R. Dorrestein (2000) Verborgen gebreken. Wolters-Noordhoff, Groningen. Grote Lijsters 2000/2. Eerste druk 1996. De biografie van de auteur
Renate Dorrestein werd in 1954 geboren in Amsterdam. Ze groeide op in een rooms-katholiek gezin. Na het behalen van haar gymnasium diploma in 1972 gaat ze vier jaar als journaliste werken bij het weekblad Panorama. Daarna schreef ze romans, columns en autobiografische verslagen. Maar bekendheid krijgt ze pas met haar eerste roman Buitenstaanders die in 1983 uitkwam. Haar romans zijn altijd als feministisch te herkennen en thema's als het idee dat vrouwen pas voor vol worden aangezien als ze getrouwd zijn en een kind hebben (net als Agnes in dit boek), komen regelmatig aan bod. Mannen spelen slechts bijrollen in haar romans. De dood van haar zusje is ook een belangrijk thema. Hierover schrijft ze in de autobiografische roman Het perpetuum mobile van de liefde dat in 1988 uitkwam. Nadat Dorrestein de ziekte ME (chronische vermoeidheid) heeft gekregen, is ook ziekte en het sociaal isolement waarin zieke mensen zich vaak bevinden een hoofdthema in haar werk. In 1993 kreeg Dorrestein voor haar gehele oeuvre de Annie Romein Prijs. Andere door haar geschreven werken zijn: Haar kop eraf! Alice als ideale heldin voor hedendaagse feministes uit 1988; Het hemelse gerecht uit 1991; Ontaarde moeders uit 1992 en Een hart van steen uit 1998. Het verhaal
In het verhaal komen geen jaartallen voor dus wanneer het verhaal zich precies afspeelt, is niet te zeggen. Maar op basis van wat er in het verhaal gebeurt, denk ik dat het verhaal zich in de zomer rond 1990 afspeelt. Het zou ook kunnen dat het zich een paar zomers later heeft afgespeeld, maar eerder lijkt mij onwaarschijnlijk. Het verhaal bevat een groot aantal flashbacks, zodat je tijdens het lezen inzicht in het verleden krijgt. De lengte van het verhaal is ongeveer twee weken en is gelijk aan de geplande zomervakantie. Het eerste deel van het verhaal speelt zich in Nederland af (t/m pagina 28). Daarna speelt het verhaal speelt zich af in Schotland, waar de familie Jansen op vakantie is en op het Schotse eiland Mull waar Agnes de as van haar pas overleden broer Robert uitstrooit. Er zijn drie belangrijke plaatsen in het boek, de stad Oban, het eiland Mull en het eiland Skye. Wat er gebeurd in Oban is de reden voor het verloop van het boek. Op Mull speelt het grootste gedeelte van het boek zich af. Skye was eerst het eiland waar ruzie over was tussen moeder en zoon en op het eind gaat de familie Jansen daar naartoe om de zoon te zoeken. Dus eigenlijk zijn de plaatsen en eilanden niet zo belangrijk voor het verloop van het verhaal, maar meer de gebeurtenissen in die plaatsen en op die eilanden. Belangrijkste personages

Agnes Stam is een vrouw van zeventig die vroeger lerares was. Door een ongeluk in haar jeugd heeft ze haar oog verloren. Ze is nooit getrouwd geweest, maar was ooit verliefd op haar eigen broer, Robert, die net is overleden aan kanker. Ze had nog drie broers: Frank, Justus en Benjamin. Deze zijn ook allemaal overleden en daardoor voelt ze zich eenzaam, want vroeger werd ze altijd beschermd door haar broers. Samen met haar broers heeft ze vijftig jaar geleden een huis op het eiland Mull opgeknapt. Sindsdien gaat de hele familie daar altijd op vakantie met de kinderen, kleinkinderen, nichtjes en neefjes. Haar schoonzusters vinden haar een oude vrijster. Ze merkt