Paganisme

Wat is Paganisme? Paganisme is een geestelijke manier van leven die ontspruit uit de oude natuurreligies van de wereld. De belangrijkste wortels liggen bij de oude religies uit Europa, maar veel aanhangers vinden ook waardevolle aspecten in de autochtone religies van andere landen. We erkennen de heiligheid van de Natuur, herkennen het Goddelijke in alle dingen, en weten ons verbonden met de onkenbare geest die in de Kosmos werkzaam is. Het geloof in het goddelijke in alle dingen wordt over de hele wereld gevonden. Paganisten zien dit als hun erfgoed, en passen de oude geloofsstructuren van hun voorvaderen aan het moderne leven aan. Deze invullingen zijn soms gebaseerd op folklore, mythen of archeologische ontdekkingen. De historische validiteit of de bereikbaarheid van deze inzichten is minder belangrijk dan de kracht die deze visies hebben om de menselijke inspiratie te bevruchten, het menselijk potentieel tot ontplooiing te brengen en de creativiteit te stimuleren. Paganisten eren het Goddelijke in alle aspecten, mannelijk of vrouwelijk, als onderdeel van een heilig geheel. Elke man, vrouw en kind is voor een Paganist een mooi en uniek wezen. De wouden en open plekken in het land, woonplaats voor wilde dieren en vogels, worden gekoesterd. Het Paganisme benadrukt de persoonlijke geestelijke ervaring, en Paganisten vinden deze ervaring vaak via hun relatie met de natuur waar ze contact mee hebben. Ze zoeken geestelijke eenwording met het Goddelijke door zich af te stemmen op de getijden van de natuur, en door hun innerlijk te verkennen, omdat beide weerspiegelingen van elkaar zijn. We geloven dat we het Goddelijke, hoe we dat ons ook voorstellen, direct kunnen ervaren, zonder tussenkomst van anderen. Sommige richtingen hebben leraren en leiders, maar deze zijn eerder catalist - ze gebruiken hun wijsheid en inzicht om anderen te helpen hun eigen band met het Goddelijke te ontplooien. Onze rituelen helpen ons in harmonie te komen met de cycli van de natuur, en die van onszelf. De rituelen worden vaak gehouden op de hoogtepunten van de seizoenen, de Maancycli, Zonnecycli, en op belangrijke keerpunten in het leven. Er bestaat een grote verscheidenheid binnen het Paganisme, die de geestelijke ervaring weerspiegelt van ieder uniek mens. Sommigen volgen meerdere Godinnen en Goden, met namen die bekend zijn uit de Europese folklore en mythologie. Anderen richten zich op de Levenskracht, zonder mannelijk of vrouwelijk aanzicht, en weer anderen zijn gewijd aan De Godin en De God. We respecteren deze diversiteit, want we geloven dat iedereen zijn eigen band met het goddelijke moet vinden, in overeenstemming met de stille stem van hun eigen diepste innerlijk. Daarom respecteren we ook alle serieuze religies, bekeren we niemand en zoeken we ook geen bekeerlingen. Van andere religies, en van de maatschappij als geheel, vragen we uitsluitend tolerantie. In deze tijd van ecologisch bewustzijn vinden we Paganisten vaak op de barricaden op milieu-gebied. Paganisten van alle richtingen respecteren de rechten van elk levend wezen: mens, dier, plant en gesteente. We zijn ons terdege bewust van de wetten van oorzaak en gevolg, zowel fysiek als geestelijk, zoals die tot uitdrukking komen in wat wij in onze maatschappij met de natuur doen. We moedigen zelfstandig denken aan, creativiteit, en vindingrijkheid, want we geloven dat deze eigenschappen van fundamenteel belang zijn om ons leven in