Genocide Rwanda en Darfoer

Genocide in Rwanda

De Rwandese genocide wordt ook wel de Rwandese burgeroorlog genoemd. Het was een volkerenmoord die in 1994 plaatsvond in het land Rwanda. Tijdens deze genocide werden naar schatting 800.000 tot 1.000.000 Tutsi's en gematigde Hutu's in een periode van 100 dagen, van 6 april tot half juli 1994, vermoord. De meeste moorden werden gepleegd door twee extremistische Hutu milities, de Interahamwe en de Impuzamugambi.

De gebeurtenis wordt beschouwd als een zeer belangrijk punt in de geschiedenis. Er werden namelijk zo enorm veel mensen vermoord in zo’n korte tijd, het is bijna niet te geloven. Maar daarnaast is de reactie van de rest van de wereld (voor het Westen) heel erg opvallend. Landen in Europa en ook de VS waren op de hoogte van de dreigende situatie in Rwanda, maar er werd niets gedaan om het probleem te verhelpen.

De UNAMIR was de naam van de vredesoperatie van de Verenigde Naties die aanwezig waren in Rwanda. Zij hadden het moorden kunnen stoppen, maar ze werden verboden om ook maar een schot te lossen. De leider van de operatie had al vele malen gewaarschuwd voor het gevaar in het land. Maar alsnog mochten zij niks ondernemen tegen de slachtingen. Maar de VN wist ook over sommige wapenopslagplaatsen, als deze zouden worden vernietigd zou het moorden in ieder geval worden geminderd. Maar ook hier mocht de vredesmacht niks aan doen.

Uiteindelijk kwam de uitmoording toch tot een halt. Een grote Tutsi rebellenbeweging genaamd Front Patriotique Rwandais (FPR), geleid door Paul Kagame, had Rwanda overgenomen. Hierdoor werd Kagame de president.

Oorzaak

De oorzaak van de oorlog zijn de al eeuwenoude de historische verhoudingen tussen Hutu-meerderheid (90%) en de Tutsi-minderheid (10%). Eeuwen geleden in de 15e eeuw, werd Rwanda geregeerd door een koninklijke familie van Tutsi’s. De adel in Rwanda bestond ook voor het merendeel uit Tutsi’s, samen met de koninklijke familie trokken zij alle macht naar zich toe. Alle Hutu’s, samen met een handjevol Tutsi’s leefden vrijwel allemaal een arm boerenbestaan.

In 1890 werd Rwanda samen met Burundi door Duitsland gekoloniseerd. De Duitse aanwezigheid was minimaal en er veranderde weinig aan de politieke situatie. Omdat Duitsland de Eerste Wereldoorlog had verloren werden Rwanda en Burundi overgedragen aan België. Nu veranderde een hoop in zeer korte tijd, want de Belgen gingen over tot actie in hun kolonie in tegenstelling tot de Duitsers. De Belgen zorgden ervoor dat de Tutsi-minderheid nog machtiger werd. De Tutsi-leiders startten een onderdrukking van de Hutu-meerderheid. In 1962 werd Rwanda onafhankelijk verklaard en had België geen invloed meer. Nu was er een groot probleem want de twee bevolkingsgroepen hadden grote verschillen. Dit leidde tot sociale spanningen en in hetzelfde jaar dat Rwanda onafhankelijk werd, verdreven de Hutu de Tutsi’s. Hierna vonden kleine moordpartijen plaats tot en met de jaren ‘80. In 1990 viel uiteindelijk het rebellenleger FPR het land binnen, er ontstonden gevechten maar door buitenlandse hulp konden de Hutu’s toch nog aan de macht blijven.

Begin genocide

Op de dag van 6 april 1994 waren de Rwandese president Juvénal Habyarimana en de president van Burundi Cyprien Ntaryamira op weg naar Kigali. Tijdens het landen werd hun vliegtuig beschoten, hierbij kwamen beide presidenten om het leven. De schutters zijn nog steeds niet ontdekt.

Habyarimana was in gesprek met de FPR over de machtsverdeling. Hutu familieleden van Habyarimana werden verdacht dat zij hem hadden vermoord. De reden hiervoor zou zijn dat ze bang waren dat de FPR te veel macht in Rwanda zou krijgen als de gesprekken werden voortgezet. Maar uit recent onderzoek is gebleken dat FPR leden de presidenten zouden hebben vermoord met hulp van huurmoordenaars uit omringende landen. Zes jaar geleden in het jaar 2000 vertelden enkele Tutsi’s dat zij degene waren die de moord hadden gepleegd. Paul Kagame (leider van de FPR) vond namelijk dat de gesprekken over de machtsverdeling te langzaam gingen. Overigens is het nog steeds niet bewezen welke rol de FPR nou precies had in de aanslag op de presidenten.

