Titel: Tralievader
Auteur: Carl Friedman
Uitgever/plaats: van Oorschot, Amsterdam
Eerste druk: 1991
Genre: Autobiografische roman Eerste persoonlijke reactie Toen ik de achterkant van het boek gelezen had, dacht ik: “Dit lijkt me wel een leuk boek.” , omdat het over de oorlog ging, en dat vind ik een interessant onderwerp, het spreekt me wel aan. Maar, toen ik eenmaal in het boek bezig was, vond ik het eigenlijk helemaal niet zo leuk. Toen ik het boek uit had, dacht ik daar eigenlijk nog steeds zo over. Ik vind het een saai boek, omdat het niet op schiet. Er zit geen echte verhaallijn in. In elk hoofdstuk lees je het gedram van die vader, telkens weer een nieuw verhaal uit zijn tijd in de oorlog. Verder gebeurt er weinig in het boek. Dat vind ik jammer. Ik houd van boeken met een beetje spanning. Dat was in het boek Tralievader ver gezocht. Omdat er in elk hoofdstuk ongeveer hetzelfde “gebeurt” lees je er wel snel doorheen. Dat was dan ook het enige positieve aan dit boek. Korte samenvatting van de inhoud De vader van de ikpersoon heeft de Tweede Wereldoorlog meegemaakt. Hij heeft in een concentratiekamp gezeten en nu heeft hij ‘kamp’. Zijn kinderen (de ikpersoon, Max en Simon) vergelijken dat met een ziekte als de waterpokken. Vader heeft ‘kamp’ in zijn voeten en in zijn hoofd, maar vooral in zijn ogen. De kinderen worden beïnvloed door het oorlogstrauma van vader. Als hij ’s nachts niet kan slapen en raond gaat lopen, worden ook de kinderen wakker. Alles wat vader doet en zegt, heeft te maken met het kamp. De kinderen zijn hier oook op school erg mee bezig. De juf wordt soms gek van alle oorlogsverhalen en –tekeningen. De kinderen zijn zelfs zo beïnvloed door hun vader dat ze soms hun speelgoed in de tuin begraven, zodat de SS-ers het niet kunnen vinden. Vader vertelt namelijk dag in dag uit verhalen over de oorlog en over het kamp, hij gebruikt ook duitse termen uit het kamp in zijn verhalen. Bijvoorbeeld: “Prugel”, “Zählappell” en “Arbeitskommando”. Als de kinderen tegen moeder zeggen dat ze honger hebben, zegt vader dat zij helemaal niet weten wat honger is. In het kamp, daar maakte je pas honger mee. Max, de oudste van de drie, kan zich soms erg irriteren aan zijn vader. Vader vindt God een rotzak, omdat hij in het kamp heeft toegekeken hoe iedereen werd doodgemaakt. Dit is de aanleiding voor een hevige ruzie tussen beide. Dan zegt Max dat vader hem maar eens moet slaan, net als de SS-ers. Vader lijkt lamgeslagen na deze opmerking. Vader is niet zoals andere vaders. Die gaan namelijk voetballen met hun zoon, terwijl vader alleen maar over het kan praten. Op een dag blijkt dat vader tbc heeft en hij moet naar een sanatorium. Zijn kinderen en zijn vrouw bezoeken hem vaak, maar ook in het sanatorium verteld vader over de oorlog. Op de dag dat hij eindelijk weer naar huis mag, heeft moeder zich mooi aangekleed. Ze heeft taart gemaakt. Maar vader komt niet. Als Pink de poes al al het slagroom van de taart heeft gegeten, blijkt dat vader de hele dag op het perron is geweest; hij durfde de trein niet in te stappen…
Verdieping
Personages en hun ondelinge relaties Het hoofdpersonage
Uiterlijke en innerlijke eigenschappen De hoofdpersoon in Tralievader is vader, zijn naam is Jochel. Alles draait om hem, het hele boek gaat over zijn gebeurtenissen in het kamp. De rest van het gezin moet zich maar aanpassen. Vader leeft helemaal in zijn eigen wereldje alles wat hij doet of denkt heeft met het kamp te maken, die tijd heeft zo’n indruk op hem gemaakt, hij kan het niet loslaten. Hij heeft ook geen hobby’s. Hij lijdt een saai leven. In het boek word niet echt duidelijk gemaakt wat vader van de maatschappij en de wereld vindt, het “verhaal” speelt zich af binnen de muren van het huis van het gezin. Het blijkt wel dat hij vindt dat iedereen zich aan hem moet aanpassen, want heeft HET meegemaakt, en daar kan niemand over meepraten. Daarom vindt hij God ook maar een grote mislukkeling, want, vindt hij, God heeft de hele tijd toegekeken, hij had in moeten grijpen, maar dat deed hij niet. Zo brengt hij zijn meningen over aan zijn gezin. Niet iedereen is het daar altijd mee eens. Maar Jochel ziet niet in dat hij zijn tijd in het kamp moet vergeten, dat zijn