De oorzaken van de oorlog in vietnam

De oorzaken van het conflict De Tweede Wereldoorlog
De strijd in Vietnam kwam voort uit een diepe, irrationele angst voor het Communisme en de Sovjet Unie, die terug te voeren is tot de Tweede Wereldoorlog. In die tijd waren de Geallieerden (met op de voorgrond de VS) een samenwerkingsverband aangegaan met Rusland tegen een gezamenlijke vijand: Nazi-Duitsland. In 1944 begonnen de Geallieerden en de Russen al rond de tafel te zitten om te bespreken wat er met Europa zou gebeuren na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het was duidelijk dat het continent in puin lag en niet voor zichzelf kon zorgen; bovendien moest voorkomen worden dat Duitsland ooit nog zo sterk kon worden als in 1939. Daarom werd in 1945 door Roosevelt, Churchill en Stalin besloten Duitsland in tweëen op te delen, het westelijke deel onder Geallieerd bewind en het oostelijk deel onder Russisch bewind. Berlijn, gelegen in Oost-Duitsland, kreeg dezelfde oost-west verdeling. Na Roosevelt's dood in april 1945 werd Harry S. Truman president van de VS. Hij onderhandelde met Stalin over de toekomst van Oost-Europa, dat nu bezet was door Russische troepen. Had Stalin, die bekend stond als een tiran en onderdrukker, Polen en de andere landen nu bevrijd of bezet? Truman pushte Stalin tot zijn limiet en dreigde zelfs de Amerikaanse hulp aan het kapotgeschoten Rusland stop te zetten, maar Stalin weigerde simpelweg Polen op te geven. De Koude Oorlog begint
De voorzichtige vriendschap met de Sovjet Unie was na deze crisis volledig verdwenen: de Koude Oorlog was begonnen. Churchill verklaarde in 1946 dat er een "iron curtain", een ijzeren gordijn over Europa was neergedaald. Door twee compleet verschillende visies (Amerikaanse democratie en Russisch Communisme) werd Europa onherroepelijk in twee delen gesplitst. In 1947 kwam het idee van "containment" oftewel inperking van communistische invloeden voor het eerst naar voren, een idee dat direct zou leiden tot de Vietnamoorlog. Amerika moest volgens dat idee alle mogelijke maatregelen nemen om de verspreiding van het communisme buiten de Sovjet Unie te voorkomen; zelfs militaire maatregelen waar nodig. De eerste test van containment was in 1948, toen Stalin besloot West-Berlijn van het Westen af te sluiten. Gedurende ruim een jaar vlogen de Amerikanen daarom het benodigde voedsel de stad in, waarna Stalin verslagen de blokkade ophief. In 1949 kreeg de Sovjet Unie de beschikking over de atoombom en werd China communistisch, wat de angst voor het communisme bij Amerikanen alleen maar versterkte. De Koreaanse Oorlog

In 1950 viel het door Rusland gesteunde Noord-Korea het door de VS gesteunde Zuid-Korea aan, waardoor de tweede test van containment kon beginnen. Amerika stuurde soldaten naar Korea om de situatie weer te stabiliseren maar ging te ver toen ze de Noord-Koreanen terugdreven tot de Chinese grens. China reageerde door snoeihard honderdduizenden troepen op de Amerikanen af te sturen, waarna beide partijen in 1951 weer bij de oude grens tussen Noord- en Zuid-Korea zaten; in 1953 werd de oorlog formeel beëindigd. Het McCarthyisme
Intussen was men in Amerika ook bang geworden voor de Amerikaanse communisten. Een Senator genaamd Joseph McCarthy maakte hier handig gebruik van en begon een ware klopjacht op vermeende communisten in Amerika, later "McCarthyism" genaamd. Zelfs de Amerikaanse Senaat trapte erin en begon hoorzittingen, tot men erachter kwam dat McCarthy geen flauw benul had wie er communisten waren en mensen in het wilde weg beschuldigde. Van 1950 tot 1954 heerste het McCarthyisme, daarna daalde de populariteit van de Senator even plotseling als hij gestegen was en werd de irrationele klopjacht op de communisten gestopt. McCarthy zelf stierf in 1957, en met hem stierf ook de angst voor de in Amerika aanwezige communisten. Het communisme daarbuiten was echter nog steeds een bron van angst. In 1956 walste de Sovjet Unie over opstandelingen in Boedapest heen en in 1957 lanceerden ze de Spoetnik, de eerste raket die buiten de Aardatmosfeer kwam. Toen begon tot overmaat van ramp de kwestie Vietnam aan de horizon van de Amerikanen op te duiken. De Fransen in Vietnam