zelf dat haar gezondheid achteruit gaat en ze is bang dat anderen dat ook zien. Al heeft ze geen kinderen, haar opvoedingsmethoden zijn beter dan die van de 'echte ouders' in het boek. Christine Jansen wil Chris genoemd worden omdat dat veel stoerder staat dus wordt zij ook zo genoemd in het boek. Ze is de blonde, tien jaar oude dochter van Sonja Jansen. Ze weet niet wie haar vader is en die wordt ook niet bekendgemaakt in het boek. Ze is heel zorgzaam tegenover haar broertje Tommie. Ze heeft het gevoel dat zij de enige is die hem kan beschermen.Ze heeft ook nog een oudere broer, Waldo, heeft haar meerdere malen misbruikt in het verleden. Maar ze denkt dat het allemaal haar schuld is. Toch is Chris gek op hem en hij ook op haar. Haar gedachten zitten volkomen onvolwassen, onbezonnen en soms ook chaotisch in elkaar. Het is duidelijk aan haar te merken dat ze geen normale, gestructureerde opvoeding heeft gehad. Agnes noemt haar Bazooka, omdat ze altijd kauwgom kauwt van het merk ‘Bazooka Joe’. Thomas, die Tommie genoemd wordt, is een heel verlegen jongetje van vier jaar, die vroeger ook door Waldo is misbruikt. Hij doet alles wat zijn zus hem opdraagt. In het begin van het boek zegt hij bijna niets, maar in het verloop van het verhaal begint hij een beetje praatjes te krijgen. Agnes noemt hem Invatuq, omdat hij op een eskimo lijkt. Waldo is zestien jaar oud en is erg koppig. Maar hij weet meestal wel zijn zin te krijgen omdat hij praatjes heeft. Hij komt te overlijden doordat Chris hem per ongeluk in het water duwt. Sonja Jansen is de veertig jaar oud en denkt heel veel aan zichzelf en wil graag vertroeteld worden. Ze is moeder van Chris, Tommie en Waldo. De drie kinderen hebben allen een andere vader. In het verhaal heeft ze een relatie met Jaap. Ze geeft Chris altijd overal de schuld van en schenkt alleen maar aandacht aan Waldo, in wie ze zichzelf herkent. De andere twee doen haar te veel aan hun vaders denken dus verwaarloosd ze hen. Maar aan het eind van het verhaal schijnt ze te zijn bijgedraaid en schenkt ze wel aandacht aan de kinderen. Jaap Geuzenaar is de jongere vriend van Sonja. Hij deelt met haar de zorg voor haar kinderen en lijkt echt van ze te houden. Vooral aan het eind van het verhaal blijkt zijn bezorgdheid over de kinderen wanneer hij achter de waarheid wil komen, die Sonja niet wil weten. Familie Flynt beheert het huis van Agnes. Ze zijn simpele, hardwerkende boeren. Samenvatting
Het is zomervakantie en familie Jansen gaat op vakantie naar Schotland. Als ze daar aankomen, krijgt Chris al gauw straf omdat ze brutaal was. Ze moest de hele dag op de camping blijven waar het de hele dag door regende, terwijl de anderen lekker naar het stadje Oban gingen. Wanneer de anderen die avond terug kwamen, mochten de kinderen nog naar Oban gaan als ze maar om 12 uur weer bij de veerboot waren om verder te reizen. Dus Chris en Tommie gingen samen naar Oban en Waldo ging alleen. Toen ze op de kade naar boten gingen kijken, kwamen ze Waldo tegen. Die was niet van plan om met de veerboot mee te gaan. Hij wilde zelf gaan rondtrekken en had een aanbod van een man gekregen die hem wel naar het Schotse eiland Skye zou brengen waar hij dan bergen kon gaan beklimmen. Hij kwam nog wel even van zijn broertje en zusje afscheid nemen. Bij het afscheid nemen, kwam Chris per ongeluk door haar enthousiasme met haar hand tegen Waldo’s borst, waardoor hij achterover