harmonie met de ritmen van de natuur te brengen. We zijn blij dat deze instelling tegenwoordig door steeds meer mensen wordt aanvaard. Dit geloof is het erfgoed van onze voorouders, en tegelijk is het van belang voor onze nakomelingen! "Pagan" is een heel oud woord. Zo oud dat veel mensen het waarschijnlijk niet eens kennen. Het betekent "mensen van het land", of "mensen van de aarde". Het stamt oorspronkelijk af van het latijnse woord "pagani", wat betekent "mensen van het platteland". Vroeger, heel lang terug, was het christendom een soort modeverschijnsel, een hype. Dat werd omarmd door de mensen in de steden, omdat het nieuw was. De mensen in de buitengebieden stonden daar ver vanaf, en bleven dus nog lang trouw aan de oude tradities. Daarom werden ze als "hillbillies" gezien. De punthoed, nu zo vaak in verband gebracht met heksen en tovenaars, was in het begin van de 16e eeuw ook in de steden heel populair, maar aan het eind van die eeuw was die hoed "helemaal uit". Op die manier werd het een soort volksvermaak in de steden om paganisten, de mensen van het land, de heidenen, te bespotten, door ze af te beelden met de "ouderwetse" punthoeden. "Heiden" betekent oorspronkelijk "mensen van de heide". Het Paganisme als religie beschouwt de aarde als een entiteit waar alle levende wezens op wonen, maar ziet ook dat deze wezens een deel zijn van deze levende entiteit. De aarde is de Godin. Zeer zeker een vrouwelijke godheid, want vanuit het vrouwelijke komt al het leven voort. Aarde-religies, natuur-religies (waar ook paganisme en wicca bij horen) zien de wereld waar we in leven en waar we een deel van zijn, als een samenhorende eenheid. Een plaats waar het goed leven is, zolang de bewoners haar goed behandelen. De aarde is een geschenk aan ons, en we moeten voorzichtig met haar omspringen. Het doet me pijn om te zien hoe zwaar ze mishandeld en misbruikt wordt. Alsof we nog een reserve planeet hebben om heen te gaan als we deze te gronde hebben gericht. PAGANISME, een manier van leven Het paganisme is een oude volksgodsdienst. Een pagan is iemand die van het land leeft en iemand die met het land leeft. Iemand die probeert in de cirkel van de natuur te leven, iemand die het leven ziet als een cirkel van geboren worden, leven, sterven en hergeboren worden, niet alleen voor zichzelf maar voor alle dingen om hem heen.
Seizoensfeesten Seizoensfeesten
Hoewel de moderne mens het contact met de natuur nagenoeg verloren heeft, kan hij niet omheen het onwaarschijnlijk mooie en dramatische schouwspel dat het het wisselen der seizoenen hem biedt. Ten tijde van onze voorouders, die voor het overgrote deel rechtstreeks afhankelijk waren van de opbrengsten van het land, werden deze seizoensveranderingen uitgebreid gevierd. De heksen van vandaag knopen terug aan met deze traditie en beginnen de feestelijkheden op de vooravond van de eigenlijke feestdag. Samhain op 31 oktober
Heksen vieren het feest van Samhain, traditioneel het nieuwjaarsfeest van de Kelten. Tijdens deze nacht, die nog bij het oude nog bij het nieuwe jaar hoort, staan de poorten van de onderwereld op een kier en is contact met de overledenen mogelijk. Voor de heksen is de Graangod, geofferd tijdens het Lammas-ritueel nu aangekomen in de onderwereld. Samhain is geen somber feest zoals het christelijke Allerheiligen, aangezien heksen weten dat de dood geen eindpunt is, maar de schenker van nieuw leven. Licht en donker zijn twee tegenpolen die elkaar nodig hebben. Joel op 21 december