Tussen 1945 en 1954 hadden de Fransen (die voor de Tweede Wereldoorlog van Vietnam een kolonie hadden gemaakt) een bloedige oorlog in dat land uitgevochten met de Vietminh, een communistische groep onder leiding van Ho Chi Minh die de vrijheid wilde. De Amerikanen bekostigden een groot deel van de oorlog die de Fransen voerden, maar konden niet voorkomen dat deze bij Dien Bien Phu toch in de pan gehakt werden. De twee partijen kwamen overeen Vietnam tijdelijk in tweëen te delen en in 1956 vrije verkiezingen te houden. De Amerikanen installeerden een Veramerikaniseerde Vietnamees genaamd Ngo Dinh Diem in Zuid-Vietnam, maar de Vietnamezen accepteerden hem niet. Toen de Amerikanen daarna weigerden de verkiezingen in 1956 te laten doorgaan, begonnen Vietminh guerilla's uit het Zuiden (genaamd Vietcong) openlijk te rebelleren. John F. Kennedy en Vietnam
Toen John F. Kennedy in 1960 president van de VS werd, liet hij de kwestie Vietnam escaleren. Hij wilde Amerika's verbintenis met de containment politiek nog eens goed laten blijken en besloot dat Vietnam daarvoor de manier was. Hij stuurde daarom Amerikaanse "adviseurs" (lees: soldaten) naar het land, waarvan er in 1961 al ruim 3200 waren en in 1963 ruim 16.000. Eigenlijk was de Vietnamoorlog toen al een feit. Diem was intussen meer een last voor Amerika geworden dan wat anders. Hij had een paranoide, dictatoriaal regime opgebouwd in Vietnam en legde het Boeddhisme in het overwegend Boeddhistische land sterk aan banden. In november 1963 stond Kennedy daarom toe dat Vietnamese generaals Diem afzetten en vermoordden. Drie weken later werd Kennedy zelf vermoord en werd Lyndon B. Johnson president. Johnson had zich als vice-president meerdere malen tegen de escalerende situatie in Vietnam uitgesproken, maar kreeg nu de controle over de Amerikaanse aanwezigheid in Vietnam en begon dezelfde fouten als Kennedy te maken. De machtshonger van Johnson
De situatie in Vietnam verslechterde snel voor de Amerikanen; de Vietcong begonnen langzaam naar het zuiden op te trekken. LBJ wist zeker dat als hij de troepen uit Vietnam zou terugtrekken hij zijn politieke carriere kon vergeten, en - machtshongerig als hij was - besloot dus het Amerikaanse contingent uit te breiden. In 1964 deed Johnson mee met de presidentsverkiezingen om zijn machtshonger verder te kunnen stillen; hij vertelde het Amerikaanse publiek wat het horen wilde en won: geen Amerikaanse jongens een zinloze dood insturen, maar wel Vietnam tegen het communisme beschermen. Achter de schermen had hij tegelijkertijd echter toestemming gevraagd een open oorlog tegen Vietnam te starten. Een incident in de Golf van Tonkin bij Vietnam in augustus 1964 werd daarbij door LBJ meteen aangegrepen. Een Amerikaans schip was daar Noord-Vietnamese wateren ingevaren en beschoot zelf aankomende Noord-Vietnamese schepen, die daarop terugschoten. Johnson gebruikte dit incident om zijn Vietnamoorlog door de regering te kunnen krijgen, waarbij hij geen leugens over het incident schroomde. Het Amerikaanse Congres slikte alles als zoete koek en gaf Johnson bijna onbeperkte macht over de situatie Vietnam. De Vietnamoorlog kon nu echt beginnen. Escalatie van de Vietnamoorlog: 1965-1968 Het bombardement van Noord-Vietnam
Begin 1965 waren er ruim 23.000 Amerikaanse soldaten in Vietnam, maar de meesten van hen waren nog steeds vrijwilligers. Dit zou snel veranderen als de oorlog escaleerde. Johnson bleek hier echter besluiteloos; hij wilde winnen in Vietnam, maar dan wel op de makkelijkste manier zonder alteveel politieke gevolgen. Dus begon hij bommenwerpers naar Vietnam te sturen, die als opdracht hadden doelen in zowel het noorden als het zuiden (waar de Vietcong ook actief waren) te bombarderen. Dit kostte echter vele levens onder burgers, zelfs burgers die Amerika moest beschermen; daarbovenop kwam nog eens dat de Vietcong zelfs harder leek te vechten naarmate er meer gebombardeerd werd. De luchtoorlog bleek niet voldoende. Daar kwam bij dat de bases waar de bommenwerpers gestationeerd waren beschermd moesten worden; een moeilijke zaak als de vijand al overal aanwezig is en zich zonder problemen als burger kan vermommen. Het aantal soldaten dat benodigd was om een basis te beschermen was dus bijzonder hoog. De grote basis bij Da Nang werd bijvoorbeeld al snel versterkt met ruim 24.000 man, en andere bases evenzo. De reactie van de Amerikaanse media