met zijn hoofd op de kade sloeg en in het water viel. Ze schrok zich rot en greep haar broertje bij zijn arm en zette het op een rennen. Ze rende langs de veerboot en toen Jaap dat zag, zei hij het tegen Sonja, die achter hen aan ging. Chris en Tommie gingen op de veerboot in een wildvreemde auto zitten die naar Mull ging, omdat ze zo bang zijn voor de gevolgen van wat ze hebben gedaan. Ze zaten in de auto van Agnes Stam, wiens broer Robert net is gecremeerd. Als ze op Mull aankomen, weet Agnes nog niet dat Chris en Tommie in haar auto zitten. De auto rijdt verder naar het vakantieterrein ‘Port na Bà’. Pas als Mrs Flynt de kinderen opmerkt, weet ze dat ze niet alleen op Mull is aangekomen. Als ze bij het huis van Agnes komen, krijgen de kinderen andere kleren, omdat ze helemaal nat zijn. In het huis van Agnes staan veel logeerbedden, omdat er vaak kinderen bij haar komen logeren. Vandaar dat Mrs Flint niet raar opkeek dat Agnes vreemde kinderen achterin haar auto had. Agnes weet niet hoe de kinderen in het echt heten en dat willen ze ook niet vertellen. Dus noemt ze Chris, omdat ze veel kauwgom eet, Bazooka, want haar pakje kauwgom heet Bazooka Joe. Tommie noemt ze Ivatuq omdat hij op een eskimo lijkt. Agnes weet niet waarom de kinderen nu bij haar zijn, ze weet alleen dat ze zijn weggelopen van hun ouders die nu aan het rondtrekken zijn dus kan ze ze ook niet bellen. Ze zou de politie ook niet bellen omdat ze vindt dat weglopen van huis door kinderen niet moet worden bedorven door volwassenen. Op een gegeven moment willen kinderen toch altijd wel weer naar huis. De volgende dag denkt Agnes dat de kinderen ervandoor zijn gegaan. Even later loopt ze over het strand en ziet de kinderen met het zand spelen. Als ze haar postbus leeg haalt, zit er een folder in. In de folder staat het huis van Agnes als vakantiewoning te huur aangeboden. Ze denkt dat het een vergissing is en wil de verhuurmaatschappij bellen, maar de telefoon doet het niet. Want wat ze niet wist, is dat Bazooka de telefoonlijn had doorgeknipt, omdat ze bang was dat Agnes de politie zou bellen en dat ze dan terug naar haar ouders zou moeten. Even later komt Muriel Flynt langs om namens de oude Mrs Flynt te vragen of ze die middag met de kinderen een kopje thee komt drinken. Als ze daar op bezoek gaat, komt Agnes erachter dat Elise, de weduwe van Robert, het huis te huur heeft aangeboden. Agnes wist hier helemaal niets van af en is daarom heel erg boos op Elise. Die avond als Agnes weer thuis is en geprobeerd heeft de kinderen naar bed te sturen, loopt ze naar buiten. Ondertussen loopt binnen alles onder water en Bazooka rent naar buiten om het tegen Agnes te zeggen. De wasmachine was kapot gegaan, daardoor liep het huis helemaal onder water. Bazooka was bang dat ze daar de schuld van kreeg. De volgende dag zit Agnes in de auto opweg naar het dorp om een wasmachineslang te halen om de wasmachine te maken. Daarna gaat ze naar de supermarkt om boodschappen te doen. Als ze in de supermarkt bij de vleeswaren staat, valt ze flauw. Wanneer ze weer bijkomt, staat de supermarkthulp om haar heen en begeleiden ze haar naar een kantoortje. Daar vragen ze haar of ze nog even iets wil drinken om bij te komen van de schrik. Agnes wijst dit af en gaat naar huis, want de kinderen wachten op haar. Als ze thuis komt en de boodschappen heeft uitgepakt, gaan de kinderen het spel van ‘mevrouw Jansen gaat