Tijdens de Joel-periode staat de zon op haar laagste punt, waarmee het midden van de winter bereikt wordt; vandaar de benaming Midwinter. Vanaf dit moment zal de invloed van de zon langzaam maar zeker weer toenemen. De lichtjes in de altijdgroene 'kerstboom', die eigenlijk stamt uit de voorchristelijke volkstraditie, symboliseren de terugkeer van de zon en het leven. Imbolc op 1 februari
De gekerstende vorm van dit Keltisch-paganistische feest heet 'Maria-Lichtmis'. Traditioneel worden hier pannekoeken gegeten, wiens ronde vorm en goudgele kleur de vruchtbare zon voorstellen die we terug in ons opnemen. Het oorspronkelijke feest werd gehouden ter ere van de Keltische Godin Brigid, ook bekend als de Witte Godin. Volgens sommige tradities personifieert Brigid het onschuldige, reine aspect van de drievoudige maangodin, gesymboliseerd door de kleur wit. Feit is dat met dit feest de wedergeboorte van het licht wordt gevierd (vandaar Lichtmis) -- de eerste lammeren (alweer de associatie met de kleur wit) worden tevens rond deze tijd geboren. Ostara op 21 maart
Met Ostara, afgeleid van de Germaanse godin Eostre, staat het nieuwe leven op het punt te worden geboren. Als symbool voor deze sabbat gebruiken de heksen het ei, dat het nieuwe leven in zich herbergt. Tijdens deze sabbat geven de heksen elkaar rood geschilderde eieren waarop ze een gelukwens hebben geschreven. Beltane of Beltain op 30 april
Met Beltane wordt traditioneel de zomer binnengehaald. De overheersende kleur is groen en dit betekent dat het vee na de lange winterperiode eindelijk van stal kan worden gehaald. Vroeger werden ze dan tussen twee reinigende vuurstapels geloodst. Het feest draagt een uitgesproken uitgelaten karakter en de dorpelingen dansten vroeger rond de met rode en witte linten versierde meiboom. De meiboom was oorspronkelijk een fallus symbool terwijl het omwikkelen van witte en rode linten het doorbreken van de maagdelijkheid voorstelde, waarbij vruchtbaarheid afgesmeekt werd. Dit verklaart waarom het in de eerste plaats kinderen waren die rond de meiboom dansten. In dezelfde geest bedrijft de jonge Godin die dag de liefde met de jong God, ook wel de Wildeman genoemd. Litha op 21 juni
Dit is het feest van de langste dag, ook wel eens Midzomer genoemd. De heksen vieren nu het geschenk van de natuur en de kracht van het leven. Op dit moment gaat de God het Heilige Huwelijk met de Godin aan. Hij sluit dan een verbond met het land waarover hij regeert. Lughnassad of Lammas op 1 augustus

Lughassad is het Keltische oogstfeest ter ere van de zonnegod Lugh. In de Angelsaksische traditie is dit het eerste van de graanfeesten. De eerste gewassen zijn immers rijp en moeten worden geoogst. Hier wordt tevens de graangod ritueel geofferd. Het thema van de oogst wordt gezien als een offer van de natuur. Door het offer van de God, wordt nieuw leven mogelijk en kan de keten van zaaien en oogsten worden voortgezet. Mabon op 21 september