Tussen 1965 en 1968 werd de Amerikaanse aanwezigheid in Vietnam steeds verder opgebouwd en begon de Vietnamoorlog andere vormen aan te nemen: naast offensieve bomdarderingen moest nu ook verdedigd worden tegen de steeds zwaarder wordende aanvallen van de Vietcong. In 1965 waren er 184.300 troepen en 636 Amerikaanse slachtoffers; in 1968 waren er 536.000 troepen en ruim 30.600 Amerikaanse doden. Waren de Amerikaanse media aanvankelijk nog positief over de Vietnamoorlog, rond 1966 en 1967 begonnen ze al kritische tonen aan te slaan. De oorlog (en vooral het aantal Amerikaanse slachtoffers) escaleerde snel, waarop meerdere kranten en de grote tv-zenders vragen begonnen te stellen over Johnson's politiek ten opzicht van Vietnam. Daarnaast werd hun berichtgeving steeds onnauwkeuriger, waardoor de (ten dele onterechte) indruk ontstond dat Amerikaanse soldaten gruwelijke moorden pleegden, er geen overwinningen geboekt werden, en dat Amerika in een hopeloze oorlog verzeild was geraakt. Het publiek reageerde op het grote aantal doden en gewonden in de Vietnamoorlog door in steeds grotere aantallen te weigeren in dienst te gaan. De Amerikaanse regering dwong steeds meer mensen, vooral armen en zwarten zonder connecties, om in dienst te gaan; rijken konden de dienst makkelijk ontlopen. Dit maakte velen kwaad. Tussen 1967 en 1971 steeg het percentage mensen dat dienst weigerde op morele gronden van 8% tot 43%, een percentage dat ongeëvenaard was. Het Tet Offensief

Als er echter één gebeurtenis was die de Amerikaanse kijk op de Vietnamoorlog volledig omgooide, dan was het het Tet Offensief dat op 30 januari 1968 begon. Tet was het begin van het nieuwe maanjaar voor de Vietnamezen en was een feestdag waarop steeds niet gevochten werd. In 1968 gebruikte de Vietcong dit feit om de Amerikanen de grootste klap van de Vietnamoorlog te geven: ze vielen in grote aantallen aan. Tot het Tet Offensief hadden de Amerikanen een overwinning in de Vietnamoorlog voor mogelijk gehouden, na Tet ging men vooral denken aan terugtrekken uit Vietnam zonder gezichtsverlies. Veel Amerikaanse bevelhebbers hadden geproclameerd dat de vijand bijna verslagen was en de Vietnamoorlog bijna gewonnen. Tet wekte iedereen die in slaap gesust was op een ruwe manier; de Vietcong kon dus ondanks gigantische verliezen nog steeds een groot offensief opzetten. Tet was geen militaire overwinning voor de Vietcong; integendeel. Ze hadden 40.000 van hun beste troepen en vele wapens verloren, maar de Amerikanen psychologisch een grote slag toegebracht. De Vietnamoorlog verliezen: dat hadden ze nooit voor mogelijk gehouden. Tet bewees dat het wel kon. Het Tet Offensief maakte een einde aan de escalatie van de Vietnamoorlog en vormde het begin van de pogingen van Amerika om zich terug te trekken uit die oorlog. De publieke opinie had zich tegen hem en zijn Vietnamoorlog gekeerd, en Johnson zei openlijk dat hij bereid was tot vredesbesprekingen met de Vietcong. Hij zei ook dat hij niet meer mee zou doen aan de volgende presidentsverkiezingen, die in datzelfde jaar gehouden werden. Deëscalatie van de Vietnamoorlog: 1969-1973 Johnson's erfenis
In 1969 werd Richard Nixon de opvolger van Lyndon Johnson en daarmee president van de Verenigde Staten. Hij kreeg van zijn voorgangers het probleem van de Vietnamoorlog mee: een grote oorlog waarin ruim een half miljoen Amerikaanse mannen en vrouwen betrokken waren en die op alle punten vastliep. Deze situatie en de hoog oplopende Amerikaanse verliezen leidden ertoe dat het moraal van de Amerikaanse troepen erg laag was; desertie en verzuim vierden hoogtij. Aan het thuisfront was het ook al niet veel beter: de roep van het publiek om de Vietnamoorlog te beëindigen werd steeds luider. Nixon beloofde tijdens zijn verkiezingscampagne dan ook "eerzame vrede", iets waar lang niet alle Amerikanen in geloofden, maar het waren er genoeg om hem de overwinning te geven. Nixon zette door: in 1969 formuleerde hij de Nixon Doctrine, waarin hij stelde dat de Zuid-Vietnamezen (en alle andere Aziaten) meer en meer hun eigen oorlog moesten vechten. Terwijl steeds meer Amerikaanse soldaten teruggetrokken werden, werd ook de financiële en materiële hulp aan de Zuid-Vietnamezen groter. Amerikaanse experts leerden het zwakke Zuid-Vietnamese leger om op eigen benen te staan terwijl Nixon probeerde aan de onderhandelingstafel met de Noord-Vietnamezen te komen. De aanval op de Ho Chi Minh Trail
