Hoofdstuk 5, Andreas Vesalius, eindopdracht 3

Andreas Vesalius, vader van de anatomie Een man die bekend staat als de grondlegger van de anatomie, hij heette eigenlijk Andries van Wesele en hij werd op 31 december 1514 geboren in Brussel. Zijn familie stamde af van een artsenfamilie uit Wesel die al een aantal generaties lang in Brabant (het stuk van België) werkte. Zijn vader was hofapotheker van Keizer Karel de 5de en heette van origine ook Andreas en zijn moeder heette Elisabeth Crabbe. Ook zijn grootvaders hadden een hoge positie, ze waren lijfartsen van Maria van Bourgondië die landvoogdes was van de toenmalige Nederlanden. Hoogstwaarschijnlijk ging Andreas in zijn jonge jaren naar een lagere school in Brussel, daarna ging hij naar Leuven om daar aan het Pedagogium Castri te studeren. Hij leerde goed en erg snel zodat hij nog extra colleges volgde aan het Collegium Trilinque en dan vooral Grieks en Latijn waarin hij erg geïnteresseerd was. Hij kon zelfs een klein beetje Hebreeuws, zijn cijfers waren voor die vakken ook heel hoog. Op zijn 19e levensjaar ging Vesalius naar Parijs om een medische opleiding te volgen aan de universiteit van de stad. Hij kreeg daar les van Jacobus Sylvius en Johannes Gunterius Andernacus. Andreas vond Sylvius erg goed lesgeven dat werd bij hem heel gewaardeerd. Sylvius nam bijvoorbeeld wel eens een poot van een schaap of een arm van een hond mee, Vesalius vond dat natuurlijk geweldig. Sylvius had ook wel iets dat Vesalius helemaal niet beval, hij was een groot aanhanger van Galenus, een oude Griekse anatoom. Men geloofde al anderhalf millennium lang de medische en wetenschappelijke kennis van Galenus. Vesalius moest eigenlijk niks van deze ideeën hebben maar het was nu eenmaal niet anders. Verder mocht Vesalius zijn andere leraar af en toe helpen bij lijkschouwingen. Overigens stelde dat niet zo veel voor want dat ging heel primitief, hetzelfde geldt voor de lessen. Aangezien de universiteit niet zoveel interessants bevatte probeerde hij zijn osteologische kennis beter te maken en daarom ging hij tussen de lessen naar de executieplaats van Mntfaucon en naar Cimetière des Saints, het beroemde Parijse kerkhof. Hij ontdekte o.a. dat de menselijke onderkaak uit een beenstuk bestaat. Dat stond in tegenspraak met wat oude Griek Galenus in zijn tijd beweerde, die zei namelijk dat dat uit meerdere beenstukken bestond. Vesalius had zo veel kennis van de beenderen. Hij kon ze allemaal herkennen als hij eraan voelde terwijl hij geblinddoekt was. In 1537 moest Vesalius terug naar Brabant, omdat er een oorlog was uitgebroken tussen keizer Karel en Francois de 1ste. Hij wilde niet dat zijn studie hiermee beëindigd zou worden, daarom ging hij verder met zijn studie in Leuven, daar bouwde hij zijn eerste echte skelet uit de botten van een terechtgestelde man die hij stiekem had meegesmokkeld met behulp van een vriend. Vesalius was erg tevreden met het resultaat van het zelfgemaakte skelet, hij toonde het aan Gisbertus Carbo, dat was een grote geneesheer uit Leuven. Als beloning voor zijn geraamte mocht Vesalius alle lijkschouwingen doen in Leuven, dat was daar al 18 jaar niet meer gebeurd. In februari 1537 behaalde hij de laagste universitaire graad in de geneeskunde, dat heette in die tijd het baccalaureaat. Hij werd verteld dat Vesalius een grote kanshebber was om snel te promoveren. Als inspiratiebron voor zijn kennis gebruikte hij o.a. het 9e boek van Rhazes dat ging over de Arabische geneesmiddelen leer. Hij ging na deze boeken bestudeerd te hebben en nog extra kennis opgedaan eind 1537 naar de universiteit van Padua. Hij deed hier eindexamen met heel goede resultaten en de dagen erna promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde en hij nam bezit van de leerstoel heelkunde. Het uiteindelijke doel was om hoogleraar te worden in de chirurgie en zijn voorganger Paolo Colombo opvolgen. Echter was hiervoor kennis van anatomie verplicht en meteen pakte hij het eerste het beste dode lichaam uit een graf (dat was een jongeman die nog maar pas geleden tot de dood was veroordeeld. Hij begon het lijk te ontleden, dit was waar Vesalius nou juist problemen mee kreeg. De ontleden van lijken (lichamen) en proefnemingen op levende dieren (dat deed hij ook) was ten strengste verboden door de kerk (en die was heel machtig in die tijd, je deed bijna alles voor de kerk. Een groot aantal mensen vond dat als je iets deed wat de kerk niet graag had, dat je dan geen goed mens was in hun ogen. Kenmerkend van Vesalius was dat hij zijn voorgangers nogal tegensprak, een van de belangrijkste observaties die de geschiedenisboeken zijn ingegaan is het ontbreken van een tussenschot tussen de linker- en rechterhart helft. Dit idee zou fel tegen gesproken zijn door z’n voorgangers Galenus en Sylvius. Hij deed nog enkele andere (minder belangrijke) observaties die ook totaal