Op deze dag houden licht en donker elkaar in evenwicht, waarna het korten der dagen weer wordt ingezet. Er wordt een oogstfeest gehouden waarbij de Goden worden gedankt voor de oogst die ons in staat zal stellen de koude winterperiode door te komen. Volgens bepaalde tradities wordt de geest van de geofferde Graangod met Mabon op weg gezet naar de onderwereld waar hij, zoals gezien, met Samhain zal aankomen. Het Wiel van het Jaar We keren nu terug naar Samhain en zo hebben we het acht-spakige wiel van het jaar gevierd: de vier Keltische maanfeesten en de vier Germaanse zonnefeesten. Voor heksen zijn de feesten tegelijkertijd vieringen en een manier om te communiceren me de krachten van de Oude Goden. Het mag geen verbazing wekken dat veel van de vieringen samenvallen met feestdagen van de christelijke kalender. Aangezien deze agrarische feesten heel diep in de volksgeest verankerd zaten is de kerk er nooit volledig in geslaagd ze te verbannen. De enige optie die restte was ze dan maar te integreren binnen het christelijke kader. Voor heksen kunnen de natuurmysteriën niet simpelweg gereduceerd worden tot geschreven dogma's of leerstellingen. Hekserij is en blijft een mysterie-religie die veeleer een intuïtieve interpretatie vergt
Het Wiel van het Jaar
Samhain - 31 October (spreek uit als Sauwin) Het Wiel van het Jaar begint met Samhain, ook wel Hallowe'en of Allerheiligen genoemd. Dit is het Keltische Nieuwjaar, wanneer de sluier tussen de werelden van leven en dood erg dun is. Samhain is het feest van de doden. Paganisten schenken aandacht aan degenen die hen zijn voorgegaan en richten zich op het mysterie van de dood. Voor Paganisten is de dood onderdeel van het leven, en dus waard gevierd te worden. Yule - 21 December (archaische vorm: Geola, Nederlands Joel) Yule is de tijd van de Winterzonnewende, wanneer de zon herboren wordt. Binnen de Noorse Tradities is Yule het Nieuwjaar. Het is een tijd van conceptie - zowel in de natuur als in de menselijke psyche. Imbolc - 2 Februari (spreek uit Immolc) Imbolc, ook wel Oimelc of Candlemas, is de tijd van het ontwaken van het land en de groeiende kracht van de Zon. De Godin wordt gezien in haar aanzicht als Maagd, het Altaar wordt versierd met sneeuwklokjes, de verkondigers van de lente. Het aspect van geboorte speelt in dit feest een grote rol. Lente-equinox - 21 Maart (ook wel Ostara) Nacht en dag zijn even lang. De zon groeit in kracht, het land begint tot leven te komen. Voor veelPaganisten is het de jachtroep van de God die hen leidt naar dans en ritueel. Dit feest is ook gewijd aan Eostre, de Anglo-Saksische godin van vruchtbaarheid. Paganistische symbolen als de Haas en het Ei, die nu bij Pasen horen, zijn aan Haar gewijd. Beltane - 30 April (spreek uit Belteen) Dit feest wordt gevierd met meiboomdansen, waarmee Paganisten het mysterie van de vereniging van de Godin en de God vieren - een vereniging die wordt weerspiegeld in menselijke liefdesrelaties. Midzomer - 21 Juni (ook wel Litha) Met dit feest is de God op het hoogtepunt van zijn kracht. Het is een tijd van overvloed. Lughnasadh - 1 Augustus (spreek uit Loenasa, ook wel Lammas of Loafmas) Lughnasadh is de tijd van de graanoogst. Paganisten oogsten wat ze hebben gezaaid, vieren de vruchtbaarheid van de natuur en danken de Goden voor hun overvloed. Een thema is 'offer' - zonder graan te oogsten zal er nooit brood zijn. Herfst-equinox - 21 September (ook wel Mabon) Opnieuw zijn dag en nacht in evenwicht, maar de schaduwen zullen winnen. Het donkere gezicht van de Godin en de God toont zich, en het is tijd ons op te maken voor de komende winter. Samhain - 31 October
Het Wiel draait verder naar Samhain, het feest van de dood, waarin we de Goden in hun meest ontzagwekkende vorm kunnen tegenkomen. Het is geen tijd van vrees, maar een tijd om de levenskrachten (waar de dood deel van uitmaakt) beter te leren kennen als onderdeel van een heillige cyclus. Hallowe'en * Samhain
