Hoogbegaafdheid

Snap je meer dan de meeste leerlingen uit je klas? Ben je erg gemotiveerd, heb je een groot doorzettingsvermogen en weet je goed wat je wilt? Ben je ook erg creatief en weet je altijd leuke oplossingen voor verschillende problemen? Misschien ben je dan wel (hoog)begaafd. Maar wat zou dat dan precies inhouden, wat zijn de voordelen en zijn er ook nadelen aan slim zijn. Als je hoogbegaafd bent, ben je dan dus ook automatisch heel erg slim en haal je erg goede cijfers op school?
Het is niet zo dat alle slimme wetenschappers (hoog)begaafd zijn hoor. Dat je niet denkt dat alle (hoog)begaafde mensen heel veel slimme dingen hebben gedaan. Het is zelfs zo dat wetenschappers die achter veel dingen zijn gekomen helemaal niet zo slim waren. Als voorbeeld nemen we een van de meest beroemde wetenschappers, Albert Einstein. Hij zat met zijn intelligentie maar iets boven het gemiddelde van iedereen. Veel (hoog)begaafde mensen komen op heel veel goede ideeën maar deze worden meestal niet gezien. Vaak komt dat omdat ze niet goed kunnen omgaan en praten met andere mensen en worden ze maar de rare wijsneus genoemd.

Wat is (hoog)begaafdheid?
Maar wat is nou (hoog)begaafdheid? Het komt er op neer dat je slimmer bent dan de mensen om je heen. Je kan dingen beter en je bent gewoon verder dan de meeste mensen van je eigen leeftijd. Als je weet wat de kenmerken zijn is het makkelijker te begrijpen. Maar hoe herken je nou aan iemand of die (hoog)begaafd is ja of nee? Er zijn heel veel verschillende kenmerken waaraan je kan zien of iemand (hoog)begaafd is. Maar als je aan een paar kenmerken voldoet betekend het niet automatisch dat je dus ook (hoog)begaafd bent. En dat is ook andersom zo, (hoog)begaafde mensen hoeven niet meteen aan alle kenmerken te voldoen. Om je een idee te geven van de kenmerken noemen we er nu een paar.

Kenmerken van (hoog)begaafde mensen:
Ø In het algemeen hebben hoogbegaafde leerlingen een IQ (Intelligentie Quotiënt) van minimaal 130 en begaafde leerlingen een IQ van minimaal 120.
Ø In het algemeen zijn (hoog)begaafde leerlingen met hun gedachten verder dan andere leerlingen van hun leeftijd.
Ø Meestal hebben (hoog)begaafde leerlingen een goed geheugen en kunnen ze makkelijk informatie onthouden. Ze begrijpen nieuwe leerstof sneller dan andere leerlingen uit hun klas.
Ø (Hoog)begaafde leerlingen zien snel het probleem en ze zijn daarnaast vaak ook snel met het bedenken van nieuwe oplossingen.
Ø (Hoog)begaafde leerlingen hebben minder tijd nodig om iets te leren.
Ø (Hoog)begaafde leerlingen willen het liefst alles zelf doen. Als ze toch samen moeten werken doen ze meestal het meest en ze nemen ook vaak de leiding over het groepje waarin ze werken.
Ø Als een (hoog)begaafde leerling zich voor het onderwerp interesseert willen ze er alles van weten. Het tegenovergestelde is ook waar, als een (hoog)begaafde leerling zich niet interesseert voor het onderwerp zal hij of zij er vaak ook helemaal niks aandoen.
Ø In het algemeen hebben (hoog)begaafde leerlingen een apart gevoel voor humor.
Ø (Hoog)begaafde leerlingen kunnen zich meestal goed concentreren.

Het lijkt makkelijk om aan iemand te kunnen zien of die (hoog)begaafd is. Jammer genoeg valt dat erg tegen. Je gaat ervan uit dat (hoog)begaafde leerlingen hoge cijfers halen omdat ze makkelijker kunnen leren. Jammer genoeg is dat vaak niet zo. Omdat een (hoog)begaafde leerling niet genoeg wordt uitgedaagd doet hij/zij vaak niks. Het is te simpel. Er zijn dus verschillende soorten (hoog)begaafde leerlingen, degene die wel gebruik maken van hun intelligentie en degene die dat niet doen.

Verschillende soorten (hoog)begaafde leerlingen:
Ø De succesvolle leerling:
Deze (hoog)begaafde leerling levert goede prestaties, is perfectionistisch, vermijdt risico en zoekt bevestiging van de leerkracht.
Ø De uitdagende leerling:
Deze leerling is creatief, komt op voor eigen opvattingen, heeft grote stemmingswisselingen, maar is eerlijk en direct.
Ø De onderduikende leerling:
Deze leerling ontkent zijn of haar begaafdheid, vermijdt uitdaging, zoekt sociale acceptatie en wisselt in vriendschappen.
Ø De drop-out:
Deze leerling is creatief maar neemt onregelmatig deel aan onderwijs, zoekt buitenschoolse uitdaging, isoleert zich zelf, verstoort, presteert gemiddeld of minder, bekritiseert zichzelf en anderen.
Ø De leerling met leer- en/of gedragsproblemen:
Deze leerling werkt onregelmatig, presteert gemiddeld of minder, verstoort en reageert af.
Ø De zelfstandige leerling:
Deze leerling heeft goede sociale vaardigheden, werkt zelfstandig, ontwikkelt eigen doelen, werkt zonder bevestiging, is creatief, komt op voor eigen opvattingen en neemt risico.

