Verschillende gedichten

Thema: de dood
Motivatie: Ik wist niet goed waar ik gedichten over wilde opzoeken. Eerst dacht ik aan sport maar ik kon maar geen goede gedichten vinden over sport die mij echt aanspraken. Ik was wat aan het tv kijken toen ik voorbij zapte bij jeugdjournaal met daarop het onderwerp herinnerdingen. Het ging over een nieuwe website, www.herinnerdingen.nl, waar mensen plaatjes, filmpjes of gedichten over overleden familie of vrienden konden plaatsen. Toen bedacht ik me een gedicht wat ik in de filosofieweek had gevonden. Ik maakte samen met mijn groepje een documentaire over de dood en dit gedicht vond ik toen erg mooi (het wordt straks verder besproken). Ik heb het weer opgezocht en geanalyseerd.

Grote Analyse 1:

Titel: Geschenk van mijn vader
Auteur: Marnix Gijsen

Wij zaten samen, zwijgend, bij het vuur;
Mijn lieve vader
En ik.
Bij elk klokgetik
Kwam zijn stervensuur
Nader en nader.

Hij was rustig en goed;
Lijk de moeder
Die haar kindje heeft gedekt tot de kin,
En die heengaat op lichten voet,
Stil en verblijd
Zo wist hij zijn denken en daden te bedolven.
Onder God’s warme barmharigheid

Hij stond langzaam uit zijn zetel op,
Recht en sterk lijk hij had geleefd.
Zijn fijne hand
Heeft gebeefd
Op mijn hand:
Een nevel over ontwakend land.

Toen heeft hij zijn laatste daad gedaan:
Hij gaf me zijn uurwerk,
Eenvoudig, zonder een woord,
En monklend is hij te rust gegaan.

Maar, toen ik hem zacht naar het bed geleidde,
Wist ik
Hoe een engel, zingend, aanschreed achter ons beide.
Want moedig had mijn vader,
In mijn handen
Afstand van daad en tijd gedaan.
Trots en wenend ben ik van hem heengegaan.
- Wat betekent de titel? De titel slaat op het uurwerk (horloge) dat een man van zijn vader krijgt. Het stukje wat overeenkomt met de titel is: Toen heeft hij zijn laatste daad gedaan: Hij gaf aan mij zijn uurwerk. Hierin wordt dus beschreven wat de vader aan zijn zoon geeft, vlak voor zijn dood.
Een belangrijke zin is: Bij elk klokgetik Kwam zijn stervensuur Nader en nader. Dit omdat het meteen laat zien waar het gedicht over gaat; De (aanstaande) dood van een vader en de laatste momenten van zijn leven.
- Onderwerp? Het onderwerp is dood gaan/overlijden van een dierbaar iemand. Je kunt ook de laatste uren van iemand’s leven als onderwerp zeggen.
- Woorden met een bijzondere betekenis? Het woord “uurwerk” heeft hier een bijzondere betekenis. Het is niet zomaar een horloge wat de vader aan zijn zoon geeft, nee het staat meteen ook symbool voor afscheid van het leven. Zoals ook in het gedicht staat: “Afstand van daad en tijd gedaan”. Daarom heeft het woord uurwerk meer waarde.
- Beeldspraak? Ik denk dat het volgende stukje, “En die heengaat op lichten voet”, beeldspraak is. Hiermee wordt namelijk zachtjes lopen bedoeld. Er zit ook beeldspraak in het stukje “Afstand van daad en tijd gedaan”. Dit betekent ten eerste het weggeven van een horloge (uurwerk) maar het betekend ook meteen het sterven en het weggaan van deze wereld.
- Vergelijkingen? Het beven van de hand van de vader wordt vergeleken met een nevel over ontwakend land.
- Versvorm/Strofe? De strofen hebben verschillende rijmschema's, al rijmen enkele zinnen niet. Bovendien zijn niet alle strofen even lang, er zit dus eigenlijk geen regelmaat in. In het gedicht zit klinkerrijm, beginrijm en volrijm. Hieronder heb ik een rijtje met enkele voorbeelden:

Klinkerrijm:
Zaten – samen
Zwijgend – bij
Kindje - kin
Warme - barmhartigheid
Lijk – hij
Zijn – fijne – mijn
Daad - gedaan

Beginrijm:
Zaten – zwijgend

Volrijm:
Vuur – levensuur
Ik – klokgetik
Goed – voet
Verblijd – barmhartigheid
Geleefd – gebeefd
Hand – land
Gedaan – gegaan
Gedaan – heengegaan

- Interpretatie? Een vader en zijn zoon zitten bij het vuur. Vader weet dat hij stervende is. Dat lijkt hij niet erg te vinden want hij heeft goed geleefd. Als laatste daad geeft hij zijn horloge aan zijn zoon. Dit is het moment waarop hij afscheidt neemt van de tijd, het leven.

- Mening? Ik vond het een mooi gedicht. Het vat een moment samen wat normaal heel triest is, maar nu heel waardig. De vader weet dat zijn tijd gekomen is en legt zich daar bij neer. Geen drama, nee hij lijkt juist een rustig einde te willen. Het laatste wat hij doet is een herinnering (zijn horloge) aan zijn zoon geven. Hiermee neemt hij ook op een mooie manier afscheidt. Ook mooi vind ik hoe het overlijden van de vader wordt beschreven. Er wordt nergens gezegd: “Hij gaat dood”. Maar het moment van heengaan wordt steeds met mooie zinnen als: “Hoe een engel, zingend, aanschreed achter ons beide” beschreven. Verder is het gedicht goed te begrijpen, zijn er geen al te lastige vergelijkingen en is het door de verschillende soorten rijm gemakkelijk te lezen.

Grote analyse 2:

Titel: Voor een dag van morgen
Auteur: Hans Andreus

Wanneer ik morgen doodga,
Vertel dan aan de bomen
Hoeveel ik van je hield.
Vertel het aan de wind,
Die in de bomen klimt
Of uit de takken valt,
Hoeveel ik van je hield.
Vertel het aan een kind,
Dat jong genoeg is om het te begrijpen
Vertel het aan een dier
Misschien alleen door het aan te kijken.
Vertel het aan de huizen van steen,
Vertel het aan de stad,
Hoe ik je liefhad.

Maar zeg het aan geen mens.
Ze zouden je niet geloven.
Ze zouden niet willen geloven dat
Alleen maar een man alleen maar een vrouw,
Dat een mens een mens zo liefhad
Als ik jou.

- Wat betekent de titel? De titel slaat op wat een man wil dat zijn vrouw/geliefde doet na zijn dood. Er wordt ook geprobeerd om nu al aan te geven aan de geliefde hoe veel de ik persoon van het gedicht om de geliefde geeft.
- Onderwerp? Het onderwerp van het gedicht is de dood, maar omdat dit met alle gedichten die ik heb uitgekozen zo is, is dat wat te gemakkelijk geconcludeerd. Natuurlijk gaat het wel over de dood, maar ook over de liefde van iemand voor een geliefde. Ik denk zelf dat de hoofdpersoon die het gedicht verteld op sterven ligt en nog wil laten weten aan zijn geliefde hoe veel die om haar geeft. Het onderwerp zou dus, als je het wat specifieker zou moeten omschrijven, ook een naderende dood kunnen zijn.
- Woorden met een bijzondere betekenis? “Wanneer ik morgen doodga”. Deze zin lijkt een beetje het gevoel van de ik persoon aan te geven. Het lijkt een soort van angst. Hij lijkt hiermee duidelijk te willen maken: voordat het niet meer kan, wil ik dit nog zeggen!
“Ze zouden niet willen geloven dat, Alleen maar een man alleen maar een vrouw, Dat een mens een mens zo liefhad”. Deze zin is ook erg mooi. Het laat zien dat de man zoveel van zijn geliefde houdt dat hij niet eens kan omschrijven hoe groot die liefde is en dat ze het vooral niet aan andere moet doorvertellen omdat zij het toch niet zouden geloven.
“Vertel dan aan de bomen”. Dit heeft ook een bijzondere betekenis omdat de man hiermee lijkt te bedoelen; vertel maar tegen de bomen hoeveel ik van je hou want die kan er toch niet tegenin brengen of je niet geloven.
- Beeldspraak? “Vertel dan aan de bomen, Hoeveel ik van je hield, Vertel het aan de wind, Die in de bomen klimt”. Dit is beeldspraak omdat je eigenlijk niets tegen bomen of de wind kunt zeggen. Bovendien kan wind niet klimmen, ook niet in bomen. Dat lijkt me dus ook beeldspraak.
- Vergelijkingen? Een echte vergelijking zit er niet in. Wel herhaling zoals het woordje vertel (steeds moet er aan iets anders iets verteld worden). hoeveel ik van je hield is ook een herhaling.
- Versvorm/Strofe? Het gedicht is waarschijnlijk erg modern omdat de regels niet even lang zijn. Het rijmschema is ook niet heel duidelijk. Er zijn bijvoorbeeld geen 2 zinnen die aansluitend op elkaar komen en rijmen. In het gedicht zit klinkerrijm, beginrijm en volrijm. Hieronder heb ik een rijtje met enkele voorbeelden:

Klinkerrijm:
Wind – klimt – kind
Begrijpen – kijken

Beginrijm:
Alleen maar een man, alleen maar een vrouw (het rijmt niet echt, maar dit is de beste beginrijm die ik kon vinden)

Volrijm:
Wind – kind
Stad – had
Vrouw – jou
Dat – liefhad
Rijmschema:

- Interpretatie? Het gedicht gaat volgens mij over een man op zijn sterfbed die aan zijn vrouw/geliefde probeert duidelijk te maken hoeveel hij om haar geeft.
- Mening? Ik vind dit gedicht wel mooi al kleeft er toch een maar aan vast. Het is een mooi gedicht maar de toon van het gedicht vind ik nogal treurig. Je hoort niet of de man die het vertelt bijna gaat sterven, maar hij klinkt nogal dramatisch, alsof hij nu direct moet vertellen wat hij voelt voor zijn geliefde anders is het te laat. Natuurlijk is het mooi wat hij zegt, en is het gevoel wat hij voor zijn geliefde heeft erg mooi. Een mooi voorbeeld van hoe veel hij wel niet om haar geeft is het stukje dat zijn geliefde niet aan andere moet vertellen wat de man haar nu verteld. Dit omdat ze het toch niet zouden geloven. Een mooi gedicht al vind ik de toon een beetje aan de negatieve en angstige kant.

Kleine analyse 1:

Titel: Allerzielen
Auteur: Willem Wilmink

Soms loopt er door een drukke straat
ineens een oude kameraad
of reisgenoot.
Je weet zodra je hem begroet:
het kan niet dat ik hem ontmoet,
want hij is dood.

Eerst ben je nog een tijd verbaasd
omdat die levende toch haast
die dode was,
Heb je de zaak dan afgedaan,
dan komt er weer zo'n dode aan,
met flinke pas

Thuis van het dodencarnaval
zie je de spiegel in de hal,
je schrik is groot:
die man daar in het spiegelglas,
met die bekende regenjas,
was die niet dood?

- Mening? Ook dit gedicht gaat weer over de dood. Maar deze keer niet over iemand die bijna dood gaat, maar meer over het einde van het leven. Er wordt in dit gedicht uitgelegd dat wanneer je ziet dat er allemaal mensen om je heen overlijden (“een oude kameraad of reisgenoot”) je zelf ook gaat inzien dat het leven een keer ophoudt. De boodschap van het gedicht is dus de eindigheid van het bestaan (op aarde) Ik vind het een mooi gedicht omdat de net beschreven boodschap zo simpel wordt overgebracht en je meteen begrijpt wat de schrijver van het gedicht bedoeld. De toon van het gedicht begint positief (het ontmoeten van een oude kameraad) maar wordt aan het einde wat pessimistischer (het kan niet dat ik hem ontmoet want hij is dood). Een mooi gedicht, met mooie rijmzinnen (tot het begin is het rijmschema aa-b-cc-b).

Kleine analyse 2:

Titel: En jij?
Auteur: Tim Krabbé

En jij?
Als ik groot ben
Word ik piloot

En jij?
Als ik groot ben
Ga ik dood

En jij, en jij, en jij?
Als we groot zijn gaan we dood
Maar eerst worden we nog even piloot

- Mening? Ik vind dit een leuk gedicht door de wending die het krijgt in de tweede strofe. Het lijkt op een vraag van een kleuter juf aan een klas kinderen. “Wat wil jij worden?”. Natuurlijk is het antwoord piloot, en van een ander vast wel politieman of brandweer. Maar één van de leerlingen lijkt niet zijn beroep te vertellen maar te vertellen dat hij later dood gaat. Iets wat natuurlijk wel klopt. Je verwacht alleen niet dat een kind antwoordt met “als ik groot ben ga ik dood” op de vraag wat hij wil worden. Dat geeft een onverwachte wending. Het einde maakt het gedicht leuk, want het lijkt of een ander kind reageert. Hij lijkt te zeggen: “Ik ga ook dood, maar eerst word ik wel piloot!”. Hierdoor krijgt het gedicht, terwijl het toch over de dood gaat, aan het einde toch nog een mooi/leuk einde.

Kleine analyse 3:

Titel: In alle stilte
Auteur: Ivo de Wijs

Een vriend van mij, een vriend van mij had kanker
Maar goeie vrienden laat je niet alleen
Al wist ik dikwijls niet wat ik moest zeggen
Ik ging er elke week toch even heen

In feite zou ik gister weer gegaan zijn
Dat hoefde niet meer, zei het ochtendblad:
"Gestorven onze zoon en broer en zwager...
In stilte gecremeerd..." en dat was dat

In stilte jee, waarom in alle stilte?
Het was zijn laatste wens, dat stond erbij
Ik snap 't niet, dat zou hij mij niet aandoen
Dat is gewoon gelogen volgens mij

Ik ga niet in een hoekje zitten huilen
Ik scheur ook het behang niet van de wand
Maar toch: waarom is sterven en begraven
Verbannen naar een hoekje van de krant?

'k Heb ook een advertentie laten zetten
Je wilt toch wàt, als afscheid, als besluit
"Dag Jaap, ik zal je heel erg missen - Ivo"
Maar Jezus, wat zag dat er lullig uit!

Als ik ooit doodga, kom dan allemaal maar
En hou je flink of snotter, alles mag
Vooruit, laat 't maar druk zijn en luidruchtig
Ik zorg wel voor de stilte op die dag

- Mening? Ik vind dit een interessant gedicht. Het is niet heel mooi of heel treurig, maar het combineert verschillende emotie’s. Het begint met iets triests, een vriend die kanker heeft. Daarna komt verontwaardiging, waarom mocht ik niet op de begrafenis komen? Het eindigt met een grappige zin; als ik doodga zorg ik wel voor de stilte. Daardoor is het een luchtig gedicht, ondanks het zware thema. Wat ik verder nog wil toevoegen is het rijmschema dat zit hier heel logisch in elkaar. Volgens mij is dit rijmschema a-b-c-b. Dat maakt het gedicht ook prettig om te lezen. Een leuk gedicht al moet ik toegeven dat ik eigenlijk alle gedichten van Ivo de Wijs wel leuk vindt.