naar de markt’ spelen, waarbij ze zich moeten verkleden en net doen alsof zij mevrouw Jansen zijn. Dan komt inspecteur Miller van Scotland Yard binnen, met een foto van de vermiste kinderen Christine en Tommie. Maar de inspecteur herkent de kinderen in het huis van Agnes niet omdat ze zo goed verkleed zijn. Agnes zegt dat ze die kinderen niet heeft gezien, waarop de agent weer verder gaat zoeken. Ze loog omdat ze vond dat de kinderen niet zomaar weglopen van huis, daar moest meer aan de hand zijn. Dus met de kinderen terug sturen, zou je niets mee op schieten. Dan kijkt Agnes de krant van gisteren na om te zien wat ze over de verdwenen kinderen schrijven. Ze staan als ‘waarschijnlijk gekidnapt’ in de krant met hun echte namen erbij. De ouders van de kinderen verblijven in het ‘Western Isles Hotel’ in Tobermory, in afwachting van wat het politie onderzoek opleverd. De volgende dag gedraagt Chris zich heel voorbeeldig en noemt Agnes de kinderen gewoon bij hun echte namen. Na het ontbijt gaan Agnes en Tommie over het strand lopen, want het is een hele mooie dag. Dan zegt Tommie dat hij wil gaan varen en hij wijst een eiland aan waar hij heen wil varen. Agnes zegt dat dat eiland Skye heet en dat zijn broer daar aan het bergbeklimmen is. Dat had ze immers in de krant gelezen. Als ze terug naar het huis gaan, komen ze Chris tegen en Tommie gaat over Waldo praten. Dat vind Chris niet goed en geeft hem een draai om zijn oren. Als Chris erachter komt dat er in de krant stond dat Waldo op het eiland Skye is, denkt ze dat Waldo nog leeft. Wat niet zo is want er is een lijk gevonden in de haven op de plaats waar Waldo met zijn hoofd de kade heeft geraakt, maar het lijk is niet geïdentificeerd. Dat stond ook in de krant maar niemand behalve Chris en Tommie kan weten dat dat lijk dus Waldo is, maar zij hebben het bericht niet gelezen. Die nacht besluit Chris dat ze terug naar huis gaat omdat er nu geen reden meer is om nog langer weg te blijven. Ze denkt immers dat Waldo nog leeft. Ze kan niet wachten totdat ze het Agnes de volgende morgen kan vertellen. Maar de volgende morgen komt er een man van het verhuurbedrijf die naar de staat van het huis komt kijken, omdat het over 1 dag klaar moet zijn om te kunnen verhuren. Het huis verkeerd helemaal niet in de goede staat en is zeker niet klaar om verhuurd te worden. Als de man weggaat, zegt hij tegen Agnes dat ze zich nergens zorgen over hoeft te maken want het huis zal niet worden verhuurd en zij zal er gewoon kunnen blijven wonen. Maar als de man samen met Agnes buiten staat, dan komt Chris in de deuropening staan met een luchtbuks, die ze onder Agnes haar bed heeft gevonden, in haar handen. Zij dacht dat de man een deurwaarder was die het huis van Agnes wilde afpakken en daarom wilde ze de deurwaarder laten schrikken zodat hij weg zou gaan en nooit meer terug zou komen. Maar de luchtbuks ging af en trof de man die neerviel. Op hetzelfde moment kreeg Agnes een beroerte en viel zij ook neer. Chris schrikt hier heel erg van en gaat snel terug naar binnen en doet de deur op slot. Ze wist niet dat het geweer geladen was en geeft hier Agnes de schuld van. Dan slaat ze het hele huis kort en klein. Als Tommie haar herhaaldelijk roept, geeft ze geen antwoord. Tommie gaat naar buiten naast Agnes in het grind zitten en even later komt Chris ook. Dan komt Agnes weer bij en gaat ze binnen op kussens op de grond liggen. Ze