Zakelijke gegevens
Schrijver: Arnon Yasha Yves Grunberg
Titel: Tirza
Uitgever: Nijgh & Van Ditmar
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave: 2007
Druk: Elfde druk juli 2007
Jaar van eerste druk: September 2006
Aantal bladzijden: 430

Korte samenvatting van de gebeurtenissen
– Jörgen Hofmeester woont samen in de Van Eeghenstraat in Amsterdam met zijn echtgenote en zijn dochters Ibi en Tirza. Hij is voor zijn werk uitgever van een gerenommeerd bedrijf.

– Zijn echtgenote verdwijnt zomaar en dochter Ibi begint in Frankrijk met haar man een Bed&Breakfast.

– Tirza blijkt aan anorexia te lijden.

– Hofmeester organiseert een eindexamenfeestje voor Tirza.

– De echtgenote staat ineens weer op de stoep en trekt weer in bij Hofmeester

– Tirza gaat op wereldreis met haar vriend Choukri, alias Mohammed Atta, naar Namibië.

– Hofmeester gaat nog een weekend, voordat hij Tirza en Choukri wegbrengt, met Tirza en Choukri naar het huisje van zijn ouders in de Betuwe. Daar vermoord hij ze allebei.

– Hofmeester gaat op zoek in Namibië naar Tirza. Komt erachter wat hij heeft gedaan en gaat weer terug naar huis.



Persoonsbeschrijving met behulp van de samenvatting

Beginsituatie
Jörgen Hofmeester is zelf opgegroeid in een arm gezin. Zijn ouders hadden een gereedschapswinkel in Geldermalsen. Hofmeester wilde niet zo meer leven. Hij heeft een huis aan de Van Eeghenstraat in Amsterdam, dat eigenlijk de duur voor hem is. Maar door de bovenste etage te verhuren, komt hij rond. Hofmeester is nu ongeveer eind vijftig en voelt zich ook zo. Hij doet zoals hij denkt dat de maatschappij hem wil zien. Hofmeester ziet zijn dochter Tirza als een zonnekoningin. Hofmeester zegt dat Tirza hoog-hoog begaafd is. Hofmeester wil graag netjes voor de dag komen, hij ziet graag dat mensen hem aardig vinden.

Alleen als Hofmeester in Namibië is kan zijn uiterlijk hem even helemaal niks schelen.

Ontwikkeling aan de hand van de samenvatting
Jörgen Hofmeester leeft samen met Tirza, hij heeft haar grotendeels alleen opgevoed. Hofmeester ziet Tirza als een zonnekoningin en heeft dus ook alles voor haar over. Tirza zit op celloles en op zwemles. Daar is ze allebei de beste in, hij rijd haar dan ook overal heen.

De familie Hofmeester woont op de Van Eeghenstraat, een mooi pand met uitzicht op het Vondelpark. Om zijn eigen huur de kunnen bekostigen, verhuurd hij het boven pand. Elke maand gaat hij de huur innen van de huurders, maar omdat hij het vervelend vind om elke keer het geklaag van de huurders aan te horen, stuurt hij Ibi erop af voor vijf euro. Zo ging het eigenlijk elke keer weer, en het werd een ritueel. Ibi bleef steeds langer weg, tot op een avond dat Hofmeester het wel heel lang vond duren en hij naar boven ging om het te checken. Daar trof hij Ibi aan de 'als een beest geneukt werd' door de huurder, architect Andreas. Uit paniek gooide sloeg Hofmeester met een glazen stalamp tegen het hoofd van de huurder. De huurder beweerd dat ze het zelf wilde, en Ibi bevestigd dit. Ze houd van Andreas en is toch aan de pil dus het is allemaal niet zo erg.

