Asbest

De 4 deelvragen/leerdoelen: 1. Wat is asbest precies? 2. Hoe en waarin wordt asbest toegepast? 3. Wat kunnen de gevolgen zijn van blootstelling aan asbest? 4. Hoe verloopt de verwijdering van asbest? Wat is asbest precies? De benaming "asbest" is een vezamelnaam voor een materiaal dat
is vervaardigd van of dat vezels bevat van serpentijn of amfibool, beide in de natuur voorkomende silicaatmineralen. De naam asbest komt van het Griekse “asbestos”, dat onvergankelijk of onverwoestbaar betekent. Het is sinds de jaren ‘50 vaak toegepast in bijv. gebouwen en woningen vanwege de goede eigenschappen: asbest is sterk, slijtvast, flexibel, bestand tegen hoge temperaturen en werkt isolerend. Daarbij is het ook nog eens makkelijk te winnen en eenvoudig te verwerken, dus  goedkoop in vergelijking met andere materialen, bijv. synthetische vezels. Toendertijd was nog niets bekend over de hoge gezondheidsrisico’s dat het met zich mee brengt. De meest toegepaste soorten zijn: - Wit asbest (chrysotiel), Serpentijnen - Blauw asbest (crocidoliet), Amfibolen - Bruin asbest (amosiet). Amfibolen
Het wordt hoofdzakelijk in open groeven in Quebec, Zuid-Afrika, China, Kazachstan en de Oeral gewonnen.
Hoe en waarin wordt asbest toegepast? Tot 1993 werd asbest op grote schaal toegepast en is verwerkt geworden in o.a. dak(golf)platen, wandbekleding (eternietplaten), afscheidingsschotten, buizen en diverse afdichtingen. Daarnaast werd het mineraal toegepast in rem- en frictiemateriaal, als isolatiemateriaal, als hittebestendig textiel, in brandwerende platen, in onderlagen van vloerbedekkingen en in pakkingen en filters van de chemische en voedingsmiddelen industrie. Gewone huis-, tuin- en keuken voorwerpen, gemaakt vóór 1993, die misschien wel bij jezelf in huis staan, kunnen van asbest zijn gemaakt. Denk hierbij aan stoelen, bloembakken en vensterbanken. Toegepaste asbest kan je verdelen in hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest. De laatste is nog een stuk gevaarlijker dan de eerstgenoemde want hieruit kunnen na verloop van tijd plotseling vezels ontsnappen. Geschat wordt dat er zo'n 3.500 produkten zijn waarin asbest is verwerkt. Dat is onnoemelijk veel en het zal nog wel tientallen jaren duren eer al het asbest in Nederland verwijderd is. Wat kunnen de gevolgen zijn van blootstelling aan asbest? Asbest-produkten in gebruik zijn in principe niet gevaarlijk. Pas tijdens de vervaardiging van asbest-produkten, het doorzagen of doorbreken ervan, en wanneer asbest zich in een brand bevindt wordt het héél gevaarlijk. Over het precieze werkingsmechanisme van asbest in menselijk weefsel is weinig bekend. Er zijn sterke aanwijzingen dat de werking niet zozeer samenhangt met de chemische als wel met de fysische structuur van de vezels, die door mechanische irritatie van cellen tot tumoren zou leiden. Ook al is de werking van asbest in het lichaam niet volledig opgehelderd, toch staat vast dat asbest de veroorzaker is van tal van ziekten, met als meest voorkomende: Asbestose Dit is een specifieke vorm van longfibrose. Asbestvezels die vrijkomen worden in de longen omgeven door bindweefsel, waardoor de long verstijft en de elasticiteit die nodig is voor de ademhaling vermindert. Asbestose heeft kortademigheid en veelvuldig hoesten tot gevolg. Tussen de blootstelling aan asbest en het optreden van de ziekte ligt een tijd die kan variëren van 10 tot 40 jaar (!!!). De ziekte kan niet genezen worden, het is een beroepsziekte die veroorzaakt wordt door intensieve blootstelling. De enige remedie is het voorkomen van inademen van asbestvezels. Asbest is erkend als carcinogeen, ofwel kankerverwekkende stof. Maar het is moeilijk een risicoschatting te maken over kanker ten gevolge van vroegere blootstelling aan asbest. Het is dikwijls moeilijk te achterhalen wat de oorzaak is van een kanker. Mesothelioom vormt hierop een uitzondering: Mesothelioom Mesothelioom is een zeldzame vorm van kanker aan het longvlies of het buikvlies, rechtstreeks veroorzaakt door het blootstellen aan asbest. Door de soms lange latentietijd (tot zestig jaar!) is het vaak moeilijk uit te maken hoe groot de blootstelling is geweest. Toch is aangetoond dat de blootstelling in sommige gevallen zeer laag was. Er worden steeds meer gevallen van mesothelioom vastgesteld, o.a. bij electriciens, loodgieters, enz. De ziekte is tot op heden ongeneeslijk, het voorkomen van blootstelling is weer de enige remedie. Longkanker Mensen die aan asbest werden blootgesteld hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van longkanker. Na roken en blootstelling aan radon, komt asbest zelfs op een derde plaats. Er is geen veilige waarde voor bloostelling . De kanker kan zich ontwikkelen tussen de vier en de veertig jaar na blootstelling. Het staat ook vast dat o.a. roken de risico's op asbestlongkanker serieus vergroot. Afhankelijk van het stadium waarin de kanker zich bevindt is er eventueel therapie mogelijk.
Hoe verloopt de verwijdering van asbest? De werkwijze bij het verwijderen van asbest moet er steeds zoveel mogelijk op gericht zijn stofvorming en verspreiding van asbestvezels te voorkomen. In het algemeen wordt dat bereikt door een goede isolatie van de werkplek en -omgeving en het regelmatig schoonmaken van de ruimtes die asbeststof bevatten. De 3 meest gangbare methodes zijn: Containment Onder een containment wordt een van de omgeving afgeschermde en op onderdruk gebrachte ruimte verstaan (onderdruk t.o.v. de omgeving moet minimaal 30 Pascal zijn). Daarin bevindt zich het te verwijderen asbest. Aansluitend op het containment moet een decontaminatie-constructie worden opgesteld die bestaat uit een sluis naar de “decon-unit”. Binnen het containment wordt onder speciale omstandigheden (o.a. adembescherming) gewerkt. Na de schoonmaak en visuele inspecties wordt door een bevoegd laboratorium een eindmeting verricht. Glove-bag methode Asbestverwijdering van kleine omvang c.q. waar een containment niet mogelijk is worden middels glove-bags gesaneerd. Voor het aanbrengen van de glove-bag wordt de omgeving afgezet en gemarkeerd en worden alle benodigde materialen en gereedschappen in het werkgebied gebracht. Alleen werknemers welke persoonlijke beschermingsmiddelen dragen mogen zich binnen de afzetting bevinden. Asbestverwijdering zonder stofafscherming Bij asbestverwijderen in de buitenlucht dan wel zeer kleine saneringen van harde materialen wordt zoveel mogelijk voorkomen dat de asbestvezels rond gaan dwarrelen d.m.v impregneren, voorzichtig demonteren en puntafzuiging. De werknemers dragen persoonlijke beschermingsmiddelen. Het werkgebied wordt afgezet en gemarkeerd als glove-bag. De Europese Unie heeft over het asbest onderwerp verschillende uitgebreide richtlijnen opgezet waaraan ieder EU land zich moet houden. Nederland is er de laatste jaren zéér intensief mee bezig geweest.