schrijft op een blaadje PLEASE TAKE US TO THE WESTERN ISLES HOTEL IN TOBERMORY, ze geeft het aan de kinderen en zegt dat ze snel moeten gaan liften voordat er iemand het lijk ontdekt. Op het blaadje staat waar ze heen moeten, maar de kinderen weten niet wat er op het blaadje staat en dus ook niet dat ze naar het hotel gaan waar hun ouders zijn. Chris wil eerst nog even de man uit de tuin weghalen voordat hij wordt ontdekt, maar als zij naar buiten gaat, is hij spoorloos verdwenen. Dan roept Chris haar broertje Tommie en gaan ze liften. Als ze een lift hebben, zijn ze al snel bij het hotel. Ze gaan het hotel en worden herkent door de mensen achter de balie. Dan rennen ze weer naar buiten waar ze tegen Sonja en Jaap aanbotsen. Ze zijn allemaal heel blij om elkaar weer te zien. Jaap wil gelijk de inspecteur laten komen om met de kinderen te praten, maar hij kan niet komen omdat hij bezig is met een andere zaak. Want hij is in het ziekenhuis bij de man die door de luchtbuks is geraakt, die daar later ook komt te overlijden. Ondertussen gaat Agnes strompelend naar buiten om de vingerafdrukken van de kinderen van de luchtbuks af te halen. Dan strompelt ze terug naar het huis en komt Muriel Flynt naar haar toe, die haar altijd helpt met het huis te onderhouden. Ze neemt Agnes mee in haar auto en brengt haar naar het verzorgingstehuis. Daarna gaan Sonja, Jaap, Chris en Tommie opweg naar het huis van Agnes. Als ze daar aankomen, is Agnes er niet meer. Dan Tommie het oog van Agnes uit zijn broekzak en geeft het aan Chris, nu weet ze dat Agnes haar oog altijd voor haar zal openhouden. Na een tijdje besluiten ze Waldo te gaan zoeken op Skye, want ze weten niet dat hij dood is en dat zijn lijk in de haven in Oban gevonden is. Hoe wordt het verhaal verteld
Het verhaal wordt chronologisch verteld. Dorrestein schrijft met een niet te ingewikkelde schrijfstijl, waardoor het verhaal aangrijpend is en goed te volgen. Ze gebruikt korte zinnen, vooral in de beschrijvingen. Opvallend is dat ze, vooral in het begin van het verhaal niet gewoon zegt dat Chris en Tommie zijn misbruikt door Waldo, maar dat heel subtiel duidelijk maakt. Zo is het met meerdere zaken, zodat je niet alleen leest maar ook zelf moet nadenken. Voornamelijk wordt er verteld vanuit het perspectief van Agnes Stam of vanuit het perspectief van Chris Jansen, heel soms wordt er vanuit Sonja verteld. Er wordt niet alleen verteld wat ze zeggen, maar ook de gedachten worden heel duidelijk beschreven. Ze gebruikt niet alleen de Nederlandse taal in haar boek, ze gebruikt ook engelse termen. Misschien is dat wel omdat het verhaal zich voornamelijk in Schotland afspeelt. Wat ook opvallend aan het boek is, dat ieder deel met een motto begint. Die motto’s komen uit Genesis I, het scheppingsverhaal. Er zijn is totaal zeven motto's, de eerste wordt gevormd door de eerste zinnen van het bijbelboek. Het laatste motto is 'En God zag dat het goed was.' Waarom wordt het verhaal verteld