Met de huur die hij elke maand binnenkrijgt gaat hij om het half jaar naar een bank in Zwitserland om zijn geld daar te storten. Hofmeester had gehoord over een hedge fund en wilde graag zijn geld op storten. Ook als zijn adviseur zegt dat het hedge fund inderdaad heel populair is maar je ook ineens alles kwijt kan raken, wil Hofmeester nog steeds dit hedge fund. Als Hofmeester op een dag terugkomt in Zwitserland zit er niet meer zijn vertrouwde adviseur, maar er zit een vrouw. Ze zegt dat meneer de Jonge weg is, eveneens als het hedge fund. Hij had ongeveer één miljoen euro erop staan, en dat was nu allemaal weg doordat Mohammed Atta zo nodig iets tegen de mensheid moest hebben en in het WTC in New York moest vliegen. Hij was zijn geld kwijt geraakt door Mohammed Atta.

Als Tirza veertien jaar is, krijgt Tirza de verschrikkelijke ziekte anorexia. Ibi zit inmiddels in Frankrijk, daar heeft ze een Bed&Breakfast opgericht met haar man. Hofmeesters echtgenote en Tirza's moeder is een paar jaar geleden zomaar weggelopen van hun. Ze is met haar jeugdliefde op een woonboot gaan wonen. Hofmeester heeft deze ziekte van Tirza helemaal niet aan zien komen, hij dacht dat hij zo goed voor haar zorgde. Hij brengt Tirza naar een kliniek in Duitsland en ze mag daar na drie maanden al weer weg.

Tirza is nu vijftien jaar en vraagt tijdens het eten aan haar vader wanneer ze nou eindelijk ontmaagd zou worden. Hofmeester antwoord dat dat vanzelf komt. Maar Tirza neemt hier geen genoegen mee, want bijna iedereen uit haar klas is immers ontmaagd. Tirza noemt een paar namen van jongens op en vind dat Hofmeester er een moet uitkiezen, maar Hofmeester weigert dit. In plaats daarvan verteld hij Tirza dat jongens bang zijn voor alles, en het meest bang voor Tirza. Dat ze ze moet geruststellen en zeggen 'Ik ben Tirza en ik heb je lief'.

Hofmeester werkt bij een gerenommeerd bedrijf als uitgever van Oostblok vertaalde fictie. Op een dag vertelt zijn baas hem dat Hofmeester te oud is om ontslagen te worden, maar eigenlijk niet meer nodig is. Zijn baas bied hem nu aan om Hofmeester door te betalen, maar Hofmeester hoeft niet meer naar zijn werk te komen. Hofmeester neemt het natuurlijk aan, maar hij was liever daar blijven werken. Hij durft het thuis niet te vertellen en gaan nu in plaats van elke dag naar zijn werk te gaan, elke dag naar Schiphol. Hij noteert de aankomst- en vertrek tijden van de vliegtuigen, hij zwaait zomaar mensen uit en leest het manuscript van de onbekende schrijver uit Azerbeidzjan.

Tirza is nu achttien jaar en heeft haar eindexamen van het gymnasium gehaald en gaat over een paar dagen haar eindexamen feestje geven. Maar dan verschijnt ineens de echtgenote voor de deur. Zonder te vragen wat ze hier doet laat Hofmeester haar binnen, tot grote verontwaardiging van Tirza. Tirza vind dat de echtgenote haar in de steek heeft gelaten. Bij het eten verteld de echtgenote dat ze wilde komen kijken hoe het met Tirza en Hofmeester ging. Maar bij een ruzie in de badkamer met Jörgen wordt er duidelijk dat ze er is omdat haar jeugdliefde onvruchtbaar was maar zij nog kinderen wilde. De echtgenote vind dat zij en Hofmeester afgeschreven zijn en allebei niemand meer kunnen krijgen. Dus dat ze maar samen het leven af moeten maken. De echtgenote begint met dat ze Hofmeester eigenlijk nooit aantrekkelijk heeft gevonden en hij haar nooit een orgasme heeft kunnen bezorgen. Ze had hem alleen maar uitgezocht omdat hij wel een geschikte vader leek voor haar kinderen, dat hij stinkt en zegt dat het beest nu in hem dood is. Ze vraagt aan hem of hij misschien homo is, hij kan dat nu best zeggen. Maar Hofmeester ontkent dat hij homo is. De echtgenote vraagt op wat voor vrouwen hij dan valt, hij antwoord dat hij op ordinaire vrouwen valt. Als de echtgenote Hofmeester probeert te kussen duwt Hofmeester haar van zich af en probeert haar te wurgen, ze zegt dat hij door moet gaan. Maar Hofmeester kan het niet en laat los.