Het standpunt van de Pagan Federation
Hallowe'en wordt in Nederland niet zo gevierd als in Engeland of de VS. Toch denken veel mensen bij het woord Heksen aan bezemstelen, punthoeden, en Hallowe'en - al was het alleen maar dankzij de bloeiende horror-film-industrie! Hallowe'en - de apostrof staat voor de letter 'v' - Hallow evening oftewel de avond van Allerheiligen. Paganisten spreken liever van Samhain (spreek uit Sauwin), wanneer de koude winter in aantocht is, de bomen kaal zijn, en de nachten langer worden. Het was het Keltische Nieuwjaar. De Kelten begonnen het jaar met de donkere helft, en de dag met de avond. Ook in Nederland vieren we nog steeds belangrijke dagen op de vooravond zelf. Denk maar aan Kerstavond, of Sinterklaasavond. Met Samhain werd het vee geslacht dat de winter niet zou overleven wegens gebrek aan voedsel. Het feest dat daarbij hoorde leverde voldoende vet om de winter door te komen. Met de komst van het Christendom zijn veel oude heidense feesten ook gekerstend. Samhain, het feest waarop de doden werden herdacht, heet nu Allerheiligen en Allerzielen, maar de inhoud is niet veel veranderd. Paganisten vieren de cyclus van het leven. De dood is daarvan een onderdeel. De Oude Wijze Vrouw, een van de aangezichten van de Godin, houdt de Maagd- en Moeder-aspecten in evenwicht. Het is belangrijk eens per jaar stil te staan bij je geliefden die je zijn voorgegaan naar wat wij het Zomerland noemen. En als je gevoelig bent, kun je heel nauw contact krijgen met de overledenen. Daar is niets sinisters aan; het is eerder een manier om een laatste afscheid te kunnen nemen, of te 'overleggen' over een belangrijke beslissing waar je voor staat. Paganisten vinden dit contact met hun voorouders belangrijk. Het zet je leven in perspectief, en het maakt je bewust van het feit dat je voorouders ook dromen hadden die ze misschien niet hebben kunnen verwezenlijken. Wij, hun kinderen hier op aarde, kunnen dat nog wel. Samhain is het Nieuwjaarsfeest voor Paganisten, en in hun rituelen wordt het oude jaar dat voorbij glijdt, en het nieuwe jaar dat komen gaat, gevierd. Afscheid nemen van het oude jaar, en van geliefden die je voorgingen naar het Zomerland is daarvan één aspect. Divinatie - voorspellen wat er in het nieuwe jaar te gebeuren staat, is een tweede aspect. Maar, zoals alle jaarfeesten, is Samhain ook een echt feest, waarbij de voorouders ook uitdrukkelijk welkom zijn (al is het maar in de geest)! Feesten en rituelen
Het is een fundamentele behoefte van de mens om zijn gevoel voor het heilige te uiten in rituele vormen die grote invloed en betekenis hebben in ons leven. Net als alle religies gebruiken Paganisten rituelen om hun mysteriën vorm te geven. Het ritueel wordt gebruikt om met de Oude Goden en de goddelijke krachten in de Natuur in contact te komen. Rituelen kunnen allerlei vormen hebben. Hieronder worden drie belangrijke vormen besproken. Paganisten spreken overigens liever over 'Feesten' (Jaarfeesten, Maanfeesten) dan over 'Erediensten' zoals in andere religies gebruikelijk is. De achterliggende gedachte is dat de mens niet zozeer 'Ere' geeft aan goden die veraf en onbereikbaar zijn, maar de Godin en de God uitnodigt om haast persoonlijk deel te nemen aan het feest. Slechts door samenwerking met de Goden, in wederzijds respect voor elkaars kracht, kunnen we de Aarde helpen zich verder te ontwikkelen.
