Zakelijke gegevens Auteur: Louis Couperus. Titel: Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan. Uitgeverij: L.J. Veen Wageningen. Verschenen in: 1906. Aantal bladzijden: 342
Genre: Psychologische Roman Eerste reactie De reden waarom ik het boek ben gaan lezen, was omdat het op mijn lijstje stond en omdat Moniek (waarmee ik onder andere de presentatie heb gehouden) hem al had gelezen. De keuze viel me tegen. Ik was in het begin vaak de draad kwijt omdat er heel veel namen op je afkomen en het niet echt overzichtelijk was. Maar naarmate ik verder las werd het beter en begon ik het beter te begrijpen. Toch was het geen aangenaam boek om te lezen. Er gebeurde weinig en het speelt zich af in een vrij kleine ruimte. Samenvatting "Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan" gaat over een familie met een geschiedenis. Het hele leven van de leden van die familie wordt beheerst door iets gruwelijks, iets wat lang geleden in een zomernacht in de tropen gebeurde. Grootmama Ottilie en meneer Takma vermoorden samen met Ma-Boeten de man van grootmama Ottilie, meneer Dercksz. Getuige hiervan is, zonder dat iemand het weet, de zoon van Ottilie en Dercksz, de toen dertienjarige Harold, die nog steeds vaak moet terugdenken aan die nacht en de gebeurtenissen ervan, die hij 'Het Ding' noemt. Grootmama Ottilie en meneer Takma denken dat zij samen met dokter Roelofsz de enige zijn die van de moord weten. Eigenlijk is het een publiek geheim, behalve voor de nieuwsgierigste van de familie, alleen wordt er nooit over gesproken. De gebeurtenissen van die nacht hebben een grote invloed op het verdere leven van de mensen die erbij waren. Grootmama Ottilie heeft zestig jaar na dato nog steeds last van hallucinaties en meneer Takma hoort in zijn slaap de stem van de vermoorde Dercksz. (Geleend en veranderd van
www.scholieren.com) Onderzoek van de verhaaltechniek Tijd en ruimte: Het boek is geschreven in 1904. In het boek staat een stukje dat er wordt voorgelezen uit de krant over de oorlog. Het gaat hier over de oorlog tussen Rusland en Japan die toen bezig was. De tijd is zo niet echt van belang. Het speelt wel een hele grote rol in het boek. Vooral de tijd die voorbijgaat, daar gaat het boek eigenlijk over en komt er duidelijk uit naar voren. De ruimte is grotendeels Den Haag maar dat wordt een beetje buiten beschouwing gelaten. Er wordt wel heel even een beschrijving van de huiskamer gegeven van Ottilie (60), maar verder niet van Den Haag. Er zijn ook stukjes in Brussel, bij de vader van Lot, in Nice bij de zus, deze zijn iets belangrijker om het romantische gevoel in Frankrijk te versterken. Indië, Italië, en Engeland, waar ook nog familie is van Lot spelen ook nog een kleine rol in het boek. Spanning: Ik vond het boek niet echt heel erg spannend. Er zijn wel een paar stukjes die iets spannender zijn, zoals op het laatst en dat stukje dat de moord in Indië een beetje beschreven wordt. Perspectief: Het boek is in de alwetende vorm geschreven. Er komen veel dialogen in voor. Verder zijn er stukken die in de zij/hij vorm zijn geschreven. Bijna het hele boek is in de verleden tijd geschreven. Behalve dan de dialogen. Er is een stuk dat in de tegenwoordige tijd geschreven is. Dat is het stuk dat de moord van de vader wordt beschreven. Dit is op blz. 81 tot en met blz. 88. Het mooie aan het boek is dat de gevoelens zo precies en mooi worden beschreven. Niet alleen de gevoelens maar ook de mensen. Je krijgt in de loop van het verhaal een mooi beeld van de personages. Dit is soms wel een beetje saai, maar de meeste beschrijvingen zijn net lang genoeg zodat je er net niet genoeg van krijgt. Voorbeeld van een dialoog in de tijd zoals ze in het boek staan; Moeder Ottlilie (60) spreekt tegen Lot: - in geen 8 maanden heb ik geen zoen van hem gehad en hij had in mamma iets gezien of zij smachtte naar een zoen van Hugh, die haar soms zo kortaf en zo ruw bejegende. Op zoek naar thematiek De thema's in "Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan" zijn de voorbijgaande tijd, relaties en familiegeheim. Het thema van de voorbijgaande tijd is vooral merkbaar bij grootmama Ottilie en meneer Takma. Zij ervaren de tijd die zo langzaam voorbijgaat als een straf voor het vermoorden van grootmama's man, meneer Dercks. Dit is het familiegeheim, waarvan veel meer mensen weten dan dat Takma en Ottilie denken. Ook het thema van de relaties is behalve bij grootmama Ottilie, ook bij mama Ottilie merkbaar. Zij hebben respectievelijk twee en drie mislukte huwelijken achter de rug. De reden hiervoor is dat zij allebei alleen maar liefde willen ontvangen.