eigen gezin er onder lijdt. Ik kreeg een beetje een overspannen en sombere indruk van de hoofdpersoon. Problematiek Het belangrijkste probleem van de hoofdrolspeler is zijn verleden. Zijn tijd in ‘het’ kamp. Zijn kamp. Al het andere maakt hem niks uit. Alles draait om zijn verleden, wat hij niet kan verwerken en waar hij de hele tijd over ‘moet’ praten. Maar, ik kreeg de indruk dat hij het helemaal niet wil oplossen. Hij praat erover alsof elke vader dat zou doen. De invloed van het karakter De eigenschappen die vader heeft, dus dat hij in zijn eigen wereld leeft en dat alleen hij zichzelf kan begrijpen, hebben invloed op zijn daden. Zo komt het vaak voor dat hij zijn kinderen de indruk geeft van: “Ach, jullie begrijpen dat toch niet.”. Doordat hij in zijn eigen wereld leeft, komt hij nergens; het verwerkingsproces blijft haken; het schiet niet op. Hij zal zich er nooit overheen zetten. Hij denkt ook dat de poes, Pink, hem nog het best begrijpt. De poes is net als hij door het diepste dal geweest. De belangrijkste beslissingen van het hoofdpersonage Jochel neemt eigenlijk geen beslissingen. Dat doet zijn vrouw. En, hij beslist niet of hij vandaag wel of niet over de oorlog praat. Dat gaat vanzelf. Identificatie Ik vind Jochel absoluut geen sympathiek persoon. Hij kan natuurlijk wel aardig zijn, maar ik vind dat hij moet proberen om zich eens in zijn gezin te verplaatsen. Ok, het is wel ontzettend zielig wat hij allemaal mee heeft gemaakt in de oorlog, maar zijn gezin lijdt er nu onder. Ik vind dat hij moet proberen om het te verwerken en door te gaan met het leven; het is nu eenmaal gebeurd, en je kan het niet meer terugdraaien. Ik denk, dat als hij het eenmaal allemaal verwerkt heeft, het een veel aardiger man zou zijn. Ontwikkeling van het hoofdpersonage Het hoofdpersonage verandert niet in de loop van het verhaal. Hij zal zijn probleem zijn hele leven met zich meedragen. Dat vind ik ook zo jammer van dit boek. Er gebeurt niks. Het begin is hetzelfde als het eind.
Overige personages
Karakteristieken De drie andere personages zijn: -Moeder/Bette> zij zal de verhalen met een eeuwig geduld blijkven tolereren: haar geliefde Jochel is levend uit het kamp teruggekomen en zij zal hem nu nemen en van houden zoals hij is. Friedman zegt zelf over Bette: “De moeder is voortdurend op de achtergrond aanwezig en die is degene geweest die de benen van die vader heeft bewogen om na de oorlog helemaal naar huis te komen. Ze is de motor van die man en eigenlijk ook de motor van het boek, van de kinderen. Zonder haar waren de kinderen er helemaal niet geweest. Zij was het meisje van pappa. -Max> is de oudere broer van de ikpersoon. Hij verwijt zijn vader dat hij hem belast met zijn oorlogsverleden. Hij spreekt, als enige in het gezin, zijn ontevredenheid hierover uit. Daarmee kwetst hij zijn vader, maar hij wordt er zelf vaak ook emotioneel van. -Simon> is ook een broer van de ikpersoon. Zijn fantasie slaat vaak op hol. Het kamp bestond volgens hem niet alleen toen, het bestaat nu nog. Hij beleeft de verhalen van zijn vader heel sterk. Hij verzint er zelfs dingen bij, hij vindt het ook niet erg om naar zijn vader te luisteren, maar het is wel slecht voor zijn opvoeding. -De ikpersoon> de ikpersoon is een meisje van, ik denk een jaar of 6 of 7. Dat wordt niet duidelijk gemaakt in het boek. Ze is erg onder de indruk van de verhalen van haar vader. Ze beseft niet dat het eigenlijk heel ernstig is. Als vader zegt dat de geschiedenis zich herhaalt, begraaft zij haar spullen in de tuin, zodat de SS-ers ze niet kunnen afpakken. Zij leeft zo met haar vader mee dat zij zijn beleving van het bos, een mooie plek om te vluchten, voorziet en aan haar broers uitlegt. Het gedrag van de kinderen maakt weinig tot geen indruk op vader; hij leeft in een isolement. Karakters en typen Ik denk dat alle personages in tralievader karakters zijn, omdat je veel van ze te weten komt, en omdat ze niet echt voorspelbaar zijn. Je kunt soms wel een beetje voorspellen hoe Jochel reageert op de vragen of opmerkingen van zijn kinderen, maar het is geen vlak figuur. Je weet precies hoe hij is. De personages zijn sowieso geen typen, want ze hebben geen van allen een echt superopvallende eigenschap. Jochel is ook een karakter omdat zijn psychologische ontwikkeling wordt beschreven. Uitgebreide leeservaring