Natuurrituelen Voor de Paganist is het goddelijke in de hele natuur aanwezig. Het Wiel van het Jaar is een spiegel waarin je het aangezicht van de Goden kunt zien. De Jaarfeesten zijn een manier om deel te nemen aan deze mysteriën. Mythologie, poezie, ritueel drama en diverse andere technieken (zang, dans, geleide fantasie etc.) vormen de basiselementen van een vreugdevolle viering. Magische Rituelen Rituelen worden ook gebruikt om 'magisch' werk te doen. Hiermee worden de diepere lagen van de psyche, en de ontwikkelde geestelijke vermogens aangesproken om levenscrises te doorstaan of genezend werk te doen. Al het magische werk wordt uitgevoerd binnen het ethische raamwerk dat er nooit schade berokkend mag worden. Doorgangsrituelen
Doorgangsrituelen vormen een belangrijk onderdeel van de Paganistische religie. Huwelijk (handvasten), het zegenen van jonge kinderen, rituelen voor de puberteit, en rituelen voor degenen die gestorven zijn. Inwijdingen zijn ook belangrijke doorgangsrituelen, en binnen vele tradities is dit het eerste ritueel dat iemand meemaakt. Niet alle tradities kennen overigens inwijdingen. Deze drie draden van ritueel werk worden vaak samengevlochten. Voor Paganisten zijn alle rituelen magische handelingen, en ze leiden allemaal tot een steeds dieper contact met de mysteriën van de Natuur en het Goddelijke. Elke traditie heeft weer eigen symbolen en werkwijzen. Paganisten zijn bijzonder creatief en rituele vormen worden (zeker in eclectische groepen) vaak veranderd om de veranderende behoefte van de groepsleden beter tot uitdrukking te brengen. Het Paganisme is niet dogmatisch, en men ziet rituelen als een middel, niet als een doel op zich. Jaarfeesten
Alle tradities binnen het Paganisme baseren zich op het idee dat het Goddelijke zich in de natuur manifesteert. Net als hun heidense voorouders vieren Paganisten diverse jaarfeesten. De natuur is de sleutel tot deze rituelen, die vreugde, verering en diepe eenwording met de natuurkrachten combineren. Het patroon van de seizoenen wordt gezien als een wiel. Elke verandering van seizoen is een Goddelijk mysterie. Het draaien van het wiel laat ons de verschillende aanzichten van het Goddelijke zien. Paganisten zien hun rituelen als een uitdrukking van wat ze voelen en beleven in de natuur. Hierdoor delen ze in het mysterie van de jaarcyclus en komen ze dichter bij hun Goden. Het Paganisme ziet de mens en de seizoenen als deel van één geheel. Werkelijke gezondheid voor onszelf en de wereld waarin we leven kan slechts bereikt worden wanneer we onze relatie met de natuur begrijpen. De verspilling van grondstoffen, het vernielen van regenwouden en de exploitatie van de natuurlijke rijkdom van de Aarde zijn evenzovele uitdrukkingen van een zieke maatschappij. In hun jaarfeesten beleven Paganisten hun diepe invoelen van het menselijk leven als deel van de cycli der natuur. Ze zijn blij met dit inzicht, en proberen daar steeds meer deel van uit te gaan maken. Net als de natuur zelf zowel mannelijk als vrouwelijk is, zo beschrijven de jaarfeesten ook de dans tussen de Godin en de God gedurende het Wiel van het Jaar. Paganisten vieren wat natuurlijk is. Geboorte, leven en dood vormen een patroon waar we allemaal deel van uitmaken. Net zoals grote rijken ontstaan en vergaan, de Lente wordt gevolgd door de Zomer, zo ook worden mensen geboren en sterven ze. Het wiel draait: een dans van licht en donker, van Godin en God, doorheen het jaar. De jaarfeesten zijn mysteriën, zo eenvoudig dat een kind het kan begrijpen, en juist daardoor niet altijd makkelijk toegankelijk voor de volwassene. In laatste instantie - diep achter de mysteriën - zijn de mensheid en de wereld één, verbonden in een patroon van liefde. Het Wiel van het Jaar wordt op heel veel verschillende manieren gevierd. De meeste Paganisten vieren acht jaarfeesten, maar er zijn verschillen tussen de diverse tradities, geografische locaties en klimaatcondities. Het is niet mogelijk al deze variaties te