Volgens mij wordt het verhaal verteld om te laten zien dat het karakter van iemand niet zomaar tot stand komt, er moet altijd wel iets gebeurt zijn voordat iemand zich zo gedraagt als dat diegene zich gedraagt. Bijvoorbeeld het karakter van Chris, ze is heel beschermend tegenover haar kleine broertje en wil graag de boventoon voeren. Ze houdt zich ook heel erg groot tegenover anderen, als dekmantel zodat ze niet zo snel kan worden gekwetst. Dat komt allemaal omdat ze thuis geen aandacht krijgt die ze graag wil hebben en omdat ze thuis overal de schuld van krijgt. Verder spelen schuldgevoel (ook onterecht) en ouderdom en aftakeling een rol. Een van de thema’s uit het boek is het verkeerd interpreteren van situaties en de daaruit voortkomende misverstanden. Ook is incest een thema van het boek. Chris die door haar oudere broer Waldo werd misbruikt en Agnes die verliefd was op haar broer Robert. Het hele verhaal zou net zo goed in de werkelijkheid ook gebeurd kunnen zijn. Titelverklaring
De personen in het boek hebben allemaal hun eigen gebreken. Agnes heeft bijvoorbeeld een glazen oog, als gevolg van een ongelukje tijdens haar jeugd. Er zijn echter meer gebreken waarover de personen niet willen praten, de verborgen gebreken. Dit zijn bijvoorbeeld: de incest binnen het gezin Jansen en die tussen Agnes en haar broer Robert; het gebroken gezin van Sonja, die drie kinderen heeft van drie verschillende mannen; het slechte ouderschap en de eenzaamheid van bejaarden, zoals Agnes. Eigen mening
Zodra je het boek openslaat, is het boek goed te volgen en merk je dat het een boek is met een makkelijk taalgebruik. In het boek zijn er veel gebeurtenissen, dat komt mede door de vele flashbacks. Dat vind ik een groot pluspunt van het boek, want dan lees je snel van de ene naar de andere gebeurtenis en krijg je niet dat er zo uitgebreid wordt ingegaan op één klein onderwerp. Het verhaal wordt heel onschuldig verteld, ondanks dat er toch twee moorden in worden gepleegd. Het boek is zo geschreven zodat je je helemaal kunt verplaatsen in de personages. Dat komt doordat er precies staat wat ze zeggen, denken, voelen en doen in het verhaal. Dit is absoluut geen saai boek, dat komt misschien ook wel omdat het verhaal net zo goed een waar gebeurd verhaal kan zijn, zo dicht staat dit boek bij de werkelijkheid. Ik zou best nog wel een boek van de schrijfster willen lezen, omdat het boek goed te volgen was en er kwamen veel verschillende onderwerpen aan bod. Wat ik heel goed aan het boek vind is dat alles wat er in voorkomt, van twee kanten wordt bekeken. Daar blijkt in het verhaal ook weer uit dat je niet zo snel je conclusies moet trekken over de gebeurtenissen. Wat ik minder aan het boek vond, was dat er niet duidelijk was waarom Tommie nou zo stil was en waarom hij zich zo verschuilt achter zijn zus. Zijn probleem word helemaal niet besproken, als hij een probleem heeft dan. Ik zou het boek sterk afraden aan mensen die niet houden van een boek vol problemen. Want daar staat dit boek bol van. Ik zou dit boek wel aanraden aan mensen die goed kunnen meeleven met de personages in dit boek. Ik vond dit boek in ieder geval zeer de moeite waard. Recensie De Standaard 29 februari 1996
RENATE DORRESTEIN
Verborgen gebreken
CHRISTINE JANSEN uit Renate Dorresteins nieuwe roman Verborgen gebreken is een agressief meisje van tien jaar. Haar gedrag heeft een oorzaak, het kan moeilijk alleen maar aangeboren zijn. Is dit dus weer een boek over onbegrepen kinderen? Het zoveelste portret van kleine misdadigertjes, die hun kansarme milieu terroriseren? Zeker niet. Renate Dorrestein is een schrijfster die weet dat de boodschap wordt gediend door een spannend verhaal. Ze weet ook dat ze beter niet té boodschapperig overkomt. Dus bekijkt ze haar zorgenkind niet vanuit de klassieke moraal. Ze maakt van Chris Jansen een heldin, die