Onderwerp Het onderwerp van het boek is oorlog. Alles draait om de dingen die Jochel mee heeft gemaakt in de oorlog. Ik vind normaalgesproken wel een interessant onderwerp, maar ik vond dat in dit boek niet. Zie eerste persoonlijke reactie. Ik ben dit boek ook gaan lezen, omdat ik dacht dat het wel leuk zou zijn. Niet dus. Ik denk wel vaak na over oorlog enzo. Ik vind het gewoon belachelijk dat mensen oorlog voeren om de kleinste dingen, bijvoorbeeld een stuk land, huidskleur, afkomst, of over het geloof dat iemand heeft. Belachelijk gewoon. Ik denk, na het lezen van het boek, nog steeds hetzelfde over oorlog. Van de ene kant ben ik het wel eens met Jochel over zijn mening over oorlog, maar ik vind dat hij het moet verwerken, en niet opkroppen. Ik vroeger wel eens een boek gelezen dat ook over oorlog ging: “Sonate in Auswitz” . Ik vond dat een mooier boek dan deze, want het verhaal speelde zich af in een Auswitz, in de WO2. De gebeurtenissen De belangrijkste gebeurtenissen uit het boek zijn de dingen die Jochel heeft mee gemaakt in de tweede wereldoorlog. De nadruk van ligt in dit boek vooral op de gevoelens en gedachtes van Jochel over die periode in ‘het kamp’. Het boek bevat niet genoeg gebeurtenissen om het boek te blijven boeien, vond ik. Het verband tussen de gebeurtenissen (de daden van Jochel ten gevolge van de oorlog) is wel logisch, maar ze hadden ook in een andere volgorde voor kunnen komen, dat had niets uitgemaakt. Ik vond de gebeurtenissen dan ook eentonig. Ik heb zelf nog nooit een van de gebeurtenissen uit het boek meegemaakt, maar dat lijkt me logisch. Personages Ik zou absoluut niet op de hoofdpersoon willen lijken, want ik vind hem egoïstisch. Hij houdt geen rekening met zijn gezin. Ik zou gewoon proberen het te verwerken en m’n gezin er niet zoveel mee belasten. Ik kan me wel verplaatsen in de personages. Ik vind eigenlijk iedereen wel sympathiek, behalve Jochel. Van Jochel kom je wel het meest te weten, maar ja, alles draait om hem.
Bouw Ik vind de bouw van het boek erg makkelijk, omdat het in 40 kleine hoodstukjes verdeeld is. Het verhaal begint gewoon op een dag en het eindigt gewoon op een willekeurige dag. Hierdoor is het geen spannend verhaal. In elk hoofdstuk vind er wel een flashback plaats. Dat is als vader weer eens een verhaal uit het kamp verteld. Je ziet de gebeurtenissen door de ogen van één persoon. Dat past wel goed bij het verhaal, omdat een buitenstaander er niet veel mee te maken kon hebben. Het moest iemand uit het gezin zijn. Taalgebruik Ik vond het boek absoluut niet moeilijk om te lezen, weinig moeilijke woorden of lastige zinnen. Ik vond het wel eigenaardig dat vader de hele tijd Duitse uitspraken uit de oorlog gebruikte. Ik vond dat er wel teveel gedachtes in het verhaal voorkwamen, maar dat hoorde er nu eenmaal bij. Ik vind de tekst niet te hoogdrafend, omdat het lijkt alsof 1 hoofdstuk ook 1 dag is. Het taalgebruik past goed bij de verteller; de verteller is denk ik een meisje van een jaar of 7, het taalgebruik is daarom ook erg makkelijk. Ik had geen last van beeldspraak en/of symbolische verwijzingen. Eindoordeel Ik vond Tralievader geen leuk boek om te lezen, omdat het zo saai beschreven wordt. Meer kan ik er eigenlijk niet over zeggen. Ik vond de verdiepingsopdrachten wel een beetje te lang, maar ik had er niet veel problemen mee. Ik vond het irritant dat ik de hele tijd hetzelfde moest vertellen; wat ik vond van de hoofdpersonage, etc. Dat maakte de opdrachten een beetje langdradig. Evaluatie Ik ben het eigenlijk wel eens met deze Arnold Heumakers, alleen gebruikt hij van die moeilijke taal. Daardoor wordt het een beetje onbegrijpelijk allemaal. Hij vindt het boek sober, dat vind ik ook. De rest van die termen begrijp ik niet zo goed, en dat eerste gebrabbel ook niet, maar op het einde van de recensie begrijp ik het wel. Hij zegt dat de kinderen in twee werelden leven. Dat is ook zo. De buitenwereld en de wereld van hun vader waarbij zij betrokken raken. Maar aan hun eigen wereld wordt niet zoveel aandacht besteed. Ik ben het er ook mee eens dat het boek net niet te sentimenteel is.