beschrijven - heel in het algemeen vieren de meeste tradities de vier zonnefeesten (Midwinter, Lente-equinox, Midzomer, Herfst-equinox) met daar tussen in de hoogtepunten van de seizoenen: Imbolc, Beltane, Lughnasadh en Samhain. Mannentradities De mannenmysterieën hebben altijd een plaats gehad in allerlei vormen van het Paganisme. Een Paganist eert de mannelijke spiritualiteit als een van de vele uitdrukkingsvormen van de God. Paganistische mannen zoeken inspiratie in het beeld van de Gehoornde God en in andere aanzichten van de mannelijke Godheid, die staan voor wijsheid, kracht en liefde. De mannentradities winnen terrein en zijn een meer algemene uitdrukking van een nieuw ontwakende mannelijke spiritualiteit. Mannen zoeken binnen de rol die hen door de maatschappij wordt gegeven naar een nieuw begrip van mannelijkheid. In het zoeken naar een diepere mannelijke spiritualiteit ontstaan vele uitingsvormen. Sommige mannen werken binnen de gevestigde Paganistische tradities, terwijl anderen spcifieke mannenmysterie-groepen hebben opgericht om de relatie tussen de man en het Goddelijke te ervaren. Sommige groepen laten zich daarbij leiden door oude mythen en de tradities van stamgemeenschappen, anderen door oude inwijdingswegen zoals die van Mithras, de God van de Romeinse legioenen. Weer anderen baseren zich op het werk van R.J. 'Bob' Stewart. Twee belangrijke bronnen zijn John Rowan en zijn boek The Horned God, en de dichter en auteur Robert Bly met zijn best seller Iron John. Beide leveren ze bijdragen aan Choirs of the God, een boek dat de mannelijke spiritualiteit belicht: Vrouwentradities Vrouwenspiritualiteit is een van de rijkste en meest dynamische tradities in het moderne Paganisme. Vrouwen worden in alle Paganistische tradities gerespecteerd, en hebben het Paganisme verrijkt met een krachtig beeld van de Godin - het lang-vergeten vrouwelijke aspect van het Goddelijke. In het Paganisme zijn vrouwen Priesteressen, sterk en trots, met hun eigen visie. Ofschoon vrouwen in alle Paganistische tradities werken, hebben ze ook eigen tradities. Deze kennen verschillende vormen en zijn vaak nauw verbonden met de aspiraties van de Vrouwenbeweging. Met het beeld van de Godin als inspiratiebron onderzoeken vrouwen hun eigen mysteriën. Voor sommigen omvat dit de ontkenning van alles dat als patriarchaal wordt ervaren, voor anderen is het een geestelijke roeping om de knellende banden van het maatschappelijke stereotype af te gooien. Zij scheppen daarmee een nieuw idee van vrouwelijkheid. Ze verkennen de mythologieën van de wereld en ontdekken een diepere betekenis achter het vrouw-zijn. Ze proberen hun ontdekkingen in hun eigen leven vorm te geven, en delen door middel van zang, dans, mythos en zo nodig politieke actie hun inzichten met anderen. Een van de bekendste vrouwentradities is de Dianische stroming, genaamd naar de Godin Diana. Er zijn verschillende uitingsvormen van deze richting. Z. Budapest en Morgan McFarland hebben in de VS de fundamenten van deze richting gelegd. Geïnspireerd door ideeën over het matriarchaat, laten veel groepen geen mannen toe en zien ze hun traditie als een zusterschap, een 'wimmin's religion'. Anderen werken wel met mannen, maar zien hun rol als ondergeschikt. Veel Dianische groepen vereren uitsluitend de Godin, en zij die de God erkennen vertalen dat vaak als deel van het mysterie van de Godin. Vrouwentradities zijn vaak eclectisch en losjes gestructureerd. Ze neigen ertoe bijzonder creatief te zijn, en heel spontaan. Sommige groepen hebben de Wicca tot voorbeeld gekozen, en gebruiken rituelen en jaarfeesten op dezelfde manier. Andere zijn meer sjamanistisch, maar ook compleet nieuwe en unieke vormen komen voor. Vrouwentradities hebben een bijzonder sterk beeld van de Aarde als Godin, en zijn erg betrokken bij het beschermen van de Aarde tegen de verkrachting van de moderne maatschappij. Ze houden zich bezich met het genezen van de Aarde, en het genezen van het beeld van de vrouw.
