn op dit moment iets meer voorstan-ders voor het plan om een burgemeester te kiezen. Een wetsvoorstel zit er aan te ko-men. Er zijn echter nog een heleboel haken en ogen welke eerst moeten worden weg-gewerkt voordat het wetsontwerp wordt aangenomen. De coalitie gaat waarschijn-lijk voor een compromis waarbij beide par-tijen gedeeltelijk tevreden kunnen zijn en de meeste nadelen weggewerkt worden.
In dit voorstel dragen de bestaande lokale politieke partijen een burgemeesterskandi-daat voor. Het volk kan vervolgens via een referendum kiezen welke burgemeester ze willen. De burgemeester wordt op deze manier gedragen door de politiek en geko-zen door het volk. Op deze manier voelen de politieke partijen zich niet gepasseerd en onbelangrijk en het volk heeft het idee mee te kunnen beslissen. De burgemeester moet echter wel meer bevoegdheden krij-gen. Zo kan de burgemeester zich meer differentiëren van zijn concurrenten en meer inspelen op de wensen van de bevol-king.

Toekomst
Al is het wetsvoorstel wat in het geding geraakt, af en toe borrelen de plannen weer op. De tijd zal ons leren of de toekomstige burgemeesters gekozen of benoemd wor-den. Maar tot die tijd zal het besluit geno-men worden door het koningshuis.

Bronnen: gemeentewet, hoofdstuk 4, artikel 61.1
De groen Amsterdammer, op www.groen.nl van 12-01-2000
Het parool, D66 wil referendum met referendum afdwingen, van 14 juli 2000
Het parool, D66 hekelt PvdA om benoeming, van 14 september 2000
De trouw, Akkoord over benoemen burgemeester ‘rotzooitje’ , van 14 september 2000
Trouw, Wet komt Amsterdam te laat, van 14 september 2000
Trouw, Tekenen referendum burgemeester gestopt, van 16 september 2000
Het parool, Scala aan ideeën over gekozen burgemeester, van 5 juli 2000
Het parool, VVD is fel tegen grotere invloed van raad, van 11 september 2000
Het parool, Na Patijn, van 31 augustus 2000
Het parool, Van Kemenade slaat hoop op kiezen burgemeester bodem in, van 13 september 2000
Compendium politiek en samenleving, A0900-4 lokale politiek, A0900-118 en A0900-119

(Anoniem)
A6a