Maar Nixon, die zich wel bewust was van het feit dat Zuid-Vietnam de druk niet aankon, deed ook het tegenovergestelde: hij begon de Vietcong in Noord-Vietnam en Cambodja te bombarderen. Uiteraard leverde dit aan de onderhandelingstafel weinig op. Daarom vertelde Nixon het publiek in 1970 dat het leger de Vietcong nu ook in Cambodja zou aanvallen, zij het voor een maximum van 60 dagen. De Vietcong maakte veelvuldig gebruik van een route door Cambodja om aan te vallen en voorraden te vervoeren, genaamd de Ho Chi Minh Trail. Ze wisten dat de Amerikanen hen daar niet konden raken, maar zelfs toen de bombardementen begonnen had dat weinig effect op het vervoer door Cambodja. Er reden immers geen grote vrachtwagens: de Ho Chi Minh Trail was maar enkele meters breed, overkoepeld door het oerwoud, en werd gebruikt door Vietcong die te voet of per fiets gingen. Voeg daaraan toe dat het pad honderden kilometers lang is en het wordt duidelijk dat het geen makkelijk doelwit voor bombardementen is. Ook de 60 dagen durende aanval had weinig succes. Integendeel: de protesten in de VS tegen de Vietnamoorlog werden er alleen maar groter door. Vele universiteiten sloten gedurende 1970 en 1971 toen duizenden studenten gingen protesteren, hun vuur aangewakkerd door de uitbreiding van de Vietnamoorlog. Tegen 1972 wilde Nixon nog maar één ding: de oorlog zo snel mogelijk beëindigen zonder teveel gezichtsverlies. De oneervolle vrede
In 1972 was het aantal Amerikaanse troepen dat meedeed aan de Vietnamoorlog wel gezakt: van 586.000 in 1968, 475.000 in 1969, 334.000 in 1970 en 156.000 in 1971 naar 24.400 in 1972. Tegelijkertijd probeerde Nixon de oorlog zo eerzaam mogelijk te beëindigen door de relaties met China en de Sovjet Unie, die beide volgens hem de Noord-Vietnamezen hielpen, te verbeteren. Hij overschatte echter hun invloed op Noord-Vietnam, want hoewel de VS langzaamaan de relaties met China en de Sovjet Unie verbeterde, veranderde er weinig in Vietnam. De vredesbesprekingen faalden meermaals waardoor Nixon zich gedwongen voelde de bombardementen op het noorden te vergroten. Pas in december 1972, toen de bombardementen beëindigd werden, ging men weer rond de tafel zitten. Dat leidde uiteindelijk eind januari 1973 tot een vredesovereenkomst; Amerika beloofde zich terug te trekken uit Vietnam en er zou een staakt-het-vuren volgen. Dit staakt-het-vuren duurde echter niet lang; de Amerikanen waren nog niet weg of de Noord-Vietnamezen lagen alweer in de clinch met de regering in het zuiden en openden de aanval. Zuid-Vietnam capituleert
In 1975 klapte het Zuid-Vietnamese leger in elkaar. Murw gebeukt door de aanvallen van de Vietcong en het reguliere Noord-Vietnamese leger (NVA) trokken ze zich terug. In maart werd Da Nang veroverd, op 21 april nam de Zuid-Vietnamese president Nguyen Van Thieu de benen en vluchtte uit Saigon. De Amerikanen evacueerden de ambassade en namen enkele Vietnamezen die hen hadden gesteund mee; verreweg de meesten bleven achter en zouden door de Vietcong vermoord worden. Dit was de zwaarste militaire vernedering in de Amerikaanse geschiedenis. Op 30 april tekende Zuid-Vietnam de capitulatie; Vietnam was weer herenigd. De Vietnamoorlog was voorbij, maar de kosten in mensenlevens waren hoog: 47.244 Amerikaanse doden, 153.329 gewonden, 2.483 vermisten. 365.000 Vietnamese burgers hadden het leven verloren, het Zuid-Vietnamese leger had bijna 224.000 doden en 570.000 gewonden te betreuren, het Noord-Vietnamese leger ruim 660.000 doden en een onbekend aantal gewonden. En het resultaat van de Vietnamoorlog? Exact hetzelfde resultaat had ook in 1956 gehaald kunnen zijn als de Amerikanen de verkiezingen hadden laten doorgaan. De Vietnamoorlog stelde de hereniging simpelweg 20 jaar uit tegen een gruwelijk hoge prijs.