Sjamanisme Het moderne Sjamanisme is wellicht het meest divers van alle vormen die het Paganisme kent, en veel minder duidelijk omschreven dan de andere richtingen. Sjamanistische gebruiken vormen de basis van alle Paganistische stromingen, en er zijn mensen die zichzelf als Wicca- of Druïde-sjamaan zouden omschrijven. Steeds meer mensen gaan een specifiek Sjamanistisch pad op. Zij die zichzelf als Sjamaan zien leggen sterk de nadruk op de individuele ervaring. Sjamanen werken soms in groepen, maar het is eigenlijk een solitair pad. Sjamanisme wordt gekenmerkt door het zoeken van visioenen in afzondering, en het is nauw verbonden met de mysteriën van de Natuur. Het Sjamanisme is een ecstatische religie, met een rotsvast geloof in de realiteit van de geestenwereld. De Sjamaan kan door training of door roeping deze wereld binnentreden en met de ongeziene krachten werken. Hij of zij kan ook anderen begeleiden op deze reis, en is een tussenpersoon tussen de geestenwereld en onze dagelijkse realiteit. Via contact met de geesten kan de Sjamaan genezen, voorspellen en magie bedrijven, en met visioenen, poëzie en mythen kan hij de menselijke geest bereiken. De Sjamanistische rituele vormen komen zowel uit de traditionele gemeenschappen zoals de Amerikaanse Indianenstammen, als uit reconstructies vanuit de geschiedenis, de archeologie, en de eigen ervaring. Sjamanisme pur sang zoals dat in oude gemeenschappen werd en wordt beoefend is moeilijk toegankelijk voor de westerling, maar de moderne reconstructies worden steeds populairder. Druïden Veel paganistische Druïden-ordes worden geïnspireerd door Keltische tradities, en werken met Goden en Godinnen uit het Keltische verleden. Sommigen werken met de geesten die ze rond een volk zelf aantreffen - in Amerika worden de geesten van dat land vereerd, in Wayland's Smidse worden de Oude Goden van de vaklieden en Wayland zelf aanbeden. Ook worden ze wel aangetrokken tot bepaalde goden vanwege hun eigen geestelijke of culturele achtergrond. Druïden benadrukken het mysterie van de poëtische inspiratie en onderzoekt genezing, divinatie en mythologie. Niet alle druïden-ordes zijn echter Paganistische - sommige zijn geregistreerde liefdadige organisaties. Anderen volgen bepaalde esoterische inzichten of zijn kunstzinnig of Christelijk ingesteld. Ordes die sympathiek staan tegenover het Paganisme zijn: The Glastonbury Order of Druids, die met de mythen van Glastonbury werkt; The London Druid group, gevormd in 1986 en met geaffilieerde Keltische en magische groepen; en de Druid Clan of Dana, een dochterorganisatie van the Fellowship of Isis. The British Druid Order die in 1979 werd opgericht, is zowel Paganistisch als Godin gericht. De Order of Bards, Ovates and Druids kent zowel Christelijke als Paganistische leden. Beide hebben een eigen "Druid Forum". Een druïde vertelt... 'Druidie heeft geen wetten, want de enige les is wat we van de natuur leren. Er zijn geen goeroes en de hierarchie wordt beperkt tot het absolute minimum. Centraal staat de liefde voor de natuur, en de pragmatische instelling dat geestelijke inzichten in het dagelijkse leven tot uitdrukking moeten komen. Druïiden benadrukken het belang om in een groep te werken, en daarnaast als individu om een geestelijk leven te ontwikkelen. Druïden zijn betrokken bij de ecologische crisis in de moderne wereld, en werken op verschillende manieren aan het genezen van de Aarde.' De Druïden vormen een andere tak aan de bloeiende boom van het Paganisme.