Het is de dag van het eindexamen feestje van Tirza, Ibi is hier speciaal vanuit Frankrijk naar Nederland gekomen. Als Hofmeester sushi, sashimi en sardines voor het feest aan het maken is, roept hij Tirza. Maar Tirza komt niet, Ibi zegt dat ze naar haar vriendje is. Het wordt steeds later en later, er komen geen gasten en er komt geen Tirza. Als Hofmeester even naar boven gaat om een ander shirt aan te trekken, staat zijn echtgenote daar in een kort spijker rokje en een ordinair truitje. Hofmeester zegt dat ze zich niet zo moet kleden, dat het ordinair is. Maar de echtgenote antwoord met dat ze dacht dat hij juist op ordinair viel en ze vraagt aan hem of hij wil neuken. Hij antwoord dat het niet kan omdat de kinderen in huis zijn. Uiteindelijk grijpt Hofmeester haar toch beet en slaat haar op haar blote billen, een spel wat ze vroeger ook deden. Maar echt vrijen komt er niet van, de bel gaat beneden en hij verschijnt met bloot bovenlijf voor de deur waar een lerares van Tirza staat, het feest kan nu echt beginnen.

Er komen steeds meer gasten binnen, maar Tirza is er nog niet. Hofmeester begint met uitdelen van zijn vers gebakken sardines. Hij maakt af en toe een praatje met een leraar of een klasgenootje van Tirza en zorgt dat iedereen wat te drinken heeft. De echtgenote vermaakt zich ook prima met een aantal jongens uit Tirza's klas. Op een gegeven moment wordt er aangebeld, Hofmeester hoopt dat het Tirza is, maar het is Ester zonder h. Ze zegt dat ze een klasgenootje is van Tirza en Hofmeester laat haar binnen en vraag wat ze wil drinken, het wordt tomatensap.

Terwijl hij ondertussen met van alles bezig is, is hij Ester helemaal vergeten. Als hij weer aan haar denkt gaat hij haar snel de tomatensap brengen. Eerst kan hij de tomatensap niet vinden en nu ook Ester niet meer, hij neemt maar jus d'orange mee en gaat Ester zoeken. Hij komt haar tegen in de schuur, hij vraagt of ze niet naar binnen wil, want daar is het feest. Maar ze zit liever alleen, om zichzelf te aaien. Hofmeester en Ester raken in gesprek en hebben het over de liefde die Hofmeester heeft afgeschaft en Ester zegt dat ze dat ook heeft gedaan. Hofmeester mag Ester wel, raar meisje, maar wel aardig. Hofmeester gaat weer terug naar het feest en daar is Tirza ineens. Ze stelt haar vriend voor, Choukri. Hofmeester denkt hem te herkennen, maar Choukri zegt dat dit de eerste keer is dat hij meneer Hofmeester ontmoet. Vanaf dat moment weet Hofmeester wie het is, het is Mohammed Atta. Mohammed Atta had zijn geld afgenomen en nu neemt hij ook nog is zijn dochter af. Vanaf dat moment blijft Hofmeester hem Mohammed Atta noemen.

Op een gegeven moment ziet hij iemand met het licht spelen in de schuur en gaat ernaar toe om het te laten ophouden. Ester zonder h zit er nog steeds, Hofmeester vraagt of ze wil stoppen om met het licht te spelen en of ze niet liever naar het feest gaat. Opeens zoent hij Ester en ze stribbelt niet terug. Hij wordt geil en wild, de echtgenote heeft het beest in hem los gemaakt. Dan begint hij haar te betasten, maar op het moment dat hij in haar wil gaan, hoort hij Tirza roepen. Hij strompelt naar buiten met zijn broek op zijn knieën. Daar staan Tirza en een lerares van Tirza. De lerares wilde even afscheid komen nemen. Op dat moment ziet Tirza Ester ontkleed in de schuur zitten. Tirza is razend op haar vader, hoe kan hij haar dit aandoen? Seks hebben met een klasgenootje?