Wat zijn de voor- en nadelen van erg slim zijn?
Er zijn meerdere voordelen aan (hoog)begaafd zijn. Je kan bepaalde dingen makkelijker dan de meeste kinderen van je leeftijd, je leert makkelijker en je kan bepaalde dingen beter dan je medeleerlingen. Maar het is echt niet altijd leuk om (hoog)begaafd te zijn. Je bent meestal meer volwassen en je vindt keuzes van je medeklasgenoten vaak raar en kinderachtig. Je voelt je daardoor anders. Vaak is het moeilijker om vrienden te maken omdat je gedachtes meer volwassen zijn dan die van je leeftijdsgenoten. Ook heeft je lichaam geen voorsprong op je medeleerlingen. Sommige (hoog)begaafde leerlingen hebben daar heel erg last van. Ze hebben gedachtes en gevoelens die hun lichaam letterlijk nog niet aankunnen.
Wat een veel voorkomend probleem is bij (hoog)begaafde mensen is dat hun EQ wel ‘normaal’ is. Maar wat houdt dat dan precies in? Het EQ staat voor Emotioneel Quotiënt en het is je intelligentie die zorgt voor je sociale vaardigheden. Daar worden de volgende dingen mee bedoelt: het begrip van je eigen emoties (waarom je bijvoorbeeld huilt), de mogelijkheid om ervoor te zorgen dat je emoties passen bij de situaties waarin je verkeerd (dat je dus niet huilt om gelegenheden waar het niet kan), de mogelijkheid om jezelf te kunnen oppeppen in bepaalde situaties (dat je jezelf weer moed in de schoenen kan praten), de erkenning van emoties van een ander (dat je ziet dat iemand verdrietig is ja of nee), de mogelijkheid om met iemand anders gevoelens rekening te houden en dat je kan inspelen op de mensen om je heen. Doordat het EQ van (hoog)begaafde mensen niet zo hoog is als hun intelligentie, in het algemeen dan, staan ze eerder alleen omdat ze moeilijk met mensen kunnen omgaan. Ze hebben veel gedachten in hun hoofd die ze het liefst vertellen aan iedereen. Het probleem is alleen dat ze sociaal niet goed genoeg zijn om dit niet irritant over te brengen. Mensen krijgen zo snel iets van “Oh, daar heb je die wijsneus weer!”
Gelukkig kan je die vaardigheden ook leren. (Hoog)begaafde mensen leren wel de sociale vaardigheden anders dan andere mensen. Ze nemen iets op in hun systeem, als een soort computer programma. Mensen met een gemiddelde intelligentie gaan dingen automatisch doen, neem als voorbeeld ‘u’ zeggen tegen oudere mensen. Maar zij kunnen zichzelf dit ook direct afleren. Als tegen hun wordt gezegd dat ze ‘je’ mogen zeggen zouden ze daar niet zo snel een probleem mee hebben. (Hoog)begaafde mensen kunnen dat dus niet zo goed en makkelijk. Zij gaan ook automatisch ‘u’ zeggen maar dan iets te automatisch. Ze hebben zichzelf iets aangeleerd en ze kunnen dit zichzelf dus amper afleren. Het zit in hun systeem. Ze leren dus letterlijk wat ze moeten doen in bepaalde situaties. Als ze dan ‘je’ willen gaan zeggen tegen een ouder iemand moeten ze er elke keer weer bij nadenken. Al dat soort regels worden dus ingeprent bij (hoog)begaafde mensen. Het kan makkelijk zijn maar ook vervelend. Een (hoog)begaafd iemand zou bijna nooit vergeten om ‘u’ te zeggen tegen iemand die ouder is dan hij of zij maar hij/zij kan zichzelf het ook haast niet meer afleren als iemand liever heeft dat hij of zij met ‘je’ wordt aangesproken.

De hersenen van de mens. Bij (hoog)begaafde mensen zijn de hersenen niet groter dan bij ‘gewone’ mensen.
Hoe kan ik me laten testen en waar kan ik hulp krijgen?
Tegenwoordig kan je al heel veel steun en hulp krijgen op school als je (hoog)begaafd bent. Er is extra werk om je eventueel toch uit te dagen. Als je vermoed dat je iets slimmer bent dan de meeste mensen om je heen kan je dat bij verschillende instanties laten onderzoeken. Een van de bekendste is ‘De Jutters’. Dit is een organisatie waar verschillende psychologen werken. Psychologen zijn mensen die met kinderen en volwassen praten als ze bepaalde dingen niet meer zelf kunnen. Omdat ze bijvoorbeeld te veel verdriet hebben en niet meer weten wat ze ermee moeten doen. Ook kunnen ze onderzoeken doen naar je intelligentie en kijken of je misschien wel (hoog)begaafd bent. Voor zo’n onderzoek heb je wel gegronde redenen nodig. Neem gerust een kijk op hun website voor meer informatie. De website is: www.dejutters.com.
Als je nog meer weer wilt weten over (hoog)begaafdheid, wat je ermee kan doen en wat het allemaal precies inhoudt kan je altijd nog even op www.infohoogbegaafd.nl kijken. Dat is een website die helemaal gespecialiseerd is in (hoog)begaafdheid. Er staat ook boeken op die kunnen worden gebruikt al extra lesmateriaal voor (hoog)begaafde leerlingen. Die site is ook de belangrijkste informatiebron voor dit artikel, samen met de Encarta van ‘Winkler Prins’.