Oordeel van de criticus Het onderwerp van de tekst is een geheime moord, het draait alsmaar om die moord en steeds meer mensen komen erachter. Op zich is het onderwerp wel boeiend en interessant, als er ergens een moord gepleegd wordt is meestal wel interessant om te weten wie het gedaan heeft en waarom. Het is alleen jammer dat de moord niet zo spannend omschreven wordt, waardoor net niet echt interessant is om te lezen. Hier had de schrijver meer aandacht aan moeten besteden, zodat het onderwerp beter uitkwam en het boeiender wordt om te lezen. De belangrijkste gebeurtenissen in het boek zijn de moord en het geheimhouden ervan, hoewel er steeds meer mensen achter komen. Ook de erfenissen spelen een grote rol, want bijna alle familieleden smachten naar een erfenis van een van de drie ouderen die de moord gepleegd hebben. Deze gebeurtenissen werden niet zo heel leuk verteld, omdat het allemaal vrij uitgebreid en soms langdradig was. Dat was jammer omdat ze toch een belangrijkere rol als de gevoelens en gedachten van de personages spelen. Hierdoor viel de kracht van het boek een beetje weg. Het is ook moeilijk om je goed met een persoon in het boek te kunnen identificeren, omdat er zo veel personages in het boek zitten en er in het eerste deel andere personen voorkomen als in het tweede deel. De karaktereigenschappen worden wel goed verwoord, want het is niet zo moeilijk om een goed beeld te krijgen van de personages. Ook de opbouw is niet heel bijzonder. Het is vooral een beetje langdradig met de nodige flashbacks naar 60 jaar terug. De volgorde is wel goed te volgen omdat het eigenlijk vrij simpel is. Het taalgebruik dat in het boek gebruik wordt past er wel goed bij. Het gaat over oude mensen en het is ook een ouderwets taalgebruik. Het geeft het boek alleen niet zoveel extra kracht omdat het hierdoor soms nog langdradiger en moeilijker om te lezen wordt. Eigen mening Er kwamen in het boek een paar dingen voor die mij wel aangrepen. Zo waren er de twee oude mensen en dokter Roelofsz, die hun hele leven met een groot en vreselijk geheim hebben geleefd. Ook oom Harold die vanaf zijn jeugd het geheim meetorste had het er erg moeilijk mee. Het feit dat deze mensen daarmee moesten leven en eronder leden greep mij wel aan. Erg veel spanning zat er niet in het boek, waardoor het mij niet zo bleef boeien. De soms ellenlange zinnen waren best saai, maar soms ook veelzeggend. Alles draagt in het boek bij aan de sfeer die de schrijver schept en die ik niet altijd als erg reëel ervaren heb. Maar de sfeer was vaak wel heel duidelijk te voelen. Het boek zit wel goed in elkaar als je het bekijkt vanaf de schrijver. Zoals Couperus de hele familie in elkaar heeft gezet, dat is wel knap werk. Jammer alleen, vond ik, was dat er daardoor weinig diepgang in kwam als je kijkt naar onvoorspelbare elementen. Ook het verhaal zelf is niet voorspelbaar. Dat je af en toe wel iets verwacht hoort gewoon bij het verhaal. Het taalgebruik is erg typerend. De lange zinnen, de soms overmatige en overbodige interpunctie en zelf verzonnen woorden vond ik nog al eens hinderlijk. Het hoorde bij de stijl, maar trok mij niet zo erg. Het thema van het boek, de (voorbijgaande) tijd, is best boeiend. Vooral om te zien hoe verschillende mensen in de familie er verschillend mee omgaan. Ik ben het niet eens met de mening van de hoofdpersoon, Lot, die niet oud wil worden, omdat hij bang is voor het ouder-worden, maar dat hindert niet veel. Het is niet zo dat ik door het boek anders tegen het ouder-worden en het voorbijgaan van de tijd aan ben gaan kijken, maar ik vond het wel leuk om erover te lezen. Maar al met al vind ik het boek niet echt een aanrader. Ik denk dat de meeste mensen van mijn leeftijd het niet zo leuk zullen vinden, maar ik kan me wel indenken dat er mensen zijn die het wel mooi vinden.