Even later vraagt Tirza aan haar vader hoe hij dit kon doen. Ze vind haar vader een viezerik. Ze vraagt of hij dronken was, hij geeft dit toe. Ze beginnen er niet weer over en Hofmeester zegt dat hij haar en Mohammed Atta naar het vliegveld zou brengen in Frankfurt. En dan zouden ze overnachten in het oude vakantiehuisje van Hofmeester zijn ouders in de Betuwe. Tirza stemt hier uiteindelijk mee in.

Hij stuurt de laatste feestgangers weg en ziet zijn echtgenote staan. Ze geeft aan dat ze weer bij hem wil wonen, want er is toch helemaal niemand anders meer die hen wil hebben. Ze zal zich voor hem uitkleden in ruil voor kost en inwoning. Ester is nog steeds in het huis en hij belt en betaalt een taxi voor haar, het wisselgeld moet ze nog maar eens komen terugbrengen. Tirza vraagt aan haar vader wat er van hem wordt als ze weg is. Hofmeester vraagt aan haar of ze nog eens cello voor hem wil spelen. Dan pakt ze haar cello en begint voor haar vader te spelen. Hij betaalt haar. ze wil het eigenlijk niet aannemen, maar hij dringt aan, koop er wat voor als je met Choukri in Afrika bent. Dan pakt ze het geld toch aan.

Hofmeester ziet Ester nog een keer om het wisselgeld terug te krijgen, maar verder gebeurd er niks tussen hen. Hofmeester vertrekt met Tirza en Choukri naar de Betuwe. Daar snoeit hij de fruitbomen in de tuin, eet 's avonds met Tirza en Choukri, spelen een spelletje monopoly vraagt hij aan Mohammed Atta naar de koran. Als Hofmeester op een gegeven moment terugkomt van het bomen snoeien, ziet hij hoe zijn Tirza wordt geneukt door Mohammed Atta. Hij blijft staan kijken en kijkt hoe liefdeloos het is, vind hij. Als hij weggaat, rijdt hij met de auto naar het dorpje vlakbij en besteld een rijsttafel voor drie personen. Omdat Tirza en Atta maar niet beneden komen uit hun bed eet hij de hele rijsttafel alleen op. De volgende dag brengt hij ze naar Frankfurt, zwaait ze uit en gaat terug naar Amsterdam.

Als Tirza na twee weken nog niks heeft laten horen, begint Hofmeester zich zorgen te maken. Zijn echtgenote zegt dat hij zich niet zo moet aanstellen, hij moet dan maar de ambassade bellen als hij iets wil weten. Als Hofmeester ook van hun hoort dat ze Tirza nergens hebben gezien of ergens in een bestand hebben staan, wordt de echtgenote ook ongerust. Ze zegt dat hij misschien zelf naar Namibië moet gaan, ze geeft hem een foto van Tirza mee en een zomerjurk voor haar. Hofmeester gaat op weg en overal waar hij in Namibië is laat hij de foto zien en vraagt of ze haar hebben gezien. Maar niemand bevestigd dit.

Jörgen blijft doorzoeken, maar niemand herkend Tirza. In een van de steden kom hij Kaisa tegen. Ze vraagt aan hem 'Do you want company, sir?', Hofmeester gaat hier niet op in maar neemt haar wel mee op reis. Ze slapen in een bed en neemt haar mee uit eten, hij behandeld haar net als Tirza. Hij noemt haar zelfs een keer Tirza. Tegen de mensen in het hotel zegt hij dat Kaisa zijn nichtje is, maar de mensen denken heel wat anders. Op een dag zijn Hofmeester en Kaisa in een internetcafé en Hofmeester kijkt in het notitieboekje van Tirza waar ze altijd alles in schreef. Daar stonden haar e-mailadres en haar wachtwoord. Hij stuurt vanaf haar account een mailtje naar zichzelf. Even later belt hij zijn echtgenote op dat hij een berichtje heeft gehad van Tirza en dat ze waarschijnlijk in de woestijn zit. Met Kaisa gaat Hofmeester naar de moeder van Kaisa om haar terug te brengen. Daar komt hij erachter dat de moeder van Kaisa onder de vliegen zit en waarschijnlijk vanaf haar geboorte al doofstom was. Hofmeester geeft de moeder van Kaisa geld en Hofmeester gaat weer. Maar Kaisa blijft achter hem aanlopen met de zin 'Do you want company, sir?'