Op 7 pril 1994 werd er een opdracht gegeven door Dallaire (leider van de UNAMIR vredesmacht) aan tien Belgische soldaten om de nieuwe president te beschermen. Tijdens de beschermingsoperatie werden de soldaten gegijzeld door Hutu-strijders. De soldaten werden binnen korte tijd vermoord en ook de nieuwe president werd vermoord samen met haar familie. Na deze gebeurtenis trok België zijn soldaten terug.

Het is een genocide geweest die een goede voorbereiding heeft gehad, net zoals ten tijde van WO2. In Rwanda zijn de mensen arm, maar bijna iedereen heeft wel een radio. Via de radio werden berichten verzonden die de Hutu stimuleerden haatgevoelens te ontwikkelen tegen de Tutsi’s. Er waren al op vele plekken messen en wapens ingekocht en opgeslagen om de Tutsi’s te vermoorden. Vele Hutu werden ook vermoord als ze niet meededen aan de genocide. Daarnaast werd gedreigd met het vermoorden van de familie van weigeraars en Hutu die met een Tutsi waren getrouwd werden gedwongen om hun partner te vermoorden. Door de genocide ontstonden gigantische vluchtelingenstromen.

Huidige situatie

Ook nu nog zijn er veel vluchtelingen in de regio geplaatst in kampen. Dit komt doordat de FPR aan de macht kwam en daardoor sloegen veel Hutu’s op de vlucht, want ze waren bang voor wraakacties van de Tutsi’s. Veel van de Hutu’s die hebben meegedaan aan de genocide zitten in Zaïre in vluchtelingenkampen, dit leidde tot wereldwijde kritiek omdat de vluchtelingen hadden meegedaan aan de genocide maar nu wel hulp kregen. De FPR viel daarop Zaïre binnen om wraak te nemen op de genocide. Ook op de economie had de gebeurtenis veel invloed, de handel is tot een totaal nulpunt gekomen. Tot op de dag van vandaag probeert Rwanda erboven op te komen, en worden er nog steeds daders van de genocide veroordeeld.

Genocide in Darfoer

De genocide vindt plaats tijdens het Darfoerconflict. Dit is een conflict in de regio Darfoer in Soedan. Er is een strijd gaande tussen aan de ene kant de regering in Khartoem samen met een door de regering bewapende groepering van lokale Arabieren, ook wel de Janjaweed genoemd, tegen de Afrikaanse bevolking.

Oorzaak

De regio Darfoer wordt bewoond door een mix van de bevolkingsgroepen; aan de ene kant zitten er Arabische nomaden, en aan de andere kant zitten er Afrikanen. Deze Afrikanen hebben een vaste woonplek en leven van de landbouw. Dit zorgt voor spanning tussen de twee groepen, want de Afrikanen bezitten alle waterbronnen en weidegronden. Tot en met de 19e eeuw vond er veel handel plaats in Darfoer, deze handel bestond voornamelijk uit slaven. Deze werden “gewonnen” uit de daar levende Afrikaanse bevolking. Een ander probleem is de oprukkende woestijn, dit komt door de overbegrazing van de weidegronden.

De kleine conflicten tussen de twee groepen leidden tot een burgeroorlog tussen het Islamitische noorden en het niet-islamitische zuiden in 1962. Er waren twee korte staakt het voeren in 1972 en 1983, maar uiteindelijk bleef het voor lange tijd rustig in 2002. Door de jaren heen wist men dat er olie te winnen was in Soedan. Ook dit zorgde weer voor problemen, want men moest het verdelen over de verschillende groepen. In het jaar 2003 kwam er een afspraak: de opbrengsten van de olieverkoop zouden eerlijk worden verdeeld tussen de bevolking en de regering.

Genocide

Maar in Darfoer zaten twee gewapende groeperingen die het hier niet mee eens waren: de Justice and Equality Movement (JEM) en de Liberation Movement (SLA). De organisaties vonden dat de regering teveel olieopbrengsten gaf aan de Arabische bevolking en te weinig aan de Afrikanen. Dit wakkerde het conflict weer aan en de gevechten werden weer hervat.

