Gerrit Dou; een vergeten vernieuwer.
Bij de naam Gerrit Dou (1613-1675) gaat er niet zo snel een belletje rinkelen bij de meeste van ons. Toch was hij een groot schilder in zijn tijd. Hij was de eerste leerling van Rembrandt. De meester in de schilderkunst was een van de meest populaire schilders uit zijn tijd. In tegenstelling tot zijn tijdgenoten hoeft hij niet voor de vrije markt te werken, hij kreeg genoeg opdrachten.
Gerrit Dou was meester in de fijnschilderkunst, de techniek heeft hij van Rembrandt geleerd en zijn schilderijen zijn net echt. Ook maakte Gerrit Dou veel zelfportretten, portretten waar hij zelf op te zien was en vees portretten, gezichten van anderen. Dit had hij ook van Rembrandt overgenomen. Hij maakte dus heel kleine schilderijtjes. Hij leefde bijna heel zijn leven in Leiden, hij heeft ook even in Amsterdam geleefd.
Hij werd veel gevraagd als leermeester. Zijn volgelingen werden Leidse fijnschilders genoemd. Hij wordt grondlegger van deze school, de Leidse school, genoemd.
Zijn techniek werd in de jaren steeds fijner, om een speciaal gedetailleerd effect te krijgen gebruikte hij soms wel twaalf lagen verf over elkaar heen. Hierdoor duurde het maken van een schilderij lang en waren de schilderijen erg duur.
Maar Gerrit Dou had nog meer capaciteiten, waaronder heel realistisch schilderen. Hij kon als het ware toveren met zijn kwast, de dingen bijna uit het schilderij laten komen, hij was dus ook illusionist. Hij liet bijvoorbeeld een tapijt dat voor aan het schilderij hing er bijna uit komen, mede dankzij zijn kunde in het schilderen van materialen, zoals glas, leer, hij hield zijn toeschouwer graag voor de gek.
Toch schilderde Dou niet allen omdat zijn techniek zo goed was en hij enorm talent had, ook vertelde hij graag dingen in zijn schilderijen. Vaak genrevoorstellingen, tafereeltjes uit het dagelijks leven. Het werk was “ter lering en vermaak”, leuk om naar te kijken, maar ook om van te leren. Voor ons is het vaak niet zo makkelijk de symboliek, de betekenis achter sommige voorwerpen of gebaren, te begrijpen.
Dou bezat ook de techniek van licht en donker die hij van Rembrandt had overgenomen en er zelf mee in de weer ging. Op het schilderij van de lezende vrouw laat hij als het ware een spotlight schijnen waardoor de handen en het gezicht van de vrouw goed te zien zijn, de achtergrond is donker. Om zijn talent extra goed te laten zien op gebied van licht en donker schilderde hij zelfs een donkere wijnkelder met enkel een kaars die de omgeving een klein beetje verlicht, waardoor je een heel mooi en sfeervol effect krijgt.
Dou blijkt steeds weer een belangrijke vernieuwer te zijn, hij perfectioneert de manier van schilderen en veel kunstenaars volgen hem hierin. Hij houdt mensen voor de gek en werkt kaarsen heel ver uit, hierdoor speelt hij met zijn werk. Maar hij kiest ook nieuwe onderwerpen, zoals beroepen of mensen die slechts mondjesmaat in de schilderkunst te zien geweest waren, zoals de kluizenaar of een geleerde, een astronoom aan het werk allemaal mensen die met dagelijkse dingen bezig zijn.
Vernieuwer, symbolist, illusionist, een meester in nauwkeurig schilderen, zelfbewust en eigenwijs, rijk en populair. Dou was het allemaal. We herkennen het allemaal in zijn schilderkunst. Maar we ontdekken ook steeds nieuwe dingen. Er is zoveel op de schilderijen te zien dat even vluchtig kijken niet genoeg is. Een aantal jaren geleden zag men weer hoe groot de meester eigenlijk was. Na en periode van onbekendheid en vergeren te zijn es Dou terecht weer ontdekt.
REACTIES
1 seconde geleden