Hofmeester wil daarna de woestijn in om daarin te verdwijnen en hij huurt een jeep met chauffeur om naar de woestijn te gaan. De nacht daarvoor vertelt hij aan Kaisa hoe hij zijn geld verloren heeft, dat hij een seksuele relatie met zijn werkster heeft en hij doet nog steeds alsof ze zijn dochter Tirza is. Hij vertelt ook dat seksueel genot eigenlijk vernedering van de ander is. Ook vertelt hij aan Kaisa wat er werkelijk gebeurd is in het vakantiehuisje van zijn ouders. Nadat hij gezien had Tirza op de tafel door Atta seksueel werd genomen, was hij woest geworden, omdat hij vond dat het geen vorm van liefde was. Met de pook van de open haard had hij ingeslagen op Tirza waarbij hij haar vermoorde. Atta was naar hem toe komen lopen en hij had de machinezaag, de Stihl MS 170, van de Choukri afgenomen, een bladzijde van de koran in zijn mond gestopt en hem gesnoeid als een fruitboom. De beide lijken, een heel lijk en een ander lijk in stukjes, had hij die nacht in de tuin begraven. Daarna was hij naar Frankfurt gereden en hij had afscheid genomen van niemand. Tegen Kaisa zegt hij dat hij Tirza zoekt, terwijl hij weet dat ze er niet kan zijn. Maar ook dat hij tegelijkertijd aan het twijfelen is, omdat hij denkt dat alles een spel geweest is dat zich in zijn hoofd afspeelt. De volgende dag gaat hij met de jeep en Kaisa naar de Namibische woestijn en hij neemt zich voor om te gaan verdwijnen in het zand, maar Kaisa laat zijn hand niet los. Ze trekt hem weer terug naar de gewone wereld. Wanneer hij daar weer aankomt, ziet hij dat zijn vrouw gebeld heeft die hem verteld dat Tirza gevonden is en ze vraagt hem zo spoedig mogelijk terug naar huis te komen.

Hofmeester is al drie dagen niet uit zijn hotel gekomen en hij heeft alleen 'company' van Kaisa met wie hij eet en aan wie hij vertelt dat hij snel weg zal gaan, maar dat hij terug zal komen naar Namibië om haar op te halen. Hij zal dan een stichting voor straatkinderen oprichten. Op weg naar het vliegveld van Windhoek koopt hij nog schoenen voor zichzelf, die hij was kwijtgeraakt in de woestijn, en sandalen voor Kaisa. Hij vertelt haar dat hij zijn hele leven een rol heeft gespeeld. De enige met wie hij 'echt' is geweest, was Tirza. Wanneer hij door de douane loopt, hoort hij Kaisa nog hard schreeuwen: 'Do you want company, sir?'. Daarna ziet hij haar niet meer. Als hij terug is in de Van Eeghenstraat is het een drukte van belang in zijn straat, er staan politieauto's voor zijn huis en allemaal journalisten. Hij hoort een meisje zeggen: 'Do you want company, sir ?.' Maar het is niet de stem van Kaisa, het is die van Tirza. Hij ziet de echtgenote uit zijn huis komen en op hem aflopen. Hij ziet de mensen van de media op hem afkomen en hij zal meteen reclame maken voor de stichting die hij wil oprichten. De stichting voor kinderen die gezelschap verkopen. Hij moet Tirza bellen dat ze gevonden is. Hij belt haar mobiele en hoort Tirza zeggen: 'Hoi , dit is Tirza. Ik ben er even niet. Maar laat maar een leuk berichtje achter.'