het rebelse in haarzelf vertegenwoordigt. Is dat niet waar elke schrijver van droomt? Verborgen gebreken zou makkelijk door gevorderde jeugd kunnen worden gelezen, zo avontuurlijk is het boek. Maar dat maakt het voor volwassenen niet minder interessant. Dorrestein verlegt in haar boek de grenzen van schuld en toerekenbaarheid, omdat een oordeel vellen over een kind dat een dodelijk ongeval veroorzaakt nu eenmaal niet makkelijk is. Was het een ongeluk, was het een daad van levensbehoud? Als tweede hoofdpersonage introduceert Renate Dorrestein dan ook een oude vrouw van zeventig jaar, die kinds en ongerept genoeg is om de irrationele sprongen van het meisje te kunnen volgen. Agnes Stam is in alle opzichten de tegenpool van Chris. Ze tasten elkaar af als wilde dieren, die elkaars vertrouwen moeten winnen. De roman begint met een voorspel, op de avond voor het vertrek van het gezin Jansen naar Schotland. Ogenschijnlijk lijkt er niets uitzonderlijks aan de gezinssituatie. Maar het gegeven dat Sonja Jansen de ongehuwde moeder is van drie kinderen van drie verschillende vaders is natuurlijk een bron van disharmonie. Jaap, haar nieuwe vriend, kan daar weinig aan veranderen, ook al schiet hij best op met Waldo, de oudste, en met de kleine Thomas, die door Chris wordt gechaperonneerd. Chris is evenwel een probleemkind: ze beantwoordt nauwelijks aan het ideaalbeeld dat haar moeder zich van haar had gemaakt. Sonja kaffert haar dan ook voortdurend uit, wat de sfeer er niet beter op maakt. Chris heeft op het eerste gezicht een teveel aan energie. Dat maakt haar erg jongensachtig: ze raast liefst van al rond op haar fiets. Ik kan me voorstellen waarom Renate Dorrestein voor zo'n hyperkinetisch kind koos; zelf leed ze de voorbije jaren aan ME, myalgische encephalomyelitis, een slopende kwaal die je futloos maakt en elke inspanning een korvee doet lijken. Je zou bijna kunnen zeggen dat Chris Renate Dorrestein’s opstandige natuur belichaamt, en het negatieve moedercomplex van het kind opent dan ook interessante psychologische vergezichten over de motivatie van de schrijfster. Het feit dat Chris in de ogen van haar moeder nooit iets goed kan doen, is in ieder geval de voedingsbodem voor het drama dat zich in Verborgen gebreken ontspint. RENATE DORRESTEIN gebruikt evenwel geen oedipaal jargon om de verhoudingen in het gezin Jansen te beschrijven. Ze weeft alleen heel omzichtig een incestmotief doorheen het verhaal, omdat het als dramatisch element eigenlijk onmisbaar is. Dit is dus ook niet het zoveelste incestverhaal waarmee we worden geconfronteerd. Heel even krijg je als lezer de idee dat de nieuwe vriend van Sonja Chris lastig valt. Maar wanneer Chris met een wat te enthousiaste zusterlijke duw haar broer Waldo van de kade stoot in het Schotse Oban, waar het gezin de ferry naar het eiland Mull wou nemen, dringt de ware toedracht langzaam tot je door. Waldo zou er net een paar dagen alleen op uittrekken, zodat niemand hem in eerste instantie mist. Chris beseft wel dat haar daad, haar in een lastig parket brengt. Dus verstopt ze zich met haar broertje Thomas op de ferry in een auto. En daarmee betrekt Renate Dorrestein de oude Agnes Stam in de geschiedenis. Er lijkt misschien wel erg veel toeval mee gemoeid dat het om een Nederlandse dame gaat die op Mull de as van haar overleden broer komt uitstrooien. Maar als je weet dat Agnes net zo verknocht is aan Schotland als