Het regeringsleger bewaakte de olie installaties. De eerste aanval van de JEM en SLA was dan ook gericht op deze installaties, want dit zou een duidelijke boodschap afgeven aan de regering. De regering bewapende de Janjaweed (de Arabische nomaden) en startte een tegenaanval met een grote campagne. Het regeringsleger steunde de Janjaweed met bombardementen vanuit de lucht. Door de betere bewapening en door de luchtsteun, had de Janjaweed al snel de controle over het gebied. Hierop volgde de genocide met de etnische zuiveringen onder de inwoners. In dezelfde periode ontstonden nog meer rebellengroepen die tegen de regering en de Janjaweed vochten. Maar in 2006 werd opnieuw vrede gesloten tussen de rebellen en de regering. De rebellen kregen onderdak in het regeringsleger en de Janjaweed werd niet meer gesteund met wapens.

Huidige situatie

Na lange tijd van onderhandelen mochten er rapporteurs het land in. Er werden meldingen gemaakt van VN-rapporteurs die hadden geconstateerd dat meer dan 20 dorpen waren ontvolkt, geplunderd en vernietigd. Opvallend was dat dorpen waarin Arabieren leefden onbeschadigd waren gebleven en waar niemand van de bevolking werd vermist. Soms stonden de dorpen maar een paar honderd meter van elkaar vandaan.

Aan de ene kant stonden de Afrikaanse rebellen en aan de andere kant het regeringsleger met de Janjaweed. Beide worden beschuldigd van massamoord, plundering en verkrachting van de mensen en dorpen. Uiteindelijk is de Janjaweed er het beste vanaf gekomen, deze hadden immers de steun van de regering. Vele duizenden mensen zijn gedood en ruim een miljoen zijn op de vlucht geslagen. De slachtoffers en de vluchtelingen bestaan voornamelijk uit Afrikanen. De vluchtelingenstromen trokken het nabijgelegen land Tsjaad binnen, maar werden achtervolgd door het regeringsleger. Dit leidde tot confrontaties met het leger van Tsjaad.

Nog steeds is het moeilijk voor rapporteurs en hulpdiensten om Soedan binnen te komen. Volgens de Soedanese regering komt dit omdat het regenseizoen nadert en ze geen logistieke problemen willen. In Tsjaad zijn al wel kampen opgezet om de vluchtelingen op te vangen, maar ook in Soedan zitten nog velen zonder dak boven hun hoofd. Eigenlijk is het conflict ook nog niet voorbij, het is namelijk zo dat bijvoorbeeld de JEM en de SLA geen toegang hebben gekregen tot de onderhandelingen met de regering.

Vergelijking

Hitler had een veel geraffineerdere voorbereiding nodig voor “zijn” holocaust. Al jaren voordat de oorlog was begonnen waren er al maatregelen tegen Joden, zigeuners, homoseksuelen enz. Er was veel propaganda met verborgen boodschappen te zien op tv en te horen op de radio. Maar de Duitse bevolking had nog geen pure haat tegen de Joodse bevolking.
In Rwanda waren er natuurlijk ook al wel spanningen tussen de bevolkingsgroepen, maar die leidde net niet tot moorden. Er waren maar een paar radio boodschappen en demonstraties nodig om een gigantische groep mensen over te halen om mee te doen aan de genocide. Er was dus al van te voren veel meer haat tegen de andere bevolkingsgroep dan tijdens de holocaust.

Toen de WO2 begon, werd er ook al een start gemaakt met de vernietiging van de Joden. Maar de Westerse landen vochten tegen Duitsland. Duitsland had een veel grotere militaire macht en het was door de hulp van Engeland en Amerika dat Duitsland kon worden verslagen in het westen. In het oosten hadden de Russen voordeel dat de winter uitbrak en hier hadden de Duitsers niet op gerekend. Nu begonnen de geallieerden de tegenaanval en er werden ook al vernietigingskampen bevrijd en Joden die eigenlijk zouden worden vermoord werden geholpen.
Dit in tegenstelling tot wat er in Rwanda gebeurde. De Westerse landen hadden alle reden om het land binnen te vallen om er voor te zorgen dat de genocide niet kon plaatsvinden. Maar er werd nauwelijks ingegrepen.

Korte nadat de eerste vernietigingskampen van de Duitsers werden bevrijd, werd er al hulp geboden aan de overlevenden. Ze kregen onderdak, eten, drinken enz.
Het is nu nog steeds moeilijk voor hulporganisaties om Soedan binnen te komen en hulp te bieden aan de slachtoffers van de holocaust. Door internationale druk kan dit overigens steeds beter.

In Soedan en Rwanda worden beide strijdende groepen beschuldigd van massamoorden en genocide. In Duitsland was het niet het geval dat Joden massamoorden pleegden onder de Duitse bevolking. Daar was het ook een andere situatie, want de Joden hadden geen militaire mogelijkheden zoals wapens.