Conclusie en interpretatie
Hofmeester had het doel Tirza zoveel mogelijk te beschermen. Maar hij over-beschermt Tirza eigenlijk. Door die overbescherming wordt hij van zijn liefde voor Tirza helemaal gek. Hofmeester had geen helpers om Tirza voor zichzelf te houden. Alleen maar tegenstanders. Alle vriendjes die heeft gehad, maar het meeste haatte hij Choukri. Die Mohammed Atta had zijn geld én zijn dochter afgepakt. Hofmeester heeft zich wel ontwikkeld in het verhaal, want op het einde komt hij erachter wie hij eigenlijk is. Dat het voor hem eigenlijk allemaal een spel was.

De manier waarop Hofmeester omgaat met de situaties, zouden niet mijn keuzes zijn. Hij reageert alsof er iets niet klopt in zijn hoofd. Dit kan frustrerend zijn voor de lezer, want die verwacht een antwoord van Hofmeester, een normaal antwoord op een vraag. Maar hij doet juist waar hij zelf zin in heeft, of juist wat hij denk dat men van hem verwacht. Ik zou alles anders hebben gedaan: een andere vrouw gezocht, mijn kinderen anders hebben opgevoed, ander werk gezocht en niet mijn kinderen vermoord.



De thematiek
Het thema van het boek is bezeten zijn door een geliefde. De subthema's zijn: vader- dochterrelatie, voldoen aan de verwachtingen van de maatschappij en vernedering.

Bezeten zijn door een geliefde:
Jörgen Hofmeester is bezeten van de liefde voor Tirza. Hij wil haar niet loslaten en ten kosten van alles haar beschermen. Maar hij is zo bezeten dat hij erin doordraait, en weet niet meer uit razernij wat hij aan het doen is. Ook als hij al weet dat hij Tirza heeft vermoord, gaat hij haar alsnog zoeken. Maar tijdens de reis komt hij erachter dat het echt was en geen spel. Hij houd ook alleen van Tirza, en van niemand anders. Hij noemt Tirza dan ook zijn zonnekoningin.

Vader- dochterrelatie:
De relatie tussen Jörgen Hofmeester en Tirza is heel goed. Ook al heeft door de hoge verwachtingen van Hofmeester, Tirza de eetstoornis anorexia gekregen. Maar toch blijven Hofmeester en Tirza van elkaar houden. Hofmeester heeft Tirza ook grotendeels zelf opgevoed waardoor ze ook zo'n sterke band hebben gekregen. Hofmeester en Tirza lijken ook veel op elkaar, maar Tirza lijkt nog net wat meer op haar moeder. En Tirza heeft minder moeite als ze afscheid moet nemen van haar vader, dan Hofmeester zelf.

Voldoen aan de verwachtingen van de maatschappij:
Hofmeester voelt heel erg de verplichting om te voldoen aan de verwachtingen van de maatschappij. Hij doet zich voor als perfecte echtgenoot, perfecte vader met een perfecte dochter en een perfecte, goed verdienende uitgever. In werkelijkheid is dit allemaal een spel. Hoe hij zich voordoet, is niet wie Jörgen Hofmeester is. Op het eindexamen feestje van Tirza doet hij zich ook voor als perfecte vader die zorgt voor de hapjes en drankjes.

Vernedering:
Hofmeester wordt in het boek heel veel vernederd. Zijn echtgenote verwijd hem dat hij haar nooit een orgasme heeft kunnen bezorgen en dat zij hem nooit aantrekkelijk heeft gevonden. En dan ze alleen maar bij hem terug is gekomen omdat ze allebei niemand meer hebben. Ook seksueel wordt hij vernederd, zoals als hij probeert seks te hebben met zijn echtgenote. Ze wordt nou niet echt bepaalt opgewonden van hem. Ook als hij Mohammed Atta zijn dochter Tirza 'neukt als een beest', wordt hij vernederd door Atta hemzelf.



Verdiepingsopdrachten