Seizoenen en schijgestalten van de maan

Seizoenen op aarde en schijngestalten van de maan.

A. In vierentwintig uur draait de aarde om zijn eigen as, in een maand draait de maan om de aarde en in een jaar draait de aarde om de zon.
B. De aarde draait rechtsom zijn eigen as, als je de wereldkaart voor je hebt en het noorden ligt dan boven. Als je van bovenaf op de aarde neerkijkt ( zo ongeveer boven de Noordpool) dan draait de maan rechtsom tegen de klok in om de aarde. De aarde en maan draaien rechtsom om de zon heen.
C. We hebben een schrikkeljaar ingesteld. Dat is nodig omdat een jaar eigenlijk 365 dagen, 5 uren en 48 minuten duurt. Dat betekent dat als we geen maatregelen zouden nemen, we over een aantal jaar een dag teveel zouden hebben. Dan zou waarschijnlijk op den duur de kerst in de zomer vallen. Vandaar dat het schrikkeljaar is ingesteld. Eens in de vier jaar krijgen we in de maand februari een schrikkeldag. ( 29 februari.) Dit zorgt er wel voor dat we eigenlijk net iets teveel corrigeren. Als we het zo zouden laten zouden we een overschot hebben van drie dagen per vierhonderd jaar. Daarom is het 32ste schrikkeljaar ( om de 128 jaar.) geen schrikkeljaar. Zo wordt de correctie weer gelijk getrokken.
We hebben ook een schrikkelseconde. Die zorgt ervoor dat het verschil in lengte van de zonnedag en de uurwerkdag. De zonnedag is namelijk iets langer en om de verkomen dat de zonnetijd en de tijd van de atoomklokken ongelijk gaan lopen, hebben ze de schrikkelseconde in gesteld.
D. We hebben verschillende seizoenen omdat de aarde, om de zon draait. Zo verandert de lichtval op de aarde en zo ook de seizoenen. Daarbij is het belangrijk dat de aarde een beetje schuin staat. Als dat niet zo was dan zou het altijd donker zijn op de Noord en Zuidpool. Daarbij komt nog eens het rare verschijnsel dat als het in het noorden winter is het op de Noordpool dag en nacht donker is en op de Zuidpool dag en nacht licht. Als er een seizoenswisseling is en het in het zuiden winter wordt, is het op de Zuidpool nauwelijks licht en op de Noordpool wel.
E. De schijngestalten die de maan kan hebben zijn: nieuwe maan (donkere maan); hierbij staan de maan en de zon (vanaf de aarde gezien in conjunctie, de donkere helft van de maan is naar de aarde toegekeerd. Na één week, tijdens wassende maan tot het eerste kwartier, is de hoek tussen de lijnen aarde-zon en aarde-maan tot de zon toegenomen tot ongeveer 90 º en de maansikkel is een halve cirkel geworden. Na twee weken, tijdens volle maan, is de maan zover naar het oosten gelopen dat hij bij zonsondergang opkomt als een volle maan. Na drie weken, tijdens afnemende/krimpende maan, komt de maan pas rond middernacht op en is maar voor de helft verlicht. De maan komt steeds later op en neemt steeds meer af totdat de maan tenslotte alleen nog aan de oostelijke morgenhemel, vlak voor zonsopkomst als een smalle sikkel zichtbaar is.
F. Het eerste kwartier kun je het beste zien in de late middag of de vroege avond, omdat de bewegingen van de zon en maan van oost naar west is en je ziet het eerste kwartier de rechterkant van de maan. Volle maan kun je de hele avond zien, omdat als de zon opkomt gaat de maan onder en als de maan onder gaat komt de zon op. Je hebt onbeperkt zicht. Het laatste kwartier is precies het tegenovergestelde van het eerste kwartier en je kunt dat het beste zien in de voordat de zon opkomt en soms nog in de ochtend. De nieuwe maan is niet te zien omdat de maan dan tussen de aarde en de zon staat. Soms kun je hem wel zien, bijv. bij zonsverduistering.
G. Er vind een maansverduistering plaats de aarde, maan en de zon in één rechte lijn staan. De aarde staat dan in het midden en dat zorgt ervoor dat de maan geen zonlicht kan opvangen. De maan staat dan dus in de schaduw van de aarde. Een maansverduistering kan alleen bij volle maan voorkomen.
Eb en vloed.
A. We hebben eb en vloed omdat de maan met zwaartekracht het water op aarde naar zich toe trekt. De maan draait om de aarde, dus de zwaartekracht ‘golf’ verplaatst zich ook steeds, en daarom hebben we eb en vloed.
B. Omdat de maan draait om de aarde en dat zorgt voor verplaatsing van de zwaartekracht, maar doordat de aarde ook om zijn eigen as draait ontstaat er twee keer eb op een dag en twee keer vloed.
C. De aarde draait in een etmaal om haar eigen as. Als dit de enige factor zou zijn die meespeelt tijdens het plaatsvinden van de getijden, zou het precies twee keer per etmaal eb en vloed zijn. We moeten echter ook rekening houden met de baan van de maan ten opzichte van de draaiende aarde. Deze baan heeft 50 minuten langer nodig dan de draaiing van de aarde om haar eigen as. Het is dus in 24 uur en 50 minuten twee keer eb en twee keer vloed.
D. Doordat de zee niet in alle kustplaatsen even diep is, ontstaat er een vervorming van de getijdelijn. Nu is het in verschillende kustplaatsen op verschillende tijdstippen eb en vloed.
E. Springtij vindt plaats rond nieuwe en volle maan. De maan en de zon staan dan op één lijn vanaf de aarde gezien. Doodtij vindt plaats als de schijngestalte van de maan in het eerste of laatste kwartier is. De hoek tussen de lijnen aarde-zon en aarde-maan tot de zon is nu ongeveer 90 º.
F. Omdat je op aarde niet overal even dicht bij de maan staat. De maan oefent namelijk een aantrekkingskracht uit op de aarde. De sterkte van die kracht hangt af van de afstand tussen de maan en de aarde. Als de afstand groter is, dan is de kracht kleiner. Doordat de kracht op een bepaalde plek op aarde dan minder groot is, dan is het getij ook minder sterk. Het is precies andersom als de kracht op aarde groter is: dan is het getij juist sterker.
G. oceaanstromen in kaart gebracht: