The Truman Show (1998)

The Truman Show is een film over Truman Burbank,  een alledaagse man die er langzamerhand achter komt dat het dorpje waarin hij woont is nagebouwd, al zijn vrienden acteurs zijn en hij zelf het middelpunt is van het succesvolle programma ‘The Truman Show’. En niet zomaar een programma; het is een 24-7 uur uitgezonden reality-soort-van-scripted-drama, letterlijk van the womb to the tomb dus.

Truman wordt geboren als ongewilde baby en wordt verkocht aan filmproducent Christof, om van Truman’s leven een realitysoap te maken. Truman groeit op in Seahaven, ’s werelds grootste studio met circa 5000 camera’s en alleen maar acteurs. Op de middelbare school ontmoet hij Lauren. Om een relatie tussen Lauren en Truman te voorkomen sturen de producten Meryl op hem af, die zich erg aan hem opdringt. Toch blijft hij geïnteresseerd in Lauren en spreekt hij met haar af op het strand. Daar vertelt ze hem dat hij al zijn hele leven het middelpunt is van een tv programma en dat hij weg moet. Voor ze het uit kan leggen, komt er een auto het strand op gereden waar Lauren’s vader in zit en Truman vertelt dat hij niet de eerste jongen is waarbij ze zo doet en dat ze vertrekken naar Fiji. Lauren en Truman zien elkaar nooit meer terug, ondanks dat Truman meerdere pogingen doet om haar op te zoeken.  Er wordt dan ook van alles gedaan om Truman in Seahaven te houden; zijn vader ‘verdrinkt’ tijdens een zeestorm als ze gaan zeilen, waardoor Truman watervrees ontwikkelt en elke keer als hij met de auto Seahaven probeert te verlaten komt hij in de file, is er een nucleaire aanval of een bosbrand en alle vluchten naar Fiji zijn voor de komende maand volgeboekt. En als hij meent zijn vader te zien en hij bij het veranderen van de radiozender opeens een verslag hoort van alles wat hij aan het doen is, vertrouwt Truman het niet meer. Hij vertelt zijn vrouw Meryl, zijn moeder en zijn beste vriend Marlon over zijn twijfels, maar die verklaren hem allemaal voor gek.

Christof, die nog steeds Truman’s leven regisseert, denkt dat hij Truman’s twijfels weg kan nemen door zijn vader terug te sturen naar Seahaven. Truman besluit het spelletje mee te spelen, maar de volgende ochtend is hij verdwenen. Alle bewoners van Seahaven pluizen de hele stad uit, zonder succes. De laatste plek waar Truman zou kunnen zijn is de zee, maar aangezien iedereen acteur is weet niemand hoe hij een boot moet besturen. Christof’s laatste mogelijkheid is dan ook om Truman in een zeestorm terecht te laten komen met de hoop dat hij terug zal zeilen naar de kust, maar ook met de kans dat Truman zal verdrinken. Truman overleeft de storm en zeilt tot de rand van de zee, waar hij vanuit de hemel wordt toegesproken door Christof, die hem de hele situatie uitlegt en hem twee opties voorlegt; terug naar zijn ‘vertrouwde’ leventje in Seahaven of naar de echte wereld. Truman hoeft daar niet lang over na te denken. Na zijn bekendste zinnetje (good morning, and in case I don’t see ya, good afternoon, good evening, and good night!) nog één keer te herhalen, stapt hij de mensenwereld binnen en is The Truman Show voorgoed off-air.

De 66 miljoen (!) die in deze film is gestoken is goed besteed. Het komt de laatste tijd niet vaak voor dat ik een film helemaal afkijk, omdat hij me meestal na 20 minuten niet meer boeit en ik besluit wat anders te gaan doen. Bij deze film was dit, zoals je leest, niet het geval. Ook ben ik geen grote fan van Jim Carrey, die de rol van Truman Burbank vertolkt, maar een betere acteur hadden ze niet kunnen nemen. De film is op sommige momenten erg typisch (lees: jaren 70 Amerikaanse suburban wijk), wat samen met de humor en het medeleven dat je voelt met Truman de film nog 10x beter maakt. Er is dan ook vrijwel geen kritiek te vinden over de film, wat een goed teken is.

Het was de bedoeling dat wij deze film zouden gaan kijken na aanleiding van een les over het filosofische vakgebied kennisleer. Kennisleer, ook wel epistemologie genoemd, is een tak van de filosofie dat de grenzen van de menselijke kennis onderzoekt (oftewel: hoe kunnen we weten wat we niet kunnen weten?). En welke betere manier is er om kennisleer uit te leggen dan een film over een man wiens hele leven een leugen blijkt te zijn? Jammer genoeg hebben wij ‘The Truman Show’ niet in de les kunnen kijken wegens een tekort aan tijd. Toen besloot ik dat ik hem thuis zou gaan kijken en de bijbehorende opdracht die we dus eigenlijk zouden overslaan, alsnog zou maken.

Als ik heel eerlijk ben vind ik dat kennisleer een van de minst interessante takken van de filosofie is. Want is het nou echt nodig om elk element uit ons leven in twijfel te trekken? Als ik ’s ochtends op de fiets stap en gelijk begin na te denken of ik niet zelf in een realityserie zit zonder het door te hebben en of alles om me heen wel echt is of dat we het maar zo hebben gelaten omdat we te lui waren om er verder over na te denken, lig ik waarschijnlijk binnen 5 minuten onder een vrachtwagen.  Iedereen heeft recht op zijn eigen mening, hoor. Zo vond Aristoteles dat iedereen niet zo moest zeuren en dat kennis via de zintuigen de werkelijkheid is. De Britse empirist John Locke vond dat alles kon worden opgedeeld in twee groepen: Primaire eigenschappen en Secundaire eigenschappen (zie bovenstaand plaatje). Primaire eigenschappen zijn dingen die objectief vastgesteld kunnen worden zoals grootte, gewicht en vorm. Secundaire eigenschappen zijn eigenschappen waarover de meningen verdeeld kunnen zijn, zoals kleur en smaak (daarnaast zei hij ook dat de mens een onbeschreven blad is, wat eerlijk gezegd klinkt als iets dat je op je tinder profiel zou zetten).  Met beide filosofen ben ik het helemaal eens. Plato daarentegen liet met zijn grotallegorie zien dat iedereen een eigen werkelijkheid heeft. In zijn grotallegorie vertelde hij over een onderaardse grot waar gevangenen zaten. Elke dag zagen zij dingen op de grotwand geprojecteerd worden en dachten ze dat dat de werkelijkheid was. Maar toen één van de gevangenen werd vrijgelaten en de grot mocht verlaten, zag hij hoe de wereld werkelijk was en keerde hij terug naar de grot om de andere gevangenen erover te vertellen. Die geloofden hem niet en bleven geloven in hún werkelijkheid.

Kortom (aangezien dit artikel niet zo kort is) is de Truman Show een echte aanrader die perfect samengaat met de kennisleer. Ondanks dat film kijken voor school de lol een beetje van het idee af zou moeten halen ben ik in geen tijden zo enthousiast geweest over een film.

Als kers op de taart is hier nog een leuk feitje: de titel the Truman Show kan je op maar liefst twee manieren interpreteren. De een natuurlijk omdat het de naam van het programma is, maar je kan het ook interpreteren als ‘The True Man’ show. Hier ben ik achter gekomen door een quote van Christof, die aan het begin van de film in een interview het volgende zei: “We’ve become bored with watching actors give us phoney emotions. We’re tired of pyrotechnics and special effects. While the world he inhabits is in some respects counterfeit, there is nothing fake about Truman himself. No scripts, no cues. It isn’t always Shakespeare, but it’s genuine. It’s a life.” Oftewel: ““We zijn het zat om acteurs te bekijken die ons valse emoties laten zien. We hebben het gehad met special effects. Ondanks dat de wereld waarin Truman leeft in sommige aspecten nep is, is er niks nep aan Truman zelf. Geen scripts, geen opdrachten. Het is niet altijd Shakespeare, maar het is wel echt. Het is een echt leven.” Best een grappig idee eigenlijk. Dus, wie van jullie heeft er nog een baby in aanbieding?

dit artikel komt van mijn filosofieblog firoosofie.tumblr.com