Surrealisme

Hoofdstuk 6 keuzeopdracht 3 De achtergrond van het Surrealisme. In de 15e eeuw schilderde Jemen Bosch zijn schilderij “ de tuin der lusten”. In dit schilderij komt de onbewuste fantasie sterk naar voren. In 1916 ontstond in Europa en Amerika een stroming die het Dadaïsme werd genoemd. Deze revolutionaire stijl bracht een ommekeer in het denken over beeldende kust, literatuur, film, foto en theater. Een belangrijke rol bij het ontstaan van kunstwerken was het toeval. Hierdoor ontstonden er klankgedichten en fotocollages van foto’s en krantenknipsels. Bestaande voorwerpen en gebruiksartikelen werden kunsten door de kleinste verandering. Een voorbeeld hiervan zijn de zogenaamde readymades van de Amerikaan Marcel Duchamn. Readymades zijn gebruiksvoorwerpen die de kunstenaar uit zijn dagelijkse functie haalt, en tot kunstwerk verheft. Duchamn was de eerste die dit deed. Zijn bekendste readymade is de urinoir met de titel “ Fontein” die hij inzond naar een tentoonstelling. Na verloop van tijd viel de dadaïstische stroming uit elkaar door onenigheid tussen verschillende kunstenaars. Uit de overblijfselen is het surrealisme rond 1924 ontstaan. In het “Manifeste du Surrealisme” , uit 1924, lanceerde de Fransman André Breton het surrealisme als een nieuwe kunstvorm. In “Manifeste du Surrealisme” beschrijft Breton het surrealisme als puur psychisch automatisme. Deze stijl richtte zich vooral op het opheffen van een scheiding tussen het innerlijk, onbewuste en de uiterlijke wereld. Op deze manier probeerde men een volledige herziening van alle waarden tot stand te brengen. Hierdoor wordt het surrealisme duidelijk gedefinieerd als puur intuïtief: Alleen door middel van automatisch schrijven en in fantasieën en dromen kon het onderbewustzijn zich manifesteren. De stijlkenmerken van het Surrealisme. Er zijn zes kenmerken die het belangrijkst zijn voor het Surrealisme: 1. Het toeval

2. De liefde
3. Het wonderlijke
4. De waanzin
5. De humor
6. De poëzie
Surrealisten vinden dat vrijheid van denken en vrijheid van verbeelding erg belangrijk zijn. Schilders beelden vaak symbolische voorstellingen af. Het zijn meestal herkenbare vormen die geen of heel weinig verband houden met de werkelijkheid. Ze komen uit een wereld van dromen, illusies en fantasieën. De kunstenaar laat zich leiden door zijn onderbewustzijn. Surrealistische kunstwerken stimuleren de fantasie van de kijker. Deze kan het kunstwerk namelijk op eigen manier interpreteren. In de surrealistische levenshouding stonden humor en liefde centraal. De liefde was de motor van alle menselijke handelingen en was onverbrekelijk verbonden met een ongeremde seksualiteit. De surrealisten beschouwden humor als beste wapen tegen alles wat de mens onderdrukt. Citaat van Rene Magritte: “Wie humor als wapen hanteert, overstijgt de werkelijkheid en bekijkt het leven als een toeschouwer. Hij trekt alle gevestigde en schijnbaar voor eeuwig vastliggende waarden en opvattingen in twijfel”. Voor de surrealistische levenshouding stond een constante speurtocht naar “ le merveilleux” oftewel het wonderlijke, centraal. In de ogen van de surrealisten was poëzie onafscheidelijk van de ethiek. In hun opvatting kon poëzie alleen maar beleefd worden door de geëmancipeerde mens, die door de kracht van zijn verbeelding de oude tegenstellingen tussen werkelijkheid en droom, het rationele en het irrationele kon vernietigen en op die manier een nieuwe werkelijkheid kon bereiken. Hieronder een surrealistisch gedicht van Hans Arp: Verkeerd op zijn stoel
Een mens breekt in tweeën. Een stuk hemel breekt uit de hemel. Een stuk hemel breekt in tweeën. Een oude man
zit verkeerd op een stoel. De benen naar boven
de armen naar beneden. Op zijn voeten draagt hij voorzichtig
een klein stukje hemel. Voorzichtig voorzichtig
houdt hij het stukje hemel tussen zijn voeten
opdat er niets van zal afbrokkelen. In zijn handen daarentegen
verkruimelt hij met grote ijver
een klein stukje hemel. Hij drukt het plat tussen zijn handen. Hij wrijft het fijn tussen zijn handen. Uit zijn handen vloeit heet woestijnz