Renate Dorrestein zelf, vermag dat nauwelijks te storen. Verborgen gebreken is lang niet het eerste boek van de schrijfster dat zich op Keltische grond afspeelt. Het woeste, desolate landschap is in de nieuwe roman echter een stuk meer idyllische dan we van Dorrestein gewend zijn. Dat komt door Agnes: al vijftig jaar komt ze jaarlijks naar het vakantiehuisje van haar broers op Mull. Als gepensioneerde onderwijzeres heeft ze al gauw door dat ze de twee vreemde kinderen met fluwelen handschoenen moet aanpakken. Ze maakt de kapitale fout hun aanwezigheid niet meteen aan de politie te melden, maar dat komt omdat het de eerste keer is dat ze alleen is op Mull. Ze mist de kinderen en kleinkinderen van haar broers die haar altijd vergezelden. Haar familie vindt haar blijkbaar te oud en onbetrouwbaar geworden daarvoor. Het is dus uit angst voor de eenzaamheid dat ze zich over de twee verstekelingen ontfermt. Pas daarna komt haar behoefte om het trauma te helpen oplossen dat ze achter de agressieve Chris vermoedt. Agnes Stam weet natuurlijk niet dat het ettertje is gaan lopen omdat ze haar broer heeft gedood. Ze kan ook niet weten dat ze door het vertrouwen van het kind te winnen, zelf betrokken zal raken bij een tweede dodelijk ongeval. VERBORGEN gebreken leest als een psychologische thriller. De compacte intrige die Dorrestein heeft verzonnen, is bijna te mooi om waar te zijn, en toch klopt ze als een bus. Dat Chris haar straf ontloopt omdat alle sporen van haar daden door het toeval worden uitgewist, is eveneens een aanvaardbaar: als slachtoffer van de situatie kan ze niet volledig aansprakelijk worden gesteld. En op een dieper niveau neemt Renate Dorrestein het op voor haar wilde vrouwelijke natuur. Onduidelijk blijft wat er verder met Chris zal gebeuren. Zal ze opgroeien voor galg en rad, of zal ze zich uiteindelijk toch aanpassen aan moeder en maatschappij? Het knappe van Verborgen gebreken is dat Renate Dorrestein de tragiek van de kleine Chris koppelt aan die van haar beschermvrouw Agnes. De oude dame heeft zich, omdat ze nooit een man heeft gehad, altijd ten dienste gesteld van haar familie, en werd met name door haar schoonzusters altijd erg stiefmoederlijk behandeld. Ze rebelleerde niet, liet geen passie in haar leven toe. Wat niet wil zeggen dat ze geen passie in zich had: dat inzicht moest haar alleen vanuit heel onverwachte hoek worden aangereikt. Chris en Agnes zijn allebei wat wereldvreemde buitenstaanders. Buitenstaanders was trouwens ook de titel van Dorrestein’s allereerste boek, nu alweer dertien jaar geleden. Daarmee is ze, ondanks of dank zij haar ziekte, haar thematiek trouw gebleven. En wat mij betreft heeft ze die thematiek ook uitgediept. Verborgen gebreken is een aangrijpend boek waarin de grens tussen drama en melodrama soms smal is, maar Dorrestein bezit meer dan voldoende vakmanschap en maturiteit om haar verhaal in goede banen te leiden. Veel lezers zullen in Verborgen gebreken ook de magie en de intensiteit herkennen waarmee een begenadigd schrijver als Anton Koolhaas mensen in identieke extreme omstandigheden toenadering tot elkaar liet zoeken. Mooier compliment is moeilijk denkbaar. KAREL OSSTYN (de Standaard) Eigen mening over de recensie
Ik ben het helemaal met de recensie van Karel Osstyn eens. Omdat hij al mijn punten in mijn (voor de recensie staande) eigen mening nogmaals goed verwoord en op sommige punten aanscherpt.