het tegenovergestelde waren van de ideeën van Galenus. Naar aanleiding van deze en nog enkele andere waarnemingen over het menselijke lichaam schreef hij zijn grootste en belangrijkste werk namelijk de Tabulae Anatomicae sex (vertaald: Zes Anatomische platen). Vesalius beschreef en tekende in dit boek 3 platen, namelijk de lever met het poortaderstelsel en de genitalia, het veneus stelsel en het arterieel stelsel. Dat waren dan de eerste 3 platen van zijn 6 anatomische platen, vervolgens tekende een vriend van Vesalius de resterende platen (in de vorm van skeletfiguren) en samen resulteerde dat in 6 anatomische platen. Steeds meer raakte hij ervan overtuigd dat Galenus bijna alleen maar onzin geloofde tenzij hij het zelf kon bewijzen. Af en toe viel hij Galenus theorie aan door te zeggen dat deze oude Griekse wetenschapper z’n theorie op apen had uitgeoefend. Galenus had alleen maar dieren ontleed en nooit mensen. In die periode hielp Vesalius zijn collega professor Albius bij het geven van colleges, Vesalius leerde veel bij en steeds maakte hij nieuwe skeletten. Die gaf hij aan Albius, als dank kreeg hij een steeds hoger aanzien en meer mensen geloofden in zijn theorieën i.p.v. die van Galenus. Vesalius werkte in die tijd ook onder ander aan zijn “Opus magnum”, waar hij ook weer een boek over schrijft. Opvallend hiervan is dat de ideen die erin staan grotendeels overeenkomen met die van Galenus en dat was nog maar weinig voorgekomen. Eind 1943 krijgt hij het eerste exemplaar, het heet: De Humani Corporis Fabrica Libri septem (vertaald: de zeven boeken over de bouw van het menselijk lichaam). Ook dit boek bleek later een groot succes te zijn voor zijn opvolgers. Erg veel belangrijke informatie stond hierin. Een tijd later is Vesalius nog een tijdje huisarts van Karel de 5de , dat vond hij niet de leukste baan want Karel was een heel vervelend persoon die vreslelijk eigenwijs was en nooit op zijn gezondheid lette. Wel leuk was dat hij verliefd werd op Anna van Hamme, daar trouwde hij later ook mee. Ze kregen in juli 1545 een dochter die ze ook Anna noemden. Vesalius werd wel alleen nog maar beroemder, ook omdat hij in die tijd als eerste een kwaal bij een levende ontdekte. Die werd later ook bevestigd door de autopsie. In 1556 trad Karel de 5de af, daarvoor was hij in paniek en ontsloeg hij al het personeel en dus ook Vesalius die nog steeds huisarts was. Maar Vesalius kreeg door zijn hoge aanzien wel een beloning na al die jaren. Veel beroemde artsen raadpleegden zijn kennis als ze er niet meer uitkwamen. Als dank voor zijn bewezen diensten kreeg Vesalius in april 1556 de titel van Comes Palatinus of Graaf van het Heilig Lateraans Paleis. Een hele hoge onderscheiding die veel geld en ander economisch voordeel met zich mee bracht. Kort daarna kreeg Vesalius weer een nieuwe baan, de zoon van Karel, Fhilips de 2de ging op de troon zitten en in 1559 kreeg Vesalius een brief om naar Madrid te komen. Hij werd de huisarts van de nieuwe koning. Vesalius was hier eigenlijk helemaal niet zo blij meer, hij had daar veel minder tijd en middelen om de anatomie verder te beoefenen. Maar als je de koning zijn verzoek weigerde kreeg een slechte naam dus verhuisde Vesalius naar Madrid. In 1561 schrijft hij nog een brief, met daarin op het werk van Gabriele Fallopio (een vroegere student). Van de brief schreef Vesalius zijn laatste boek en tevens zijn laatste belangrijke werk. Het heette: Gabriele Fallopii Observationum Examen (vertaald: Studie van de anatomische waarnemingen van Gabriele Fallopio). Vesalius heeft in zijn leven nogal wat dissecties en vivisecties uitgeoefend, daar is hij ook in zijn jonge jaren voor ter dood veroordeeld (echter door zijn goede successen is dat geschrapt), hij moest als vervanging voor zijn dood van inquisitie in een diplomatieke missie naar het Heilig Land. Hij gaat daar ook in 1564 naar toe, samen met zijn gezin (zijn vrouw en dochter). Op een schip zegt Vesalius ze in Cette vaarwel want ze worden afgezet aan land voor een doorreis naar Brabant. Vesalius gaat verder met zijn reis en vervuld hem met succes. Op zijn terugweg naar huis bezoekt hij eerst nog Palestina en vervolgens stapt hij op een ander schip die naar Brabant gaat. In buurt van Zante (een Grieks eiland) steekt er een zware storm op, De bemanning (inclusief Vesalius) lijdt hierbij schipbreuk en Vesalius komt om. Hij verdrinkt naar alle waarschijnlijkheid in de zee. Er werd lang daarna nog gezegd dat de kerk hem na al deze verdachte omstandigheden uit de weg heeft weten te ruimen. Maar dat is nooit bewezen. Dus waarschijnlijk is Vesalius (vader van de anatomie) overleden op 15 oktober omdat hij schipbreuk leed. NB: de vragen die we moesten beantwoorden staan in het verhaal beschreven. Bronvermelding - Cd-Rom Encarta ’99 van Microsoft (zie bijlage) - Site:
http://users.skynet.be/historia/vesalius.html