Hand met de spiegelende bol - Escher

Oriëntatie

Hand met spiegelende bol - M.C. Escher

Bespreekschema 1
1. Het is een tweedimensionaal beeld, een litho.

Voorsorteren:
A. Thema: een hand die een spiegelende bol vasthoudt, waarin de teke-naar zichzelf en de kamer waarin hij zich bevindt (alle muren inclu-sief het plafond, en het interieur zoals stoelen, tafels en wat schilderijen.) ziet. Het is dus een soort van zelfportret.
B. Materiaal/techniek: het is een grafische techniek, een litho (= steen-druk).

Wat is er te zien?
Je ziet een zeer duidelijke, fotografisch getekende hand, die een bol vasthoudt die iets groter is dan de hand. In de bol zie je een kamer met links een boekenplank met een schilderijtje erboven en een stoel, en wat verderop een kastje met een schemerlamp erop. Wat verder zie je een paar gemakkelijke zetels, met een bijzettafeltje, voor het raam. Op een van de eerste stoelen (bij de boekenplank) zit een man met een ietwat starre, maar wel geïnteresseerde blik, die vooruit kijkt. Zijn hand komt uit in de hand die de bol vasthoudt, het is dus de tekenaar zelf.


Vorm
A. Formaat: het is een staande rechthoek met de afmetingen 32 x 21,5 cm.
B. Materiaal: litho
C. Licht: Er is geen lichtbron te zien, maar waarschijnlijk komt het licht van rechts. Het licht ziet er natuurlijk uit, en het geheel is in evenwicht qua belichting. Er is wat slagschaduw van de bol op de hand.
D. Het is in grijstinten, zwart-wit.
E. Ruimte: De hand en de bol zijn erg duidelijk weergegeven, de achtergrond is veel vager. Het is erg nabij, degene die dit bekijkt is als het ware de ogen van Escher. De ruimtelijkheid van de bol wordt aangegeven door middel van schaduw, en heel vloeiend.
F. Lijn: gebogen, de lijn wordt niet onderbroken.
G. Vorm: robuust, vloeiend.
H. Compositie: De blikpunten zijn heel duidelijk de bol en de hand, de achtergrond, de wanden vóór de tekenaar, zijn erg vaag, zodat de voorste objecten er uit springen.
I. Ritme: vloeiend.
J. Contrast: er is geen kleurcontrast, aangezien er alleen grijstinten zijn gebruikt. De vormen passen goed bij elkaar, vormen een geheel. Hetzelfde geldt voor de ruimte. De grootten zijn ook in harmonie, het mens op de voorgrond lijkt een normale lengte te hebben, en de hand en de bol ook.

Inhoud
A. Verhaal achter de tekening: Escher wilde een zo compleet mogelijk zelfportret weergeven: niet alleen hijzelf, maar ook de omgeving moest duidelijk zijn. Aangezien je bij een gewoon portret alleen de persoon en stukken van de wanden ziet, en dus geen compleet beeld krijgt, liet hij alle aanzichten van de ruimte waarin hij zich bevond zien, door zichzelf in een bol te spiegelen, zodat alle wanden zichtbaar werden, inclusief het plafond.

B. Realiteit: Ik denk dat er weinig verschil tussen beeld en werkelijkheid zijn: er is zover je kunt zien niets vervormd, de hand is erg realistisch, net als de persoon met zijn omgeving.
C. De maker van dit schilderij is M.C. Escher.

Korte beschrijving van Escher.
Naam: Maurits Cornelis Escher
Geboren: 17 juni 1898, Leeuwarden
Onderwijs: HBS Arnhem (eerste kennismaking met grafische techniek door E.W. v/d Haagen, zijn leraar), School voor Bouwkunde en Sierende kunsten (leraar S. Jessurun de Mesquita had veel invloed op zijn ontwikkeling tot grafisch kunstenaar).

JaartalVerblijfplaats
1924-1934 Zwitserland
1936-1941 Brussel
Vanaf 1941 Baarn

Op 5 maart 1965 ontving hij de Cultuurprijs.
Escher was al op vroege leeftijd gefascineerd door grafische technieken, zijn ideaal was die helemaal te beheersen. De keuze van het onderwerp is bij hem een tijd ondergeschikt geweest aan de wil om de technieken te onderzoeken. Na lange tijd kwam hij erachter dat dit niet datgene was wat hij eigenlijk wilde. Hij zag bepaalde beelden voor zich, die hem dermate boeiden dat hij ze ook aan anderen wilde tonen, het liefst aan zoveel mogelijk mensen. Het kwam dus goed van pas dat hij de grafische technieken goed beheerste, want zo kon hij zijn kunstwerken gemakkelijk vermenigvuldigen.
Vroeger koos hij het onderwerp uit dat geschikt was om bepaalde facetten van de grafische techniek te onderzoeken, maar vanaf 1938 kiest hij een onderwerp dat zijn gedachtegang goed uit kan beelden.

Bij het vervaardigen van een kunstwerk gaat M.C. Escher eerst na hoe hij zijn gedachten het duidelijkste visueel weer kan geven. Dit lukt nooit perfect, altijd blijft het onvolmaakt. Als hij dit zo precies mogelijk heeft gedaan begint hij met gutsen, snijden of wat dan ook.
Escher heeft de school voor bouwkunde en sierende kunsten in Haarlem doorlopen. Eerst maakte hij vooral houtsneden, later begon hij ook met litho's en houtgravures.
In 1946 heeft hij ook getracht zich de diepdruktechniek "mezzotint" eigen te maken, maar hier is hij vrij snel mee gestopt omdat het teveel van zijn tijd vergde.
Etsen en kopergraveren heeft hij nooit meer gedaan na zijn opleiding, omdat hij het fijner vond vlakken van elkaar te scheiden door kleurverschillen, en niet door lijnen.
Het merendeel van zijn kunstwerken na 1938 hebben als onderwerp zijn "verwondering over en bevordering voor wetmatigheden die de ruimte om zich heen bevat" aldus Escher. Hij voelt zich dan ook meer verwant aan wiskundigen (hij ontwierp ook formules voor zijn patronen, bijvoorbeeld met vissen) dan aan andere kunstenaars. Ook stak hij soms de draak met onomstotelijke zekerheden.